رستم گیو، نام نیکی که هرگز از یادها نرفت

رستم گیو که او را به نام ارباب رستم گیو می‌شناسند، از دهشمندان و بزرگ‌مردان هازمان(:جامعه) زرتشتی بود که کارهای بسیاری برای این هازمان انجام داد و به راستی از خود نام خوش و جاودانی برجای نهاد. وی بنیان‌گذار بنیاد خیریه گیو، فرنشین انجمن و نماینده زرتشتیان در مجلس شورای ملی بود. ساختن چندین آب انبار، درمانگاه، دبستان و مجتمع فرهنگی اجتماعی از جمله کارهای نیکِ شادروان رستم گیو است.

ارباب رستم گیو در سال 1267 خورشیدی در یزد به دنیا آمد. آموزش‌های آغازین را در یزد نزد استاد ماستر خدابخش و در مدرسه کیخسروی آغاز کرد و در سال1287 خورشیدی روانه تهران شد و به کار بازرگانی پرداخت.

پدرش شاهپور و مادرش خرمن نام داشت. او دو برادر به نام‌های گیو و بهمن و دو خواهر به نام‌های دولت و گوهر داشت.

دوره‌ی ابتدایی را در مدرسه کیخسروی یزد گذراند و زبان انگلیسی را در مدرسه مرسلین آموخت. در سال ۱۲۸۷ به تهران آمد، و به کار تجارت مشغول شد. درسال ۱۳۱۲ نام «گیو» را به عنوان نام خانوادگی برگزید. پیشرفت او در تجارت به اندازه‌ای بود که نام گیو، برای بازرگانان، نامی معتبر و با پشتوانه شناخته می‌شد.

وی پس از درگذشت کیخسرو شاهرخ، فرنشین انجمن زرتشتیان تهران شد و از دوره چهاردهم تا نوزدهم مجلس شورای ملی به عنوان نماینده‌ی ایرانیان زرتشتی در آن‌جا فعالیت کرد. در سال ۱۳۴۲ با توجه به خدمات عام‌المنفعه‌ای که در تهران و شهرستانها انجام داده بود به عنوان سناتور در مجلس سنا منتصب گردید. وی در سال ۱۳۳۷ بنیاد رستم گیو را برای گسترش بنیادهای خیریه و بهره‌وری بیشتر محرومان بنیان گذاشت.

او در سال‌های ۱۳۳۵ و ۱۳۳۶ نشان درجه یک تربیت بدنی و نشان درجه یک وزرات فرهنگ دریافت نمود. در سال ۱۳۴۵ نیز به عضویت سازمان حفاظت آثار باستانی درآمد.

پیشرفت ارباب رستم در تجارت همراه برادرش و سپس شرکت یگانگی پارسیان به حدی بود که نام گیو برای بازرگانان پشتوانه‌ای باارزش شناخته می‌شد.

ارباب رستم گیو به مدت پنج سال نایب‌رییس و 27 سال فرنشین انجمن زرتشتیان تهران بود و در دوره چهاردهم به عنوان نماینده زرتشتیان وارد مجلس شورای ملی شد و تا دوره نوزدهم این سمت را در اختیار داشت تا اینکه به عنوان نماینده انتصابی وارد مجلس سنا شد.

ساخت دبستان گیو در تهران، ساخت مجتمع بزرگ فرهنگی ،اجتماعی و مسكونی رستم باغِ تهران‌پارس، ساخت دبستان دخترانه استاد خدابخش در تهران، ساخت دبستان پسرانه استاد پورداوود در تهران، ساخت آب انبار در تهران پارس، ساخت درمانگاه در سوهانك تهران و اهدای آن به وزارت بهداری به نامگانه برادرزاده جوان خود مهربان گیو و ساخت مدرسه، حمام، مسجد و راه شوسه ماشین رو در روستای کوهان شهرستان دماوند در بخش دیگری از کارنامه‌ی درخشان وی می‌درخشد. 

ساخت تالار 400 نفره مروارید در یزد، ساخت آب انبار 4000 مترمكعبی در محله دستوران یزد، لوله كشی روستای نصرت آباد یزد، ساخت آب انبار و خیله برای زیارت‌كنندگان پیرسبز از دیگر کارهای ارباب رستم گیو در یزد بود. وی همچنین در 15 كیلومتری شمال غرب نیویورك درِ مهر ارباب رستم گیو و در کانادا نیز به نامگانه‌ی برادرزاده‌اش درمهر مهربان گیو را بنیان نهاد.

خرید زمین گسترده‌ای در شیکاگوی آمریکا برای ساخت درِ مهر در سال 1362 خورشیدی، ساخت  درمهر سن‌هوزه در زمینی به مساحت نزدیک به 10هکتار و کمک‌های مداوم به سازمان‌ها و انجمن‌های زرتشتیان شهرهای مختلف ایران از دیگر کارهای ارزشمند آن شادروان بود.

رستم گیو در ۱۵ مهر ۱۳۵۹ در سن ۹۲ سالگی در ایالت کالیفرنیای آمریکا درگذشت. توران شهریاری چکامه‌سرای معاصر به مناسبت مرگ گیو چکامه‌ای برای وی سرود و در مجلس یادبود او خواند.

منزل مسکونی رستم گیو، تا سال ۱۳۴۰ به عنوان منزل شخصی، مورد استفاده رستم گیو بود و پس از آن تا زمان حیات او یعنی تا مهرماه ۱۳۵۹ به عنوان دفتر بنیاد گیو استفاده می‌شد. پیشینه‌(:قدمت) این بنا که یک اثر تاریخی است به اواخر دوره قاجار و حدود سال ۱۳۰۰ خورشیدی برمی گردد. از ویژگی‌های بارز معماری این بنا می‌توان به بهره‌گیری از پیمانه‌های ایرانی، ارسی دار بودن پنجره‌هایش و گچ‌بری‌های زیبای آن اشاره کرد. این بنا در سال ۱۳۷۴ با شماره ۲۴۱۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد، در سال ۱۳۷۶ توسط جهاد دانشگاهی تهران خریداری شد و در سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ با نظارت سازمان گردشگری و میراث فرهنگی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. این ساختمان هم اکنون به عنوان پژوهشکده فرهنگ و هنر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سروده‌ای از توران شهریاری به یاد شادروان رستم گیو

رستم گیو، اَرچه به رفت از جهان

مانْد از او نامِ خوش جاودان

زانكه نكو سیرت و آزاده بود

نیكی و پاكیش خداداده بود

پیرو اندیشه و گفتارِ نیك

در همه جا كرد بسی كارِ نیك

جز رهِ دادار قدم برنداشت

غیر خدا مقصد دیگر نداشت

داد و دهش كرد و بسی كارِ خیر

شد همه جا بانی آثارِ خیر

پرتو خود را به همه گستراند

در همه جا نغمه‌ی توحید خواند

كرد بپا معبد و آتشكده

شعله برافروخت به جشن سده

سودرسان بود و به عمر دراز

شد همه جا چاره گر و چاره ساز

دینِ بهی را همه جا پشتیبان

مایه‌ی فخرِ همه زرتشتیان

بود ز جان عاشق این آب و خاك

عاشق این كشور و این خاكِ پاك

جان و دل خویش به ایران سپرد

از غم دوری وطن جان سپرد

جایگهش باد بهشتِ برین

بر وِی و بر سیرتِ او آفرین

بانوی آزاده و بهدین او

بود به خوی وی و آئین او

تا كه توانست نكوكار بود

نیك زنی آگه و بیدار بود

آن زن مهر آور نیكو سرشت

رفت پس از شوی، به سوی بهشت