امروز فرخ روز تیر ایزد از ماه دی سال 3758 زرتشتی، یکشنبه هفتم دیماه 1399 خورشیدی، 27 دسامبر 2020 میلادی
در لشکرکشی ارتش ایران هخامنشی به مصر، روزهای پایانی دسامبر سال 526 پیش از میلاد شهر استراتژیک غزّه در ساحل مدیترانه را تصرف کرد.
کمبوجیه پسر کوروش و جانشین او فرماندهی ارتش ایران را بر دوش داشت. در سر راه خود به مصر برای تصرف این کشور، در اینجا منتظر رسیدن کشتیهایی شد که فرمانروای قبرس و نیز «پولیکراتس» فرمانروای جزیره یونانی ساموس وعده فرستادن آنها را داده بودند. قرار بود که این کشتیها و کشتیهای فنیقیها پیاده نظام ایران را به دلتای رود نیل جابهجا کنند و سوارنظام پارسی هم از راه کرانهی ساحلی صحرای سینا خودرا به آنجا برساند. در آن زمان غزّه از بنادر مهم مدیترانه شرقی بود. افزون برآن، به همانگونه که از نام آن برداشت میشود به داشتن استحکامات نظامی شناخته میشد. غزّه که تاریخی چهارهزار ساله دارد همچنین از مراکز بازرگانی و دادوستد کالا میان شرق و غرب بود و به شهر خوشبخت هم نامیده میشد. غزّه واپسین سال هزاره دوم پیش از میلاد از سوی یونانیان و بیشتر یونانیان جزیره «کرت Crete» تصرف شده بود و این یونانیان (Mycenaean Greece)که در اینجا ساکن شده بودند فیلیستین Philistin (مردم دریانورد) خوانده میشدند. تاریخنویسان یونان باستان این واژه را فیلیستینوی Philitinoi و مصریان باستان فالوستا Phalusta نوشتهاند. ایران هخامنشی پس از تصرف غزّه، تا سال 332 پیش از میلاد به مدت 193 آن را در اختیار داشت و در این سال پادگان ایرانی غزّه در برابر اسکندر مقدونی پایداری شدید کرد و چون نیروی کمکی نرسید شکست خورد. باتیس، فرمانده دژ غزه، برآن بود که تا هنگامی که داریوش سوم شاهنشاه هخامنشی ارتشی دیگر فراهم آورد مصر را در اختیار خود نگه دارد و پس از آن از شهر غزه به رویارویی با اسکندر برخیزد.
ای نگار تیر بالا روز تیر
خیز و جام باده ده بر لحن زیر
روز «تیر ایزد» سیزدهمین روز هرماه و چهارمین ماه هر سال، در گاهشمار زرتشتی و چهارمین ماه از سال «تیر» نام گرفته است. تیر یا تیشتر، ایزد باران بوده و به یاری او کشتزارها سیراب از باران میشوند، همچنین نگهبان ستوران است. در اوستا «تیریشت» در نیایش ایزد باران است. ستاره عطارد تیر نامیده میشود و نیز تیری که در کمان نهند و بجهانند. ایرانیان باستان هنگام خشکسالی در این روز آیین ویژهای برگزار میکردند و برای خواهش باران و پیروزی تیر ایزد بر دیو خشکسالی(اپوش) به در و دشت میرفتند و تیریشت میخواندند.
بخشی از یشتهای اوستا دربارهی این ایزد است. تیر نام ستارهای است که امروزه آن را «شعرای یمانی» یا به لاتین «سیریوس» (Silius) مینامیم.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
ای نگار تیر بالا روز تیر
خیز و جام باده ده بر لحن زیر
عاشقی در پردهی عشاق گوی
راههای طبع خواه دلپذیر
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
کودک به تیراندازی و نبرد و سواری آموختن فرست.
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
بفرمای بر کودکان روز (تیر) /نبرد و سواری و پرتاب