اسکلت‌بندی هتلی که مجوز کمیسون ماده پنج را برای ارتفاع چهار اشکوب (:طبقه) دارد، حالا بالا رفته و از پشت بدنه چهارباغ برافراشته شد. نگرانی کارشناسان شهرسازی، مهرازی و دوست‌داران میراث فرهنگی از تصمیم و صدور مجوزهایی است که می‌تواند در آینده نه‌چندان دور حریم و منظر این گذرگاه فرهنگی را با ساختوسازهای ریز و درشت از میان ببرد.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، در سال گذشته کمیسون ماده‌ی پنج با تغییر کاربری ۲ هزار و ۸۰۰ مترمربع از پلاک‌های کوچه‌ی ارفعی، در خیابان شیخ بهایی، یعنی لایه‌ی دوم حریم تاریخی چهارباغ، موافقت و مجوز ساخت هتل به بلندای چهار اشکوب را مصوب کرد.
آن‌گونه که معاون اداره‌کل میراث فرهنگی اصفهان گفت: «این ناحیه از حریم چهارباغ در طرح تفضیلی اصفهان ارتفاع مشخص و ضابطه ندارد و به همین دلیل تصمیم‌گیری درباره‌ی آن به این کمیسیون سپرده شد».
وی ادامه داد: «همه این‌ها در حالی است که چهارباغ در محور فرهنگی تاریخی اصفهان واقع شده و مطابق با ضوابط حریم این محور، حداکثر ارتفاع بناهای واقع در عرصه و حریم تا شعاع ۱۰۰ متر باید از حداقل ارتفاع اثر تاریخی مجاور تجاوز نکرده و بیشتر از هشت متر نباشد».
نکته‌ی مهم این که شهرداری اصفهان به پیگیری‌های خبرنگار ایرنا برای مشخص شدن ارتفاع دقیق این هتل پاسخ نداد و معاونت معماری و شهرسازی و همین طور مدیر منطقه یک شهرداری اصفهان از مصاحبه پیرامون این هتل خودداری کردند.
سال گذشته از سوی رسانه‌ها دقیق و شفاف نبودن بلندای این هتل در حریم چهارباغ و رویدادی که می‌تواند در زیر پوشش مجوزهای قانونی حریم چهارباغ را تهدید کند، خبرساز شد و اکنون این هتل از پشت بدنه‌ی چهارباغ بالا آمده و منظر چهارباغ را مخدوش کرده است.
آینده‌ی پیش‌رو برای چهارباغ
چهارباغ یکی از اولویت‌های میراث فرهنگی اصفهان و از آثار ثبت ملی است که در گذر چند سال گذشته طرح‌های شهری از جمله گذر مترو، کف‌سازی، بدنه‌سازی و جهان‌نما همه تجربه‌های ناموفق در این محور بوده‌اند.
محمود درویش، کارشناس شهرسازی و معماری، ساخت هتل با مجوز چهار طبقه در حریم چهارباغ را بیشتر از این جهت می‌بیند که راه روشنی پیش‌روی این خیابان و لایه‌های آن نیست: «بارها گفته شده که چهارباغ به تنهایی کف و بدنه نیست، چهارباغ از خیابان شمس‌آبادی تا خیابان گلدسته است، رعایت تراکم، رعایت نحوه‌ی استفاده از زمین، نوع معماری که در منطقه ساخت‌وساز می‌شود، همه باید مورد مطالعه و دقت زیاد باشند».
دغدغه و نگرانی کارشناسان کاربری هتل نیست بلکه بلندی اشکوب‌های این هتل و مجوزهای قانونی برای ساخت‌وسازهایی است که می‌تواند حریم چهارباغ را ناهمگون کند.
درویش در این باره گفت: «کسی با کاربری هتل مشکلی ندارد، ایراد اصلی در معیار مجوزهاست، وقتی صحبت از ارتفاع و حریم می‌کنیم، یکی از معیارها خط آسمانی است که باید کنترل‌شده باشد. این در حالی است که متاسفانه چنین بنایی در چهار طبقه روی پیلوتی (طبقه همکف) که معنایش دقیق تعریف نشده و ارتفاع مشخص ندارد، ساخته شده و عجولانه توسط مسولان مراحل قانونی‌اش طی شده است».
وی باور دارد که همیشه و همه‌چیز را نمی‌توان با قانون غربال کرد و همیشه روزنه‌هایی برای دور زدن و تعبیر کردن قانون‌ها وجود دارد: «مشکل صدور مجوزی است که مشخصات دقیق ندارد؛ اینکه آیا مسایلی چون ارتفاع، خط آسمان و هم‌خوانی با بستر در این مجوز بررسی شده است؟!».
درویش در ادامه یادآور شد: «میراث فرهنگی معیار و اندازه دقیق دارد، حداکثر ارتفاع در حریم آثار تاریخی مثل میدان نقش جهان و چهارباغ هشت متر است ولی قوانین نانوشته بسیار زیاد است! قانون میراث فرهنگی در چهل‌وپنج سال گذشته این بود که ارتفاع حداکثر بنای نوساز باید از کوتاه‌ترین المان یا عنصر ساختمان تاریخی کوتاه‌تر باشد».
