سوزن‌دوزی زرتشتی، زرتشتی‌دوزی یا گل‌ونقش، هنر دیرینه، ظریف و زنانه‌ای است که پیشینه‌ی آن به بیش از 1000 سال پیش برمی‌گردد.
با توجه به نوشته‌های کتاب «بازآرایی گل و نقش» از دکتر کتایون مزداپور و شیرین مزداپور می‌توان گفت سوزن‌هایی بسیار ظریف و انواع نخ‌های ابریشم یا پنبه‌ای و پارچه‌های ابریشمین یا پنبه‌ای از نخستین ابزارهای این هنر بوده است.
هنر دوختن گل‌ونقش جزیی از کارهای خانگی و زنانه در گذشته افزون بر فعالیت‌های بسیارِ در خانه و نیز در مزرعه بوده است. همچنین پارچه‌ی این کار نیز به دست آن‌ها بافته می‌شده است. بانوان زرتشتی این هنر را نسل به نسل و از سوی استادان این هنر فراگرفته بودند. این لباس‌های کار شده معمولا در مراسم‌های ویژه پوشیده می‌شده و گاهی هم اصلا کسی آن‌ها را حتا یک‌بار هم نپوشیده است.
نقوش گل‌ونقش را می‌توان در جامه‌هایی کهن مانند مَکنا، شَوال، لَچَک، پیراهن و عرق‌چینِ داماد و دولُوگ دید.
در این کتاب پیرامون انواع طرح‌ها و نقش‌های زرتشتی‌دوزی این چنین آمده است: «طرح گل‌ونقش را بر پارچه ترسیم نمی‌کردند و آن را بنابر دستور دوخت و گاه با شمارش تاروپود پارچه می‌دوختند و طبق آموزش و قواعد معین، گل‌ونقش را در هر یک از انواع معین آن بازمی‌آفریدند. گل‌ونقش در واقع زینت بر جامه‌های شادی است. سرو، گل و پرنده و نیز جانورانی خوش‌نام و زیبا مانند آهو و ماهی در گل و نقش بسیار به چشم می‌خورد که همه نشان از زندگانی و شادی دارد و با نظرگاه آیینی در دین زرتشتی هم‌ساز و هم‌نواست.»
امروزه این پارچه‌های زرتشتی‌دوزی شده نایاب هستند. در گذشته منسوجات دوخته شده با این هنر زیبا به عنوان جهیزیه دختران کاربرد داشته و نسل به نسل از مادر به دختر به یادگار مانده است ولی از آن‌جا که این منسوجات سست و با دوام بسیار کم هستند، در معرض نابودی قرار گرفته‌اند.
دوختن لباس به سبک فرنگیان، افزایش تولیدات داخلی کارخانه‌ها، واردات پارچه‌های چیت خارجی و زمان‌بر بودن زرتشتی‌دوزی از دیگر شوندهای(:دلیل) نابودی و فراموشی این هنر است.
گفت‌وگوی «امرداد» را با شیرین مزداپور کارشناس رشته طراحی پارچه و لباس که مدت زمان بسیاری است به آموزش و بازآرایی این هنر می‌پردازد، در «امرداد» شماره 427 بخوانید.
قسمتی از مکنا، طرح سرو و گل، پرنده و جانور در این نقشینه آمده است
شوال نقش، طرح‌های خورشیدخانم، انواع گیاه و جوجه در این نقشینه به‌کار رفته است
فرتورها از یسنا کیان است.
1919
