لوگو امرداد
در یک ‌ماه و نیم گذشته

13 هزار هکتار از جنگل‌ها و مراتع کشور آتش گرفته‌اند

atash1در چند ماه گذشته جنگل‌ها و مراتع کشور بارها و بارها طعمه آتش‌سوزی شده‌ و خسارت‌های زیادی دیده‌اند. آتش‌سوزی‌های امسال درحالی نسبت به سال‌های پیش افزایش یافته که برخی افزایش بارش‌ها و سهل‌انگاری مردم را علت آن می‌دانند و افرادی دیگر می‌گویند که در این آتش‌سوزی‌ها دستی در کار است و حتی عده‌ای دستگیر شده‌اند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، بر پایه‌ی آخرین آمار سازمان جنگل‌ها ۱۳ هزار هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی در یک و ماه نیم گذشته درگیر آتش‌سوزی بوده‌اند. این آتش‌سوزی‌ها در حالی به وجود آمده که برخی از کارشناسان انتقاداتی را به دستگاه‌های مسوول در بحث پیشگیری، خاموش کردن آتش‌سوزی‌ها و نبود هماهنگی‌های لازم وارد کردند.

رضا بیانی، مدیرکل دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، در این‌باره می‌گوید: شمار نیروهای سازمان جنگل‌ها برای حفاظت بسیار کم است. افزون‌بر آن مشکلات بودجه‌ای نیز در این زمینه وجود دارد. با این وجود تعداد بسیار زیادی از آتش‌سوزی‌های جنگلی و مرتعی در کوتاه‌ترین زمان ممکن خاموش شده‌اند.

آگاهی‌های هواشناسی که در دسترس گذاشته نمی‌شود
بیانی همچنین پافشاری می‌کند که سازمان جنگل‌ها باید برای پیش‌بینی و پیشگیری از آتش‌سوزی به اطلاعات هواشناسی کشور دسترسی داشته باشد اما این اطلاعات رایگان در اختیار این سازمان قرار نمی‌گیرد و باید هزینه زیادی برای دریافت آن‌ها پرداخت شود.
اگرچه اکنون سازمان جنگل‌ها نقشه نقاط بحرانی آتش‌سوزی را آماده کرده‌ است، اما به گفته‌ی بیانی اگر این سازمان به اطلاعات بلندمدت ایستگاه‌های هواشناسی دسترسی داشته باشد می‌تواند این نقشه‌ها را استانداردتر کند.
مدیرکل دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری همچنین به آمار ۴۰ هزار هکتاری که سازمان فضایی از وسعت آتش‌سوزی‌های جنگلی و مرتعی در ایران منتشر کرده است، اشاره کرده و می‌گوید: این آمار مورد قبول سازمان جنگل‌ها نیست چراکه تصاویر ماهواره‌ای باید با نقشه‌ی پوشش گیاهی کشور انطباق داده شوند و این انطباق و اعلام وسعت مناطق درگیر حریق وظیفه سازمان جنگل‌ها است.

در دنباله پرسش‌های مطرح‌شده در این زمینه و پاسخ مدیرکل دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری آمده است.

پرسش؛ در دو ماه گذشته بیش از ۱۳۰۰ فقره آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور رخ داده،که در سنجش با سال‌های گذشته افزایش قابل توجهی داشته است. علت این آتش‌سوزی‌ها چیست و آیا بخشی از جنگل‌های کشور به صورت عمدی آتش زده می‌شوند؟

بیانی: «آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی به دو دلیل عمدی و سهوی ممکن است رخ دهد. در بسیاری از آتش‌سوزی‌های عمدی هدف افراد آتش زدن جنگل و مرتع نیست. برای مثال ممکن است کشاورزی زمین خود را پس از برداشت محصول آتش بزند و نتواند آن را کنترل کند در نتیجه آتش به مرتع و جنگل کشیده می‌شود. در برخی موارد اختلافات بین افراد محلی سبب وقوع آتش در جنگل‌ها و مراتع می‌شود بنابراین نمی‌توان گفت که هدف این افراد آتش زدن زمین‌های منابع طبیعی است».