این کارشناس معماری و شهرسازی از داستان مجوزهای قانونی گفت که در سال‌های گذشته، حریم پل‌های تاریخی، زاینده‌رود و میدان نقش جهان را نقض کرد: «بسیاری از ساخت‌وسازهایی که در چهل سال گذشته و یا حتا پیش از انقلاب در حریم آثار تاریخی و طبیعی رخ داد با مجوز قانونی و در عین حال عدول از ضوابط و قوانین بوده است. ساختوسازهای ساحل زاینده رود که حریم پل‌های تاریخی را از بین برد و ساخت جهان‌نما همواره باید مورد بحث و نقد قرار بگیرد چراکه باید از اشتباهات گذشته درس بگیریم».
کمیسیون ماده پنج با چهارباغ چه می‌کند؟!
رامین مدنی، رییس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان، گفت: «چهارباغ تنها لایه اول که آن را احاطه کرده نیست و باید اتمسفر اطراف چهارباغ از گزند ناهمگونی بیشتر محافظت شود».
به‌گفته‌ی مدنی لایه‌ی دوم چهارباغ پر است از ساختمان‌های مخروبه و زمین‌های متروکه‌ای که اگر سیستم‌های مدیریتی در مورد آن برنامه نداشته باشند چهارباغ نابود می شود.
وی در دنباله افزود: «ما در چند سال آینده با چهارباغی مواجه خواهیم بود که لایه اول همان لایه ادوار گذشته است اما در پشت آن، چهره ناهمگون، بلند و کوتاه و ریز و درشتی پیدا خواهد کرد که چهارباغ را از شرایط فعلی بدتر و بی‌کیفیت‌تر می‌کند».
این تصویری از چهارباغ است که یک بار دیگر کارشناسان و متخصصان پیش‌بینی و درباره آن هشدار می‌دهند؛ رویدادی که ساخت و ارتفاع گرفتن هتل کوچه ارفعی می‌تواند زنگ خطر آن باشد. آنچه در کمیسیون ماده پنج مصوب شد ارتفاعی را تایید کرده که تنها در چهارچوب اشکوب‌ها بر روی پیلوت (طبقه‌ی همکف) تعریف شده و ارتفاع دقیقی برای آن شناخته نشده است.
این ماجرا تصویر گنگی از بلندای این هتل و سایر بناهایی می‌دهد که شاید در آینده در کنار آن در لایه‌ی دوم چهارباغ ساخته شوند.
کمسیون ماده پنج شورایی است به ریاست استانداری، دبیری اداره کل راه و شهرسازی استان و عضویت شهردار و اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برگزار می‌شود.
مدنی با اشاره به ساختمان این هتل و ساختمان‌های همانند که به‌گمان بسیار در آینده در لایه دوم چهارباغ شاهد آن خواهیم بود، گفت: «میراث فرهنگی، شهرداری و نظام مهندسی در صدور پروانه سهیم هستند و امتیازاتی داده‌اند. میراث فرهنگی اما باید بیشتر توضیح بدهد که چه سیاستی برای فضاسازی لایه‌های دوم چهارباغ که مهم‌ترین امتیاز و مهم‌ترین خطر چهارباغ هستند در نظر دارد و در این باره تعیین تکلیف کند».
چهارباغ تکرارشدنی نیست
وی در ادامه افزود: «تصور می‌کنم مسوولان میراث فرهنگی باید در اسرع وقت نسبت به تهیه این برنامه مبادرت کنند چون چهارباغ دیگر قابل تکرار نیست و ساختمانی که ساخته می‌شود دست‌کم یک قرن باید با آن مواجه باشیم».
مدنی یادآور شد: «نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم تمام اجزایی که سیستم‌های تصمیم‌گیری شهر هستند یک‌جور فکر کنند اما شهرها باید هدف داشته باشند؛ شهری که بی‌هدف است نقطه‌ی فرود مشخصی در آینده نخواهد داشت».
اینکه کمیسیون ماده پنج چه تصوری از چهارباغ پانزده سال آینده متصور است جدی‌ترین پرسشی است که از سوی رییس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر مطرح می‌شود.
وی در این‌‌باره گفت: «شاید اعضای این شورا تصویر خوبی از چهارباغ ترسیم کرده‌اند و ما بی‌اطلاع هستیم! اما بحث این است که این تصویر چیست؟ ما به عنوان یک شهروند اصفهانی حق داریم بپرسیم چه تصویر روشنی از این خیابان چهارباغ و اثر فاخر جهانی که زیر نظر تصمیمات این شوراست برای دهه‌های آینده ترسیم شده که حالا گام اول آن با این هتل شروع شده است؟!».
