زرتشتیان مزرعه‌كلانتر یزد، آیین گهنبار پنجی در گاهشماری كهن به یادگار مانده از نیاکانمان را به یاد پیشینیان پاس داشتند.
آیین گهنبار پنجه‌ی پایان سال در گاهشمار دیرین زرتشتیان که با روزهای ۲۲ تا ۲۷ تیرماه خورشیدی برابری می‌کند، در خانه به خانه‌ی زرتشتیان روستای مزرعه‌کلانتر یزد برگزار شد. امسال در سایه‌ی سنگین کووید-19، اعضای خانواده‌ها با رعایت شیوه‌نامه‌ی بهداشتی در آیین باشنده بودند و با گستردن سفره‌ی آیینی به آوای اوستاخوانی گهنبار پنجی دل سپردند.
آیین گهنبار پنجه‌ی پایان سال در گاهشمار دیرین زرتشتیان که با روزهای ۲۲ تا ۲۷ تیرماه خورشیدی برابری می‌کند، در خانه به خانه‌ی زرتشتیان روستای مزرعه‌کلانتر یزد برگزار شد. امسال در سایه‌ی سنگین کووید-19، اعضای خانواده‌ها با رعایت شیوه‌نامه‌ی بهداشتی در آیین باشنده بودند و با گستردن سفره‌ی آیینی به آوای اوستاخوانی گهنبار پنجی دل سپردند.
«پنجی» از آیین‌های دینی زرتشتیان است که با گاهشمار پیشین ایرانیان در پیوند است و امروزه تنها در روستای مزرعه‌کلانتر یزد و برخی دیگر از روستاهای زرتشتی‌نشین یزد مانند حسن‌آباد برگزار میشود. جشن «پنجی مزرا» همه ساله با باشندگی زرتشتیان سراسر جهان از 22 تیرماه آغاز میشود و پنج روز با برگزاری آیین گهنبارخوانی، پیکارهای ورزشی و شادی و پایکوبی، به درازا می‌‌انجامد و بامداد 27 تیرماه با آتش‌افروزی بر بام‌ها به پایان می‌رسد.
بنابر گاهشمار زرتشتیان هر سال ۱۲ ماه و هر ماه ۳۰ روز دارد. پنج روز پایانی سال «پنجه» نام دارد که به آن «ماه گاتابیو» نیز گویند. طی سده‌ها با تازش تازیان و دیگر بیگانگان به ایران، زرتشتیان به ناچار بر اثر فشارهای بی‌شمار روی به کوچ‌های اجباری آورده و پراکنده شدند. این پراکندگی‌ها شوند (:باعث) پدید آمدن دو گاهشمار جدید و قدیم میان زرتشتیان شد و اینک در روستاهایی مانند مزرعه کلانتر آیین پنجی بر پایه‌ی گاهشمار قدیم از ۲۲ تا ۲۷ تیرماه گرامی داشته میشود. امروزه آیین پنجی در پنج روز پایانی سال به گاهشمار خورشیدی برگزار میشود. این پنج روز اهنود (بزرگی)، اشتود(خوشبختی)، سپنتمد(نیروی افزاینده)، وهوخشتر(شهریاری نیک)، وهشتواش (بهترین آرزو) نام دارند. چون هر چهار سال یک بار سال ۳۶۶ روز و کبیسه است، آن روز اضافی را «اورداد» یعنی «اضافه» می‌خوانند.
فرتورها از فیروزه منوچهری است.
4090
4 پاسخ
ایین پنجی از روزگارن پیشتر تا کنون در شریف اباد اردکان با حفظ کامل اصالت ان برگزار میشود که این مراسم زیبا و دل انگیز به روستا های تابعه نیز کشانده شده است و هر ساله پر شور تر از سال قبل برگزاری ان ادامه دارد شور بختانه امسال به شوند بیماری کرونا با رعایت مسایل بهداشتی بسیار مختصر برگزار شد به امید روزهای بدون هر بیماری در جهان
درود جناب مهرداد قدسی
شما از کجا میدانید این مراسم زیبا ودل انگیز به روستا های تابعه کشانده شده فکر کنم منظورتان این است که الگو برداری مراسم پنجی دیگر روستاها از شریف آباد بوده؟
بنام ایران.
شاید از نگاه بعضی از افراد جای شگفتی است که چگونه است که در میان تابستان جشن پایان سال برگزار میشود؟ و البته این پرسش گاه به موهومات و خرافه تعبیر می شود.
باید توجه داشته باشیم که نفس پاسداشت یک مراسم دلیل بر خرافه بودن آن مراسم نیست. حتمن حتمن نیاز است که به دلایل تاریخی ایجاد این مراسم باز گردیم و بیاموزیم که نیاکان هوشمند و دور اندیش ما برای اینکه جلوی حذف شدن این مراسم معنوی را بگیرند چگونه تلاش کرده اند و حتی به قیمت جابجا شدن زمان برگزاری آن بشود، اما باز هم تسلیم نشده اند.روشن کردن آتش بر پشت بام و نه در حیاط منازل و ریختن گل سفید بر درگاه و دیوار همه نشانه هایی از اتحاد و همازوری در آرامش و دوری از خشونت بوده است. میتوانیم مشابه این جابجایی را در مراسم هیرومبا نیز ببینیم که بنا به تعبیری به جشن سده نامور است.
متاسفانه با تبدیل شدن گاهنامه قدیم به جدید و انتقال مراسم به جای درست زمانی خود، در بسیاری از روستا ها سنتهای این جشن کهنسال از یاد رفته است و خیلی معدود مکانها به آن پرداخته می شود. امید است تا با آشنا کردن جوانان به دلایل تاریخی برگزاری این جشن در این زمان، بتوانیم به همازوری در آگاهی و دانش برسیم.
پاینده ایران
چه آيين دلنشيني ، تصاوير همه نشان از زيبایی مينوی است و بس . آرزو دارم در يکي از آيين هاي پنجی ، حضور داشته باشم .