امروز باد ایزد از ماه آبان سال 3758 زرتشتی، آدینه 16 آبان‌ماه 1399 خورشیدی، ششم نوامبر 2020 میلادی
چنین روزی در سال 260 میلادی، روزی درخشان در تاریخ ایران به‌شمار می‌رود، ایران باردیگر ابرقدرت جهان شد.
شاهپور یکم، شاه وقت ایران از دودمان ساسانی، در شهر تیسفون (مدائن، 36 کیلومتری جنوب بغداد امروز)، در آیینی در برابر والرین (پوبلیوس لیسینیوس والریانوس) امپراتور روم و ژنرال‌هایش که بر دست و پایشان زنجیر بود، ایران را تنها ابرقدرت جهان خواند. والرین و ژنرال‌هایش درجنگ در بند ایران گرفتار آمده بودند و این روز نه تنها یکی از روزهای درخشان تاریخ میهن ما، بلکه همه مشرق زمین است.
برای این که ایرانیان این پیروزی خود را فراموش نکنند و جهانیان برای همیشه شکوه و بزرگی ایران را در یاد داشته باشند و مشرق زمینی‌ها خود را وامدار توان ارتش ایران بدانند، به خواست شاهپور یکم نگاره‌ی به زانو نشستن والرینِ متکبر در برابرش را در چند نقطه در ایران بر سنگ تصویر کردند که تا ابد به‌جا بماند و مانده است.
در پی این آیین، شاپور یکم هزاران اسیر رومی را به خوزستان فرستاد تا در ساخت سد شادروان و پل شوشتر بکار گمارده شوند.
شرح این پیروزی نظامی درخشان ایرانیان را «مارسلیوس» که خود نگرنده‌ی رخداد آن بوده برنگاشته است. به نوشته ادوارد گیبون، این شکست شیرازه‌ی امپراتوری روم را از هم گسیخت و آغاز پایان این امپراتوری و تجزیه‌ی آن قرارگرفت.
شاهپور یکم پیش از این نیز «گردیانوس سوم» امپراتور روم را که به ایران لشکر کشیده بود در جنگ سال 246 میلادی شکست داده بود. این شکست چنان بر افسران رومی گران آمده بود که در حال بازپس‌نشینی بر سر «گردیانوس سوم» ریختند و اورا کشتند و فیلیپ را بر جای او نشاندند که فیلیپ با پرداخت پانصد هزار سکه طلا به ایران، شاهپور را به ترک دشمنی فراخواند و نیروهای رومی را به اروپا بازگردانید. گردیانوس برای جبران شکست نیروهای رومی از اردشیر بابکان (پدر شاهپور یکم) در جنگ سال 238 میلادی با شاهپور که بر جای پدر نشسته بود وارد جنگ شده بود. سنای روم پافشاری به از میان برداشتن ملت‌خواهی ایرانی (:ناسیونالیسم) که بار دیگر با بپاخیزی اردشیر ساسانی نمایان شده بود، داشت که موفق نشد و این ملت‌خواهی ایرانی (:ناسیونالیسم) تا واپسین روزهای دوران ساسانیان پایدار ماند. فیلیپ نیز پس از بازگشت به «رم» به شوند کوچک‌شماری امپراتوری و دادن باج به شاهپور ترور شد و سنای روم والرین را به امپراتوری برگزید و کارگزار جنگ با ایران و گرفتن تلافی شکست‌های گذشته کرد که در جنگ سال 260 خود او هم به بند ارتش ایران گرفتار درآمد و با ژنرال‌هایش به تیسفون برده شد.
تاریخ‌نگاران سده‌های پیشین همزبان نوشته‌اند که «ناسیونالیسم ایرانی» جنگ‌های دوران ساسانیان را برنده شد و هنر بزرگ شاهان ساسانی این بود که نگذارند «ناسیونالیسم ایرانی و نیروی خیره‌کننده‌ی آن» ضعیف شود.
«باد»، نام بیست‌و‌دومین روز ماه در گاهشمار زرتشتی است. باد، به چم هوا است. در فرهنگ زرتشتی هوا از چهار آخشیج ستودنی و سپندینه مانند آب و آتش و خاک است. در فرهنگ ایران پاک نگهداشتن چهار آخشیج خویشکاری هر انسان است.
چون باد‌روز، روز نشاط آمد ای نگار
شادی فزای هین و بده باده و بیار
در اوستا ایزد وَیو (باد) همراه و همکار ایزدان آب و آتش و خاک است. ایزد وَیو (ایزد «باد» یا «هوا») همواره با ایزد رام آمده است. در اوستای سی‌روزه آمده: «…یاری باد به همه رزم و کارزار برساد. هر که را باد پشتیبان است پیروزی همیشه با اوست.
ایزد وَیو یا ایزد باد همواره با ایزد رام آمده است. نماد این روز در دین زرتشتی گل « بادرنگ بویه» است.” وای یا وایو ”باد” چهره‌ای دوگانه دارد، خوب وبد زیرا باد از هر دو جهان نیک وبد می‌گذرد. او نیکوکار است ودر عین‌حال می‌تواند با نیروی ویرانگر خود همه‌چیز و همه کس را نابود سازد.
در ادبیات پهلوی دارای دو نیمه‌ی بد و خوب است که در اوستا نیمه‌ی نیک او که دشمن دیوان است ستوده شده. ایزد وایو در یشت پانزدهم اوستا به عنوان ایزدی مهم مورد ستایش قرار گرفته و این ستایش تا دوران اشکانی و ساسانی ادامه داشته‌است. در فرهنگ ایران قدیم ایزد یا الههٔ باد است.
این خداوندگار نه تنها برای تمام موجودات زنده روح حیات بوده بلکه روح دنیا و گیتی نیز محسوب می شده است. وایو همچنین هوایی است که در آن تمام موجودات زنده در هنگام مرگ نابود می شوند.
ایزد باد در اوستا چنین گزارش شده: جوینده، نیک‌کردار، چیره‌شونده، پس‌رونده، پیش‌رونده، پاینده‌فر، سخت‌ترین، قوی‌ترین، شکست‌دهنده، موج‌ریزنده، زبانه‌کشنده و ….
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
چون باد‌روز، روز نشاط آمد ای نگار
شادی فزای هین و بده باده و بیار
باده است شادی دل پیوسته باده خور
بی‌باده هر چه بینی باد هوا شمار
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
در بخش (نیایش خواندن سرود و ادعیه) از بر کن و به کار نو مَپیوند
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
وگر با شدت کار، با داوران / در این روز رو، تا شوی کامران
سزد روز (باد) ار درنگی شوی / نپیوندی امروز کار از نوی
یاد روز 16 آبان‌ماه:
– سال 260 میلادی در شهر تیسفون، شاپور یکم، پادشاه ایران از دودمان ساسانی، در آیینی در برابر والرین امپراتور روم و ژنرال‌هایش که بر دست و پایشان زنجیر بود؛ ایران را تنها ابرقدرت جهان اعلام کرد.
– 1918: «رابرت گدراد Robert Goddard» فیزیکدان و مهندس آمریکایی (1882 – 1845) موشک (راکت) ملخداری را که ساخته بود در این روز در مریلند آمریکا به تماشا گذارد. این راکت که تا سال 1926 تکمیل شد با سوخت مایع کار می‌کرد. وی همچنین بازوکا Bazooka را که یک راکت انفرادی و سلاح ضد تانک است برای ارتش آمریکا تکمیل کرد. گدارد استاد و پژوهشگر دانشگاه کلارک بود.
– 1966: دومین چاه منطقه کوهرنگ اصفهان به نفت رسید.