از نگاه این کارشناس معماری و شهرسازی اعضای شورای کمیسون ماده پنج باید برای رسیدن به یک تصویر روشن از چهارباغ تلاش کنند وگرنه در همین است و پاشنه همین و ما باید برای هر یکی از این احجامی که یکی یکی از لایه های چهارباغ بیرون می‌آید با دست و دلی لرزان نگران آینده چهارباغ باشیم.
حریم چهارباغ در طرح تفضیلی اصفهان ضابطه ندارد
اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان به عنوان سرپرست اصلی حریم آثار تاریخی از این هتل به دلیل قرارگیری در محور گردشگری چهارباغ استقبال کرده اما مسوولان آن می‌گویند در جزییات ارتفاع و خط آسمان آن نیستند.
ناصر طاهری معاون اداره‌کل میراث فرهنگی اصفهان گفت: «ارتفاع هتل با ساختمان مسکونی متفاوت بوده و الزامات خودش را دارد، به همین دلیل ارتفاع را در کمیسون ماده پنج مشخص نکردند و با ارتفاع چهار طبقه مصوب شد».
وی افزود: «این بخش در طرح تفضیلی اصفهان ارتفاع و ضابطه نداشت و کار قانونی این بود که در کمیسیون ماده پنج تعیین ارتفاع و کاربری شود. این مسیر طی شده و بر همین اساس برای این هتل با ارتفاع چهار طبقه اقدام شده است».
طاهری ادامه داد: «این محوطه به دلیل قرارگیری در فاصله بین خیابان چهارباغ و خیابان شمس آبادی، مستعد ساختمان پزشکان و تجاری بوده که اگر آنها می‌خواستند کاربری هتل را از آن بگیرند این مکان به ساختمان پزشکان تبدیل می‌شد»
. صحبت‌های طاهری درباره هم‌شان نبودن ساختمان تجاری و پزشکی با چهارباغ در حالی است که نگرانی اصلی نه کاربری هتل که ارتفاع این بنا و مجوزی است که کمیسیون ماده پنج به بنایی با ویژگی‌های ارتفاعی نامشخص داده است؛ به گونه‌ای که حتی او به عنوان نماینده متولی میراث فرهنگی اصفهان اذعان می‌کند در جریان جزییات ارتفاع بنای این هتل نیست!.
طاهری با اشاره به قرارگیری بنای این هتل در عمق ۶۰ متری چهارباغ افزود: «ارتفاعی که در کمیسون ماده پنج برای این هتل مصوب شده با شرایط اطراف سنجیده شده است، با توجه به اینکه یک کاربری خدماتی در محور پیاد‌ه گردشگری چهارباغ است باید به این بنا نسبت به ساختمان‌های دیگر امتیاز می‌دادیم».
وی یادآور شد: «ارتفاع هتل اگر مشکلی برای چهارباغ ایجاد نکند ایراد ندارد، ما متولی گردشگری هستیم و باید از این بخش تا زمانی که لطمه‌ای به چهارباغ نزند حمایت کنیم».
چون دوست، دشمن است شکایت کجا بریم؟!
در حالی که گفته می‌شود در حریم محور تاریخی فرهنگی اصفهان که چهارباغ جز آن است ارتفاع بناهای نوساز نباید از کوتاه‌ترین ارتفاع آثار آن تجاوز کند و به نوعی اشاره مستقیم به ارتفاع هشت متر می‌شود؛ چگونه می‌توان ارتفاع چهار طبقه و اسکلت هتلی که حالا از میانه لایه دوم چهارباغ بالا آمده را پذیرفت! اگر این ناحیه به گفته معاون میراث فرهنگی اصفهان در حریم چهارباغ است و ضابطه و حریمی برای آن تعیین نشده؛ پس این قانون میراث فرهنگی که باید ارتفاع هشت متر در محور تاریخی و فرهنگی اصفهان ملاک سنجش باشد چه می‌گوید و چه نقشی دارد؟!
این تناقض چگونه مدیران و متولیان در کمیسون ماده پنج را به این نتیجه رساند که هتل کوچه ارفعی در حریم چهارباغ ارتفاع چهار طبقه بگیرد؟! در حالی‌که متولی اصلی بناها و محورهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی است و همین نهاد هم ارتفاع چهار طبقه را تایید کرده و در عین حال در جریان جزییات ارتفاع دقیق نیست؛ درخواست بررسی بیشتر را کدام نهاد متولی باید پیگیری کند؟!
از دشمنان برند شکایت به دوستان/ چون دوست دشمن است شکایت کجا بریم؟!
چهارباغ اصفهان از صفوی تا قاجار و از پهلوی تا امروز دستخوش تغییرات زیادی بود و در همه ادوار پوست انداخته است، گرچه چهارصد سال فرازوفرود زیادی را پیمود اما اکنون برآنچه مدیران شهری اتخاذ می‌کنند، گردن نهاده و شهروندانِ این شهرموزه، چشم‌به‌راهند ببینند سرانجام با حافظه‌ی تاریخی آنها از چهارباغ چه می‌کنند.
