خبرها از تراشیده شدن بخش‌هایی از آبراه‌ها و کوهی حکایت دارند که تخت‌جمشید روی آن بنا شده است. مدیر پایگاه تخت‌جمشید پافشاری می‌کند که کوه تراشیده نشده و تنها تصحیح شیب‌بندی انجام شده است تا مانع از نفوذ رطوبت به سازه باشد.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، کف حیاط شمالی ایوان آپادانا از سویی که از دروازه ملل وارد می‌شویم، سنگفرش است که در بستر طبیعی کوه تراشیده شده است. در این بخش سازه‌ای معروف به «حوض سنگی» وجود دارد. هرچند کاربری باریک‌بینانه‌ی آن پیدا نیست اما مانند یک حوض است. در زیر این بخش، کانال‌های هدایت آب هست که آثار این آبراهه‌ها در ایوان نیز دیده می‌شود. این آبراهه‌ها نزدیک به ۳۰ سانتی‌متر پهنا دارند.
حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید، در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود بخشی از ادامه این کانال‌ها در چند هفته‌ی گذشته برای هدایت آب با فِرز و ابزار در بستر کوه کنده شده حال آنکه این صخره‌ها بخشی از سازه‌ی تخت‌جمشید هستند، گفت: «شیب بندی در دروازه‌ی ملل انجام دادیم. دروازه ملل و حیاط بین این بخش با کاخ آپادانا ازجمله بخش‌های تخت‌جمشید است که طی سال‌های گذشته همواره با بارش باران و… شاهد جمع شدن میزان زیادی آب در آن بودیم از این رو نیازمند شیب‌بندی برای جلوگیری از انباشت آب باران بودند».
او ادامه داد: «ماندگاری این آب‌ها به گونه‌ای‌ست که طی گذر زمان بر روی پلکان اصلی (ورودی) سرازیر می‌شد و مشکل به شیب برعکسی بازمی‌گردد که در این بخش وجود داشت. این شیب به دلیل وجود مصالح و شن‌هایی است که در آنجا ریخته شده بود. از این‌رو با حضور بازدیدکنندگان این شیب تغییر میکرد و همیشه در این محل شاهد میزان زیادی آب بودیم که بر اثر بارندگی جمع می‌شد. طی چند دهه گذشته شاهد حضور آبشارگونه آب روی دیواره‌ها بودیم که آسیب زیادی را متوجه این بخش میکرد».
فدایی با اشاره به آنکه در سال ۹۹ در صدد ساماندهی این بخش و شیب بندی آن برآمدند، گفت: «برای این منظور تمام شن‌هایی را که در طول سال‌های گذشته به مقدار زیاد و خارج از قاعده ریخته شده بود، جمع‌آوری و اقدام به نقشه‌برداری با دوربین کردیم و از ابتدا این شیب را تصحیح کردیم. خاک‌هایی که ریخته شده بود را گردآوری و بخش‌هایی که بیش از حد خاک و شن طی چند دهه گذشته ریخته شده بود، برداشتیم. عمدتا شن‌هایی بود که طی سال‌های قبل به اشتباه اضافه شده بود. ضمن آنکه در حیاط آپادانا آبراه سنگی مربوط به دوره هخامنشی داریم، از این رو سعی کردیم با تصحیح شیب بندی‌ها آب‌ها را به سمت این آبراهه هدایت کنیم. در نتیجه از این پس آب‌ها می‌توانند به راحتی از حیاط دروازه ملل منتقل شوند. این کار با حضور همکاران از دفتر فنی و باستان شناسان پایگاه انجام شد. برای این کار کوه را نتراشیدیم اما خاک‌هایی که سفت شده بود را تراشیدیم. البته به بخش‌هایی هم خاک اضافه کرده‌ایم».
نیاز به مجوز نداریم!
او در پاسخ به این پرسش که آیا برای انجام این تغییرات در تخت‌جمشید، مجوزهای لازم از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی دریافت شده بود، گفت: «خیر. نیازی به این کار نیست. مصالحی را که طی ۲۰ یا ۳۰ سال گذشته ریخته شده بود مجدد برداشتیم. مگر برای ریختن این پایه‌ها، مجوز گرفته بودیم که الان برای برداشتن آنها مجوز بگیریم؟ این یک موضوع فنی است که در دل پایگاه انجام شده است. اقدامات لازم مورد تایید مجموعه برای انجام برنامه‌های مدون است».
به گفته‌ی مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید، با ارزیابی بارندگی‌ها به ویژه آنچه در دو هفته‌ی گذشته روی داد، متوجه شدیم این شیب‌بندی مناسب عمل کرده و تمام آب‌هایی که زمانی روی دیواره اصلی پلکان سرازیر و سبب فرسایش سنگ‌ها می‌شدند، کنترل کنیم.
او افزود: «آب باران که در این بخش می‌ماند در طول دهه‌های گذشته آسیب زیادی به تخت‌جمشید وارد کرد. از یکسو سطوح سنگ را فرسایش و سبب تورق سطحی سنگ‌ها شده است و از دیگرسو از آنجا که آب برای مدت زیادی در این بخش باقی می‌ماند سبب نفوذ به عمق دیواره‌ها و وجود رطوبت در دل آن می‌شد. آسیب این رطوبت خیلی شدیدتر است و شوره‌زدگی سنگ‌ها و متلاشی شدن آنها مساله‌ای‌ست که در عمق این دیواره‌ها مشاهده می‌کردیم».
فدایی یادآور شد: «عمده‌ترین دلیل فرسایش سنگ‌ها در تخت‌جمشید، عوامل محیطی است که در این میان، رطوبت مهم‌ترین عامل به حساب می‌آید. اگر بتوانیم رطوبت را تخت‌جمشید کنترل کنیم، بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد موضوع فرسایش در آنجا کنترل شده است».
عمل نکردن به ضوابط تخلف است
افشین یزدانی، عضو شورای فنی تخت‌جمشید، با پافشاری برآنکه انجام کارهای مرمتی در تخت‌جمشید و پاسارگاد نیازمند طرح‌های مرمتی است که باید به تصویب پژوهشکده حفاظت و مرمت و شورای فنی برسد، گفت: «مرمت از کاوش حساس‌تر است و روی خود اثر تاثیر می‌گذارد».
البته یزدانی با تاکید برآنکه طی سال‌های گذشته عرف بوده که مدیران تخت‌جمشید بارها طرح‌های مرمتی را بدون آنکه مجوزهای لازم را دریافت کنند، انجام داده‌اند؛ درباره ی تصحیح شیب‌بندی گفت: «به نظر من انجام چنین کارهایی اشتباه است چراکه برای تخت‌جمشید و پاسارگاد ضوابط مصوب داریم و بر این اساس هر گونه دخل و تصرف در عرصه شامل کندوکاو، کاوش و هر گونه طرح مرمت باید در مرحله نخست به تصویب و تایید وزارت میراث و گردشگری و پژوهشگاه میراث و گردشگری برسد و سپس وارد عمل شوند؛ در غیر این‌صورت تخلف انجام شده است».
این عضو شورای فنی تخت‌جمشید با اظهار بی‌اطلاعی از انجام طرح مرمتی که در حوزه آبراهه‌های تخت‌جمشید طی سال جاری انجام شده‌است، گفت: «برای انجام این طرح بهتر بود پروپوزال تهیه و نظر شورای فنی خواسته می‌شد. البته اگر این اتفاقات درخصوص برداشت شن و ماسه‌هایی باشد که طی دهه‌های گذشته انباشت شده‌اند، برداشتن آنها بلامانع است».
