اگر چه دیرزمانی است که جنگلهای کشور طعمهی آتشسوزی شدهاند و آسیبهای فراوانی دیدهاند اما آنگونه که در خبرها آمده است، تنها مشکل جنگلها، آتشسوزی نیست.
به گزارش خبرگزاری مهر و بهگفتهی «صبح نو»، دخالت انسان، دستدرازیها و بریدن درختان و نمونههای دیگر، به این منابع ارزشمند در سالهای گذشته، باعث طغیان و پدید آمدن برخی آفات شده است. آفاتی که اگر برای رویارویی با آنها تدابیری اندیشیده نشود، میتوانند همانند آتش این منابع ارزشمند را نابود کنند.
آفتهایی که به جان جنگلها افتادهاند
آفتهای مختلف در دو سال گذشته خیلی بیسر و صدا به جان جنگلها افتاده و آنها را از درون نابود میکند. حتا شاید بیشتر از آتشسوزیهایی که چند وقت گذشته سر و صدای زیادی کرده، جان جنگلها را به خطر انداخته است. روز گذشته مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگلها گفت: «در دو سال اخیر خسارات آفات در تمام عرصههای منابع طبیعی از جمله جنگلهای طبیعی، بیابان، جنگلهای دست کاشت و مراتع افزایش پیدا کرده است.»
ملخها، خطرناکترین آفات
حمله ملخها به کشتزارها چند سالی است در کشور ما تکرار میشود. این آفت آن اندازه خطرناک است که اگر کنترل نشود امنیت غذایی کشور را تهدید میکند. سال گذشته یورش ملخها ۳۸ درصد جنگلها و بیشهزارها، ۲۱ درصد باغها و مزارع و ۳۶ درصد تولید فراوردههای کشاورزی و باغی و همچنین ۲۱ درصد مراتع درجه یک و دو کشور را در استانهای خوزستان، بوشهر، فارس، هرمزگان، سیستانوبلوچستان و جنوب استان کرمان تحتتاثیر قرار داد. برای از میان بردن ملخها در هر هکتار زمین، افزونبر سمپاشی زمینی، گاهی نیاز است از سمپاشی هوایی استفاده شود. امیر مسعود جلالی هم مهمترین آفت را ملخها بازگو کرد و با اشاره به اینکه در همه گسترههای رویشی کشور یک سری آفات کلیدی وجود دارد، گفت: «این آفات کلیدی شناسایی شدهاند. برای مثال در برخی از جنگلهای دستکاشت مناطق بیابانی کشور با آفت شپشک سفید تاغ، ملخ کوهاندار، آفت برگخوار و مکندهها روبهرو هستیم. مهمترین آفاتی که سالانه خسارت زیادی به ما وارد میکند ملخها هستند که بخشی از آنها بومی و بخشی دیگر مهاجرند. بد نیست بدانید ملخ قدرت پرواز بسیار زیادی دارد و در یک شبانهروز میتواند تا ۱۵۰ کیلومتر پرواز کنند. ملخها در مسیر عبور خود با تغذیه از سبزینههای مختلف ازجمله جنگلها، باغهای میوه، علوفه، غلات، صیفی و مراتع را از میان میبرند و با توجه به قدرت تخریبی بالایی که دارند باعث قحطی در منطقه نیز میشوند. همچنین ملخ صحرایی میتواند ۶ تا ۲۰ ساعت بدون وقفه با سرعت وزش باد ۱۲ تا ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت پرواز کند. این ملخها وزن دو تا سه گرم دارند و در حمله آخرشان به جنوب کشور دیده شده که به جز سبزینهها به تنه درختان نیز حملهور شدهاند».
آفات بلای جان جنگلها
طغیان آفتها در جنگلهای کشور باعث شده است که درختان خشک شوند. هر چند نمیتوان از این بلا رهایی یافت اما میتوان با پیشگیری جنگلها را در برابر آن ایمن کرد. مدیر کل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگلها با گفتن اینکه برخی آفات قرنطینهای هستند و از کشورهای دیگر به کشور ما وارد میشوند، افزود: «علاوه بر این برخی آفات عمومی هستند که به بخشهای مختلفی از جمله حوزه کشاورزی، باغبانی و منابع طبیعی خسارتهایی را وارد میکنند. دستهای دیگر از آفات نیز اختصاصی هستند که در حوزههای مختلفی از جمله کشاورزی و منابع طبیعی دیده میشوند. مدیریت آفات عمومی و قرنطینهای برعهده سازمان حفظ نباتات و مدیریت آفات اختصاصی در منابع طبیعی برعهدهی ماست».