آیا پشت آتش‌سوزی‌ها اهداف سیاسی نهفته است؟
پرسش؛ به‌گفته‌ی سازمان جنگل‌ها امسال شمار آتش‌سوزی‌های عمدی افزایش پیدا کرده است و در این موضوع آیا می‌تواند عمدی در کار باشد و عده‌ای با اهداف سیاسی این کار را انجام دهند؟

رضا بیانی: «ما نمی‌توانیم اصل را بر این بگذاریم که عده‌ای به قصد خرابکاری جنگل‌ها را آتش می‌زنند.  طی سال گذشته و امسال بارش‌های خوبی در کشور داشتیم که پوشش مرتعی ما را بسیار انبوه کرد. این موضوع پتانسیل آتش‌سوزی را بسیار افزایش می‌دهد و ما نیز از ابتدای سال چنین مشکلاتی را پیش‌بینی کرده بودیم اما به هر حال اگر بعضی از اطلاعات آتش‌سوزی‌های اخیر را در کنار هم قرار دهیم، می‌بینیم که برخی از این‌ها در یک ارتفاع بسیار بالا، بدون داشتن راه دسترسی و در یک خط الراس مشخص رخ داده است که به هر حال دستگاه‌های نظارتی به این موضوع ورود پیدا کرده‌‌اند و در حال بررسی‌ هستند».
پرسش؛ سال گذشته نیز در کشور بارش‌های بسیار خوبی داشتیم و پوشش گیاهی در عرصه‌های منابع طبیعی انبوه شده بود. با این وجود تعداد و وسعت آتش‌سوزی‌ها از امسال بسیار کمتر بود، علت این موضوع چیست؟

مدیرکل دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری:«بارش‌ها امسال در بعضی از استان‌های زاگرسی از جمله فارس، بوشهر و کرمان بیشتر از سال گذشته بود. آمارهای ما نیز نشان می‌دهد که در این استان‌ها چندین فقره آتش‌سوزی داشتیم. ما باید برای مدیریت عرصه‌های منابع طبیعی، میزان بارش‌ها در نقاط مختلف کشور را تحلیل کنیم. امسال بیشتر آتش‌سوزی‌ها دقیقا در نقاطی در حال وقوع است که پیش از این آن‌ را پیش‌بینی و نقشه حریق را تهیه کرده بودیم».

چرا از آتش‌سوزی جنگل‌ها پیش‌گیری نشد؟
پرسش؛ اگر پیش‌بینی این حجم از آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور صورت گرفته بود، چرا سازمان جنگل‌ها خود را برای پیشگیری و مقابله با آن آماده نکرده بود؟

بیانی:«به طور مشخص هدف اصلی ما در مدیریت حریق‌های منابع طبیعی پیشگیری است. در حال حاضر حدود سه سال است که دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها نقشه‌های پیش‌بینی حریق را بر اساس میزان بارندگی، دما، راه های دسترسی و آتش‌سوزی سال‌های گذشته تهیه و مناطق بحرانی را مشخص کرده است. یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها بر اساس این نقشه‌ها در عرصه‌ها پراکنده می‌شوند اما فراموش نکنیم که کل تعداد نیروهای حفاظت در جنگل‌های خارج از شمال ۴۰۰۰ نفر است که نسبت به وسعت عرصه‌های منابع طبیعی بسیار کم است».
پرسش؛ به جز تهیه نقشه‌های حریق، سازمان جنگل‌ها از چه ابزار و فناوری‌هایی برای پیش‌بینی و جلوگیری از گسترش حریق استفاده می‌شود؟

رضا بیانی: «من اولویت این موضوع را استفاده از نقشه‌ها می‌دانم چرا که بسیار منطبق با واقعیت هستند ولی به طور کلی ما از تصاویر ماهواره‌ای نیز برای جلوگیری از گسترش از آتش‌سوزی استفاده می‌کنیم. ماهواره مدیس از ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه تا ۱۵ دوبار از ایران عکس‌برداری می‌کند و آتش‌سوزی در نقاط مختلف را به ما گزارش می‌دهد»
پرسش؛ اما آیا باتوجه به تعدد حریق در جنگل‌ها و مراتع کشور آیا روزی دوبار تصویربرداری از عرصه‌های منابع طبیعی برای مشاهده آتش کافی است؟

مدیرکل دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری:«در ساعاتی که به تصاویر ماهواره‌ای دسترسی نداریم چگونه از وقوع حریق مطلع می‌شویم؟ مدیرکل دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری می گوید: «تجربه به ما ثابت کرده است که بیشتر آتش‌سوزی‌ها در کشور از حدود ساعت ۱۲به بعد آغاز می‌شود که ما در این ساعت به تصاویر دسترسی داریم علاوه بر تصاویر ماهواره‌ای از دیده‌بانی در مناطق بحرانی استفاده می‌کنیم».
پرسش؛ آیا استفاده از تجهیزات نوین‌تری مانند دوربین‌ها نمی‌تواند در این مورد به ما کمک بیشتری کند؟

