امروز اردایزد و تیرماه به سالمه‌ی 3758 زرتشتی. یکشنبه 22 تیرماه 1399 خورشیدی، 12 جولای 2020 میلادی
جولای سال 513 پیش از میلاد، و برابر با برآورد گاهشماری تاریخ‌نگاران اروپایی؛ 13 جولای (روزی چون امروز در تیرماه) با پیروزی سپاه داریوش بزرگ در کنار رود دانوب جنوبی، سراسر بالکان شرقی به گستره‌ی فرمانروایی ایران افزوده شد.
ارتش ایران نیروهای کنفدراسیون گتائه Getae را در کنار دانوب جنوبی، منطقه داکیه (دی شیا، رومانی امروز) شکست داد و سراسر بالکان شرقی را به قلمروی ایران افزود. (بالکان به معنای رشته کوه های جنگلی، منطقه‌ای است کوهستانی شبه جزیره شکل در جنوب شرقی اروپا، از دریای آدریاتیک تا دریای سیاه)
به فرمان داریوش بزرگ، ارتش ایران به فرماندهی سپهبد بغابیش (بغابیشه) برای سرکوب سیتی‌ها از دریای مرمره گذشت و پا به اروپا نهاد. فرمانروایان محلی برای ایستادگی در برابر نیروهای ایران که آمیخته از هشتاد هزار تن بودند کنفدراسیون «گتائه» را تشکیل داده بودند که پس از چند روز نبرد، 13 جولای شکست خوردند و رومانی و مولداوی (مولدوای امروز) تا اوکراین از آن ایران شد. داریوش گزارش از این پیروزی و شوند لشکرکشی به اروپا را در سنگ‌نبشته‌ای آشکارسازی کرده است و سرزمین‌های در دست کرفته شده را نام برده است.
هرودوت در کتاب چهارم و بیشتر در صفحه 93 این کتاب به بازگویی از جنگ دِی شیا (داکیه) پرداخته و استرابو سرزمین پیروزمندانه‌ی ایران در پیروزی داکیه را «دائویDaoi» نامیده است ـ سرزمینی که رومی‌ها آن را در جنگ‌های سال 101 تا 106 میلادی به دست آورده‌اند و سپس «رومانیا» خوانده شده است. تاریخ‌نویسان اروپایی نبرد جولای 513 پیش از میلاد در داکیه را از بزرگترین رویدادهای دنیای باستان و نخستین پیشروی نظامی بزرگ و عمیق شرق (آسیا) در غرب (اروپا) بشمار آورده‌اند.
داریوش بزرگ دو سال پیش از جنگ «دی شیا، رومانی»، در سال 515 پیش از میلاد کار ساختن تخت جمشید را آغاز کرده بود.
ارد؛ ایزدی است که همه خوشی‌ها و آسایش‌ها به او ویژه شده است و گویند اگر به خانواده‌ای «ارت» به گونه دختری زیبا رو کند، داده و خواسته و گشایش و گسترش به آن خانه و خانواده روی می‌آورد. آموزش‌های اشوزرتشت آرامش درونی را همراه با توانگری و به دست آوردن خواسته سفارش می‌کند. هر زرتشتی برای به دست آوردن خواسته از راه درست و راست، به کار و کوشش می‌پردازد. خواندن سرود «اشم وهی»؛ به بهدینان می‌آموزد که: «خوشبختی از آن کسی ست که در پی خوشبختی دیگران باشد».
ارد روز است فرخ و میمون
با همه لهو و خرمی مقرون
ایزد ارد که در اوستا به گونه‌ی «اشا ونگهوئی» آمده است، بیست و پنجمین روز هر ماه است. در یشت‌ها «ارد ایزد»، خواهر امشاسپندان خوانده شده است. یکی از یشت‌های اوستا به نام او «ارت‌یشت» است. ایزد ارد یا «ارت»، در اوستا «اشی ونگوهی»، و به چم توانگری، خواسته و دارایی است و به چم «خوب و نیک» نیز آمده است.
در اوستا یشت هفدهم، به‌نام این ایزد است. نگهبانی از ثروت و دارایی بر دوش این ایزد است. آموزش‌های اشوزرتشت آرامش درونی را همراه با توانگری و به‌دست آوردن خواسته سفارش می‌کند. زرتشتی برای به دست آوردن خواسته از راه درست و راست، به کار و کوشش می‌پردازد. این یشت 62 بند دارد.
در اوستا اَشی وَنگوهی به چم توانگری، خواسته و دارایی است. و در پهلوی اَرت آمده ، کلمه ٔ ونگهو صفت است به چم نیک وخوب . ترکیب این کلمه به چم اشی نیک است و آن در پهلوی بصورت اَرشَش وَنگ و اَشَش وَنگ و اَرشوش ونگ و بیشتر اَشیش وَنگ آمده است که همگی به چم اشی نیک است . ارت یا ارد نیز پهلوی است که در فارسی باقی مانده . در لغت‌نامه ها اَرد و آراد و آرد هر سه یاد شده است . در گات‌ها و دیگر بخش‌های اوستا، ارت (اشی) گاه اسم مجرد است به معنی توانگری و بخشایش و برکت و نعمت و مزد و بهره و گاهی اسم خاص ایزدی که نگهبان مال و خواسته و دارایی است . اسم این ایزد در گات‌ها یاد شده است . وی مانند سفندارمذ، آناهید و چیستا (فرشته ی دانش ) مونث شناخته شده . در جهان مادّی مال و جلال و خوشی دینداران از پرتو وجود اوست و در جهان مینوی و روز واپسین ، پاداش کارهای نیک و سزای کردارهای زشت به یاری او انجام شود. برخی نیز او را اشیش ونگ می‌نامند، او بفر و شکوه خانه می‌افزاید. زیرا هرکه بدیگران چیزی بدهد همان چیز افزوده و بزرگتر شده به خانه ٔ وی بازگردد (چنان که در یسنای 43 بند 12)
زرتشتیان در این روز جامه نو می‌پوشند، به سفر می‌روند و سالمندان را یاری می‌کنند.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
ارد روز است فرخ و میمون / با همه لهو و خرمی مقرون
ای دلارای یار گلگون‌رخ / خیز و پیش‌آر باده‌ی گلگون
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
هرچیز نو بخر و اندر خانه بر.
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به بازار شو، روز (ارد) ای پسر / نوانو بخر چیز و با خانه بر