او با اشاره به اینکه آفات اختصاصی در جنگلهای دست کاشت مناطق بیابانی از جمله ملخ کوهاندار تاغ، موریانه، موشها و نمونه های دیگر هر ساله خسارتی را وارد میکنند، گفت: «دوران اوج ظهور و خسارت اینها مشخص است و باتوجه به آن برنامههایی را برای کاهش خسارات دنبال میکنیم».
آفتها در همهی عرصههای طبیعی افزایش پیدا کردهاند
به گفته جلالی در دو سال گذشته نوسانات اقلیمی سبب شده است که خسارات آفات در تمام عرصههای منابع طبیعی از جمله جنگلهای طبیعی، بیابان، جنگلهای دستکاشت و مراتع افزایش پیدا کند. وی ادامه داد: «از آنجایی که محدودیتهایی برای استفاده از ترکیبات شیمیایی در عرصههای طبیعی وجود دارد، اولویت ما برای مقابله با آفات استفاده از سموم شیمیایی نیست. به همین دلیل کنترلهای مکانیکی و بیولوژیک در دستور کار است و در حال حاضر برای آنکه بتوانیم مدیریت بهتری در زمینه کنترل آفات در جنگلهای دست کاشت مناطق بیابانی کشور داشته باشیم دو رویکرد اصلی را با همکاری دفتر امور بیابان پیگیری میکنیم».
آفت و بیماری در جنگلهای هیرکانی
چند وقتی است که در جنگلهای زاگرس بیماری جوانهخوار بلوط، قارچ ذغالی و سوسک چوبخوار وجود دارد، همچنین شاهد انواع آفات و بیماری در جنگلهای هیرکانی هستیم که آفتهای شاخص، شبپره و قارچ بلایت شمشاد است که ۴۲ هزار هکتار و بیش از ۸۰ درصد شمشادزارها در منطقه هیرکانی آلوده به این بیماری هستند. مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگلها در اینباره گفت: «براساس این دو رویکرد برنامههایی برای عرصههایی داریم که از پیش در آنها جنگلکاری صورت گرفته و عرصههایی که قرار است در سالهای آینده در آن جنگلکاری صورت بگیرد. از اینرو باید برای جنگلکاریهای جدید در عرصههای بیابانی کشور دقت و هماهنگیهای بیشتری در زمینه انتخاب نهال، محل، نوع و تاریخ کشت داشته باشیم. از سوی دیگر یک سری اقدامات فنی در عرصههایی که از قبل جنگلکاری شدهاند از جمله عملیات پرورشی، جوانگرایی نهالها و مقاومسازی آنها انجام دهیم تا خسارتهای آفات به حداقل برسد».
جلالی در ادامه گفت: «برای مقابله با آفات عمومی نیز هماهنگیهایی را با کمیته تخصصی گیاه پزشکی انجام دادهایم و قرار شد که پس از این برای نقل و انتقال نهالها و کاشت آنها گواهی سلامت نهال را دریافت کنیم تا مطمئن شویم که سالمترین نهال را در عرصههای بیابانی کشت میکنیم».
او در پایان با اشاره به همکاری با موسسهی تحقیقات جنگلها و مراتع گفت: «تاکید ما این است که اقدامات مقابلهای با آفات به جای اینکه استانی صورت گیرد منطقهای باشد چراکه بعضی اوقات دیده میشود که یک آفت بهصورت مشترک به چند استان خسارت میزند و اگر مقابله با آن منطقهای نباشد در دفع آفت بهطور کامل موفق نخواهیم بود».
طوفان ماسهای میتواند روستاها و شهرها را دربر بگیرد
پیش از این وحید جعفریان، مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری گفته بود: «طغیان گسترده آفات در جنگلهای دست کاشت مناطق بیابانی کشور که به سبب برخی عوامل اقلیمی و انسانی رخ داده، سابقه نداشته است و اگر این جنگلهای دست کاشت از میان برود طوفانهای ماسهای میتواند روستاها و شهرهای بزرگ را در بر بگیرد.