بیانی: «در جنگل‌های شمال کشور از دوربین‌های حفاظتی استفاده می‌کنیم و در زاگرس نیز تعداد محدودی دوربین داریم اما شش میلیون هکتار جنگل زاگرس در ۳۰ میلیون هکتار عرصه منابع طبیعی پراکنده است و نمی‌توان در این وسعت زیاد از دوربین‌ها استفاده کرد. دوربین، تصاویر ماهواره‌ای و دیده‌بان‌ها هر کدام سهم مشخصی در جلوگیری از گسترش آتش‌سوزی دارند ولی از نظر ما نیروهایی که به عنوان دیده‌بان در مناطق هستند بیشتر می‌توانند کمک کنند».

atash0

در استفاده از بالگردها و نیروهای متخصص کوتاهی می‌شود

پرسش؛ جدای از بحث پیش‌بینی و پیشگیری، انتقادهایی به سازمان جنگل‌ها در حوزه اطفای آتش و جلوگیری از گسترش آن وجود دارد؛ از کمبود تجهیزات فردی و ناتوانی در تامین بالگرد گرفته تا نبود نیروی متخصص اطفای حریق. دیدگاه شما چیست؟

بیانی: «در پاسخ به این پرسش اول باید به این نکته توجه کنیم که بیشتر آتش‌سوزی‌های ما در جنگل‌ها و مراتع ظرف ۴۸ ساعت خاموش شدند البته چند مورد محدود نیز آتش‌سوزی‌های گسترده داشتیم که اطفای آن‌ها بیشتر از ۴۸ طول کشید. در کل ۱۵۰ میلیون هکتار وسعت عرصه‌های منابع طبیعی کشور است که از این میزان ۱۴ میلیون هکتار جنگل است. تمامی این عرصه‌ها درگیر موضوعات اقتصادی و اجتماعی کشور هستند و منابع طبیعی به تنهایی و بدون همکاری سایر دستگاه‌ها نمی‌تواند از این عرصه گسترده محافظت کند. طی آتش‌سوزی‌های اخیر بسیار به ما انتقاد می‌کردند که چرا از بیل و شاخ و برگ درختان برای اطفا استفاده می‌کنیم؟ آتش در مناطق صعب‌العبوری رخ داده که دسترسی نیروهای اطفا به آن نقاط بسیار سخت است بنابراین نمی‌توان تجهیزات سنگین چند کیلویی را در این مناطق صعب‌العبور حمل کرد».
پرسش؛ چرا در این مواقع از بالگرد برای اطفا و جابه‌جایی نیرو استفاده نمی‌شود؟

بیانی: «استفاده از بالگرد هزینه‌هایی دارد که باید بودجه آن در اختیار سازمان جنگل‌ها قرار گیرد. متاسفانه ما پیش از این به برخی دستگاه‌ها بدهکار بودیم و نمی‌توانستیم بالگرد را تامین کنیم. اخیرا بودجه‌ای برای این کار در اختیار ما قرار گرفته است که امیدواریم از این پس بتوانیم از امکانات بالگردهای ارتش و سپاه در نقاط صعب‌العبور استفاده کنیم اما به هر حال تعداد بالگردها محدود است و ممکن است طی یک روز در نقطه‌ای محدود چندین مورد آتش‌سوزی داشته باشیم بنابراین باید پیشگیری از حریق در جنگل‌ها و مراتع را در اولویت قرار دهیم».

استفاده نکردن از از نیروهای کارآمد در خاموش کردن جنگل‌ها
از بیانی پرسیده شد: امسال هفت تن از نیروهای مردمی و اطفای حریق هنگام خاموش کردن آتش جان خود را از دست دادند. چرا سازمان جنگل‌ها نیروی آموزش دیده و حرفه‌ای برای اطفای حریق ندارد؟

بیانی در پاسخ گفت: «از دست رفتن جان این افراد ما را هم بسیار ناراحت کرد و نباید چنین اتفاقی رخ می‌داد. برای تشکیل یگان آموزش دیده در زمینه اطفای حریق نیاز به بودجه‌ای قابل توجه داریم اما مگر اعتبارات طرح‌های صیانت از جنگل‌ها چه‌قدر است که بتوانیم از چنین نیرو و امکاناتی استفاده کنیم؟ البته باید این نکته را در نظر داشته باشیم که افزایش ضریب حفاظتی فقط استفاده از نیرو نیست بلکه اجرای طرح‌هایی مانند “کاداستر” نیز در این امر به ما کمک می‌کند همچنین ما برای پیش‌بینی حریق و جلوگیری از گسترش آن نیاز به اطلاعات هواشناسی داریم. هنگام عملیات اطفای حریق اگر جهت باد تغییر کند جان نیروها به خطر می‌افتد. از این‌رو به برخی اطلاعات بلند مدت و آنلاین هواشناسی نیز نیاز داریم».
پرسش؛ آیا چنین چیزی را از سازمان هواشناسی خواسته‌اید؟

