فصل چهارم کاوش آبراهه‌های تخت‌جمشید با هدف بازگشایی بخش جنوبی آبراهه خاوری دروازه ناتمام، به پایان رسید. در روزهای پایانی این کاوش، چهره‌ی انسان تراشیده شده در این مجموعه میراث جهانی کشف شد. تصویری از این نقش‌برجسته تاکنون در اختیار رسانه‌ها قرار نگرفته است.
به گزارش خبرگزاری ایرنا و بنا بر سخن باستان‌شناسان، در فصل چهارم کاوش آبراهه‌های تخت‌جمشید، کارگاه‌هایی با آرمان‌های گوناگون در محل دیوار جنوبی تختگاه، حیاط خاوری کاخ آپادانا و حیاط شمالی کاخ هدیش ایجاد و کاوش شد.
هدایت و دفع آب‌های سطحی محوطه تخت‌جمشید دستاورد کاوش
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفتن این خبر به خبرنگاران افزود: «فصل چهارم کاوش آبراهه‌ها در ادامه فصل پیشین و در بخش شرقی دروازه نیمه‌تمام متمرکز شد».
حمید فدایی بازگو کرد: «با کاوش بخش عمده‌ای از مسیر مسدود آبراهه‌ها، انتظار می‌رود موضوع هدایت و دفع آب‌های سطحی در این بخش از تختگاه به‌خوبی صورت گیرد».
او با اشاره به کشف بقایای اسکلت‌های انسانی و جانوری در این دوره از کاوش، این مهم را راهی برای ایجاد ظرفیت‌های تازه‌ای در پژوهش رویدادهای دوره‌ی هخامنشیان و پس از آن در تختگاه تخت‌جمشید برشمرد.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید گفت: «نتایج به دست آمده از این فصل کاوش حاصل برنامه‌ریزی و همکاری مجموعه‌ها و افراد مختلفی است».
فدایی ادامه داد: «حضور هیات باستان‌شناسی در کنار کارشناسان پایگاه، تخت‌جمشید را بیش از گذشته زنده و پویا کرد؛ همچنین این هیات در همکاری با واحد حفاظت و مرمت و بازگشایی شماری از دریچه‌های مسدود آبراهه‌ها در کاخ‌های روی صفه و با هدف حفاظت از بقایای معماری در مقابل بارندگی مشارکت کردند که مهمترین اقدام آن‌ها بازگشایی دریچه مسدود آبراهه‌ای در حیاط شرقی کاخ آپادانا و همچنین در حیاط شمالی کاخ هدیش بود که باهدف حل مشکل آبگیری در کاخ‌های یادشده نقش بسیار مهمی در کاهش روند فرسایش آثار خواهد داشت».
پیش‌بینی‌ها درباره‌ی یافتن اسکلت حقیقت یافت
سرپرست گروه کاوش آبراهه‌های تخت‌جمشید نیز گفت: «در سال ۱۳۹۶ و در جریان فصل سوم کاوش، در محل دریچه آبراهه‌ی خاوری دروازه ناتمام، به تراکمی از اسکلت‌های انسانی و حیوانی برخوردیم که این موضوع سبب شد در آن برهه زمانی با توجه به محدودیت فضای آبراهه و کند شدن روند کار را از قسمت جنوبی آبراهه به سمت شمال ادامه دهیم».
علی اسدی ادامه داد: «کاوش فصل سوم در این قسمت تا فاصله ۵۰ / ۳۳ متری ادامه یافت و در انتها با شناسایی یک اسکلت انسانی کامل به پایان رسید که به دلیل پایان مدت زمان مجوز کاوش ، کار بر روی آن به فصل چهارم موکول شد».
وی با اشاره به اینکه در فصل چهارم کاوش آبراهه‌ها چندین کارگاه به صورت همزمان فعال شد، افزود: «با توجه به تجربه فصل سوم کاوش، در آغاز فصل چهارم پیش‌بینی می‌شد در صورت کاوش بخش جنوبی آبراهه خاوری دروازه ناتمام در محل دریچه مجددا با تراکم اسکلت‌های انسانی مواجه شویم؛ بر همین اساس و به منظور جبران کند شدن احتمالی روند کار، کارگاه دیگری تحت عنوان کارگاه دیگری بر روی آبراهه ایجاد کردیم تا همزمان امکان عملیات کاوش از این سمت نیز فراهم شود».
سرپرست گروه کاوش آبراهه‌های تخت‌جمشید گفت: «کارگاه با ابعاد سه در سه متر ایجاد شد و در عمق ۵۰ / ۳ متری آن پس از برداشت یکی از بلوک‌های سنگی سقف آبراهه، عملیات کاوش رسوبات انباشت شده در درون آن به سمت شمال تا رسیدن به بخش دیگری از گروه که در محل جنوب دریچه در حال کاوش بودند، ادامه یافت».
