امروز سپندارمزد امشاسپند از ماه آبان سال 3758 زرتشتی، سهشنبه 29 مهرماه 1399 خورشیدی، 20 اکتبر 2020 میلادی
چنین روزی سال 479 پیش از میلاد، یک سال و چند هفته پس از جنگ سالامیس، ناوگان ایران در دماغهی میکال (جزیره آموس ـ دریای اژه) دستهای از کشتیهای جنگی سه ردیف پاروزَنِ اتحادیهی یونانیان را به دام انداخت و نابود کرد.
نبرد میکال، یکی از دو جنگ اصلی که دومین یورش ایرانیان به یونان را در درازنای نبردهای یونانی-فارسی پایان داد. این نبرد در سال 479 پیش از میلاد در دامنهی کوه میکال بر روی ساحل لونیا روبهروی جزیره ساموس، بین همپیمانان دولت شهرهای یونانی اسپارت، آتن، کورنتس و فرمانروایی ایران در زمان خشایارشا رخداد. یک سال و چند هفته پس از جنگ دریایی سالامیس، ناوگان ایران در دماغهی میکال (جزیره آموس-دریای اژه) دستهای از کشتیهای جنگی سه ردیف پاروزن همپیمان یونانیها را به دام انداخت و نابود کرد.
تاریخنگاران رویدادهای نظامی نوشتهاند که با این پیروزی، ایرانیان «شکست خود در جنگ سالامیس» را تلافی کردند. برپایه همین نوشتهها، در جریان جنگ دریایی دماغه میکال چند افسر دریایی یونان که در جنگ سالامیس شرکت کرده بودند در بند ایرانیان درآمدند.
سپندارمزد در جهان خاکی،
نگاهدارندهی زمین و زنان است. زمینی که بیهیچ چشمداشتی هرچه دارد در اختیار جانداران میگذارد و زنانی چون مادر که همچون زمین، مهربان و فروتنند، مهر میورزند بدون این که چشمبه راه پاسخی مهرانگیز باشند. زن و زمین همسانیهای بسیاری دارند. زن و زمین هر دو نماد باروری و زایش هستند، زندگی از زن و زمین است که جریان دارد. این فروزه در انسان به گونهی فروتنی و مهر و خدمت به دیگران، نمایان میشود. سفرهای که هنگام برگزاری آیینها بر روی زمین پهن میشود نماد سِپَندارمَذ اَمشاسپَند و زمین است.
سپندارمزروز خیز ای نگار
سپند آر ما را و جام می آر
سپند آرامئیتی یا همان اسفند به معنی بی نقصی و سلامت کامل است. وی نگاهبان و پاسدار زمین و در عین حال مظهر تمکین، تقوا و عبادت است.
این واژه که در اوستایی «سْپِنْتَه آرمَئیتی»(Spenta-Ârmaiti) است و نام چهارمین امشاسپند شناخته میشود، از دو بخش «سپنته»(Spenta) یا «سپند» به چم (:معنی) پاک و مقدس و «آرمئیتی»(Ârmaiti) به چم فروتنی و بردباری تشکیل شده است و این دو با هم به چم فروتنیِ پاک و مقدس است. این واژه در پهلوی «سپندارمت»(SpandÂrmat) و در فارسی «سپندارمذ» و «اسفندارمذ» و «اسفند» شده است.
سپنته آرمیتی یکی از ایزدبانوان و امشاسپندان زرتشتی است که در زبان اوستایی، سپنته آرمیتی یا سپنت اَرمَیتی یا سپند آرامئیتی خوانده میشود، در زبان پهلوی بدان سپندارمذ یا سپندارمت گویند و در فارسی، سپندارمد نیز خوانده شدهاست. امشاسپند سپندارمذ، نگهبان و ایزدبانوی زمین سرسبز و نشانی از باروری و زایش است.
در فرهنگ پهلوی سپندرمت یا همان سپندارمذ، نام یکی از امشاسپندان و در عین حال نام پنجمین روز ماه و دوازدهمین ماه سال معرفی شدهاست. وی را همان الهه بسیار قدیمی اسفند دانستهاند و گفتهاند که او را دو امشاسپند دیگر یعنی هورواتات (خرداد) و امرتات (امرداد) همراهی میکنند و این سه گروهی از امشاسپندان را میسازند که قرینهی سه امشاسپند نخستین، یعنی وهمن (وهومن یا همان بهمن)، اشه وهیشته (اردیبهشت) و خشتره وییریه (شهریور) محسوب میشوند.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
سپندارمزروز خیز ای نگار
سپند آر ما را و جام می آر
می آر از پی آن که بی مینشد
دلی شادمان و تنی شادخوار
سپند آر پی آن که چشم بدان
بگرداند ایزد ازین روزگار
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
ورز زمین کن
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (شهریور) اندر شوی شادخوار/ کنی در (سپندارمز) کشت و کار
یاد روز 29 مهرماه:
– سال 1337خورشیدی، دکتر منوچهر اقبال نخست وزیر وقت لایحه «از کجا آوردهای» را به مجلس داد که پس از تصویب به صورت قانون در آمد.
– سالروز درگذشت مهرانگیز دولتشاهی (۱۲۹۶ اصفهان – ۲۹ مهر ۱۳۸۷ پاریس)، دیپلمات ایرانی، که در سه دوره نماینده مجلس شورای ملی بود و در دفاع از حقوق زنان نیز فعالیت داشت. او نخستین زن ایرانی بود که در تاریخ معاصر ایران مقام سفیر را کسب نمود.