بیانی: «این اطلاعات را باید در مقابل هزینه‌های زیادی از سازمان هواشناسی خریداری کنیم این درحالی‌ست که معتقدیم برای پیش‌بینی و اطفای حریق همه دستگاه‌ها باید با منابع طبیعی همکاری کنند و از ما پشتیبانی لازم صورت گیرد البته ما این اطلاعات را کم‌وبیش خودمان به دست آورده‌ایم».
پرسش؛ با وجود در دسترس نبودن اطلاعات سازمان هواشناسی کشور داده‌های خود در این زمینه را چگونه به دست می‌آورید؟

رضا بیانی:«سازمان هواشناسی اروپا سایتی دارد که هر سه ساعت یک بار وضعیت جوی مناطق مختلف دنیا را به صورت رایگان منتشر می‌کند و ما نیز از اطلاعات این سایت استفاده می‌کنیم اما به هر حال اگر اطلاعات بلندمدت ایستگاه‌های هواشناسی را در اختیار داشته باشیم می‌توانیم نقشه‌های حریق خود را استانداردتر کنیم همچنین اگر وضعیت جوی مناطق مختلف به صورت دقیق در اختیار ما قرار گیرد در زمینه پیش‌گیری و جلوگیری از گسترش حریق بسیار موثر خواهد بود».

دوگانگی در آمار جنگل‌های آتش گرفته
پرسش؛ در مورد وسعت مناطق درگیر حریق در آتش‌سوزی‌های اخیر اختلافات نظرهایی وجود دارد. سازمان فضایی ایران چندوقت پیش وسعت آتش‌سوزی‌ها را ۴۰ هزار هکتار اعلام کرد. این رقم تقریبا ۴ برابر آن چیزی است که سازمان جنگل‌ها اعلام کرده است. علت این تفاوت چشمگیر چیست؟

بیانی:«تصاویری که سازمان فضایی ایران از آن‌ها استفاده می‌کند را ما نیز در اختیار داریم. سازمان فضایی سازمانی تخصصی برای دریافت تصاویر ماهواره‌ای است اما وظیفه پردازش و تفسیر این تصاویر بر عهده سازمان جنگل‌ها است. ما بر اساس نقشه‌های پوشش گیاهی این تصاویر را تفسیر می‌کنیم. بسیاری از این حریق‌ها در زمین‌هایی رخ می‌دهد که پوشش گیاهی ندارند و یا بیرون‌زدگی‌های سنگی هستند یا زمین‌های کشاورزی. ما بر اساس ۲۱ لایه اطلاعاتی تصاویر ماهواره‌ای آتش‌سوزی‌ها را بررسی می‌کنیم و به طور قطع دوست نداریم که آمار دور از واقعیتی ارایه دهیم. تابستان سال گذشته در مراتع کوهدشت لرستان آتش‌سوزی گسترده‌ای داشتیم که در تصاویر ماهواره‌ای آن قسمت را کاملا سیاه و سوخته نشان می‌داد اما امسال تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که آن منطقه مجدد کاملا سبز شده است. آنچه که برای ما مهم است و به منابع طبیعی آسیب‌های جبران‌ناپذیری می‌رساند، آتش‌سوزی‌های تنه‌ای است».
پرسش؛ یعنی آتش‌سوزی‌هایی که از نظرتان جبران پذیر است و مهم نیست در آمار آتش‌سوزی محاسبه و ارائه نمی‌شوند؟

بیانی: «خیر این‌گونه نیست. ما بر اساس عکس‌هایی که در اختیار داریم نوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع و شاخص سبزینگی گیاه را بررسی می‌کنیم. پوشش گیاهی در بعضی از عرصه‌های منابع طبیعی پس از آتش‌سوزی برمی‌گردد اما آتش‌سوزی در جنگل‌های طبیعی و دست کاشت -که در برخی مناطق برای تثبیت منابع گرد و خاک کاشته شده‌اند- بسیار ناراحت‌کننده است و سال‌ها طول می‌کشد تا جبران شود».
پرسش؛ پس از آتش‌سوزی‌های ماه‌های گذشته سازمان جنگل‌ها چه اولویتی برای مدیریت حریق‌های جنگلی در کشور دارد؟

مدیرکل دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری: «به هرحال حساسیت موضوع حریق در عرصه‌های منابع طبیعی بالا است. معتقدم اطلاعات پراکنش بارش‌ها در کشور در بحث پیش‌گیری یک قدم جلوتر از همه اقدامات است همچنین اگر نقشه‌های پیش‌بینی بیشتر مورد استفاده سازمان جنگل‌ها و سازمان محیط زیست قرار گیرد درصد قابل توجهی از حریق‌ها در کشور کاهش می‌یابد».

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1403-01-10