وی با اشاره به‌درستی پیش‌بینی‌ها درباره یافتن اسکلت‌های تازه در آبراهه‌های تخت‌جمشید، گفت: «در روزهای آغازین کاوش در جنوب دریچه‌ی آبراهه‌ی خاوری دروازه ناتمام به اسکلت‌های انسانی و جانوری متعدد برخورد کردیم؛ پس از آن، کاوش در آبراهه یادشده با به هم رسیدن دو بخش از گروه و بازگشایی کامل محدوده جنوبی آن پایان یافت».
یک چهره‌ی انسانی تراشیده شده در جریان کاوش کشف شد
اسدی درباره یافته‌های جدید گفت: «افزون‌بر اسکلت‌های انسانی و جانوری، در روزهای پایانی کاوش این آبراهه یک چهره‌ی انسانی تراشیده شده بر روی زایده صخره‌ای دیواره شرقی کارگاه شناسایی شد که در نوع خود جالب توجه بود».
عضو هیات علمی دانشگاه هنر شیراز با اشاره به کارهای مربوط به کاوش در دیواره جنوبی تختگاه تخت‌جمشید افزود: «در این فصل از کاوش دومین مرحله کاوش دیوار جنوبی تختگاه نیز انجام گرفت. این بخش از دیوار تختگاه به واسطه انباشت حجم عظیم خاک‌های حاصل از کاوش‌های موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو در دهه ۱۹۳۰ میلادی پوشیده شده و نیاز بود تا ضمن آزادسازی نمای دیوار یادشده، بقایای مواد باستان‌شناختی فراوانی که در خاک انباشتی وجود داشت نیز استخراج، ثبت و مطالعه شود».
او یکی دیگر از کارهای این دوره از کاوش را استحکام‌بخشی و ساماندهی دیواره تختگاه برشمرد و گفت: «با توجه به اینکه در پایان فصل سوم کاوش دیواره‌ها و کف کارگاه ایجاد شده بر روی دیوار تختگاه استحکام‌بخشی نشده بود، در جریان فصل چهارم کاوش، بخش‌های فرو ریخته و شکاف برداشته دیواره‌ها و کف کارگاه نیز ساماندهی شد».
این باستان‌شناس درباره بازگشایی دریچه دفع آب‌های سطحی و یافته‌های جدید سنگی، افزود: «همزمان با کاوش کارگاه‌های یاد شده در فصل چهارم، دو کارگاه نیز بر روی دریچه‌های مسدود موجود در حیاط خاوری کاخ آپادانا و حیاط شمالی کاخ هدیش ایجاد شد. کاوش این دریچه‌ها علاوه بر بازگشایی آن‌ها که هدایت و تخلیه روان‌آب‌های سطحی به درون شبکه آبراهه‌ها را ممکن ساخت، به یافت قطعات متعدد ساقه ستون و سنگ‌های نقش‌دار هخامنشی انجامید».
اسدی مهمترین برآیندهای به‌دست آمده از این کاوش را بازگشایی بیش از ۴۰ متر از مسیر جنوب آبراهه‌ی خاوری دروازه ناتمام، شناسایی بقایای ۹ اسکلت انسانی و یک اسکلت جانوری در بخش جنوبی آبراهه خاوری دروازه ناتمام، شناسایی یک چهره انسانی تراشیده شده بر دیواره خاوری آبراهه خاوری دروازه ناتمام، آشکارسازی بخش بیشتری از نمای دیوار جنوبی تختگاه تخت‌جمشید و یافت قطعات بسیار نقش برجسته‌ها و دیگر اجزای کاخ‌های آن، بازگشایی دریچه هخامنشی مسدود شده بر روی آبراهه حیاط خاوری کاخ آپادانا، بازگشایی دریچه‌ی هخامنشی مسدود شده بر روی آبراهه‌ی حیاط شمالی کاخ هدیش بازگو کرد.
فصل چهارم کاوش آبراهه‌های تخت جمشید از ۱۰ امردادماه سال جاری آغاز شد و در اول مهرماه به پایان رسید. مراحل قانونی پایان کاوش تا ۱۹ مهرماه ادامه یافت.
یادمان تاریخی تخت‌جمشید که وابسته به دوره هخامنشیان است یکی از آثار ثبت شده استان فارس در فهرست آثار جهانی است که در سال ۱۹۷۹ میلادی با شماره ۱۱۴ در سازمان جهانی علمی، فرهنگی ملل متحد (یونسکو) ثبت شد. مجموعه جهانی تخت‌جمشید در شهرستان مرودشت و در فاصله ۵۵ کیلومتری شمال شیراز جای دارد.
