امروز فرخ روز مهر ایزد از ماه دی سال 3758 زرتشتی، نخستین روز از گهنبار چَهره میدیاریم گاه، سه‌شنبه 10 دی‌ماه 1399 خورشیدی، 30 دسامبر 2020 میلادی
سی‌ام دسامبر سال 1120 میلادی فریدون، شاه شروانشاه، در جنگ با گرجستانی‌ها كشته شد و پسرش منوچهر برجای او نشست.
این خاندان كه از سوی دولت ساسانیان به حكومت قفقاز جنوبی گمارده شده بودند پس از فروپاشی فرمانروایی ساسانی ایران، با پاسداشت زبان پارسی و دین زرتشتی به فرمانروایی خود بر آن منطقه (از سده‌ی سوم میلادی ـ دوران اردشیر پاپکان تا سال 1538) ادامه داده بودند که تاریخ‌نویسان از آنان به عنوان دودمان شروانشاهیان (شیروانشاهیان) یاد کرده اند.
این دودمان پایان سده‌ی هفتم میلادی هنگامی که گستره‌ی خود را دستخوش یورش یک فرمانده‌ی نظامی تازی دید با او سازش کرد و به همین‌گونه شده‌ها پس از آن، با مغول و تیموریان. ولی، دربرابر یورش شیخ جُنِید و شیخ حیدر، پدر بزرگ و پدر شاه اسماعیل صفوی که نوعی درویش شدن را گسترش می‌دادند ایستادگی کرد که هر دو شیخ در جنگ کشته شدند.
شاه اسماعیل در سال 1501 به خونخواهی پدر بزرگ و پدر، باکو پایتخت شروانشاهان را تصرف و کاخ و گورستان پادشاهی آنجا را ویران ساخت. شاه طهماسب پسر شاه اسماعیل بود که دودمان شروانشاهیان را در سال 1538 برانداخت و برادر خود القاص میرزا را بر جای آنان نشاند. خاقانی و نظامی از چکامه‌سرایان نامی دوران شروانشاهیان هستند. پایتخت شروانشاهیان نخست «شماخی» بود که آن را به «باکو» جابجا کردند. آتشگاه باکو زمانی یک چارتاقی یا آتشکده بوده یادمانی از فرهنگ زرتشتی در آن سرزمین از جاذبه‌های گردشگری باکو به شمار می‌رود.
فرمانروایی شروانشاهیان در قفقاز جنوبی بود كه استالین آن را جمهوری آذربایجان نام نهاد.
دو مهر است با من که چو آفتاب
بتابد شب تیره چو بیند آفتاب
از مهر ایزد تا ورهرام ایزد و دی‌ماه در گاهشمار زرتشتی برابر با 10 تا 14 دی‌ماه خورشیدی، روزهای برگزاری پنجمین چهره گهنبار، میدیاریم‌گاه به چم میانه‌ی زمستان بزرگ است. زرتشتیان این چهره از سال را هنگام آفرینش جانوران از سوی پروردگار می‌دانند.
در فرهنگ‌های فارسی مهر را ایزدی نشان بر مهر و دوستی و خرد در کارهای مینوی و معنوی دانسته‌اند که در ماه مهر (ماه هفتم از سال خورشیدی) و روز مهر (روز شانزدهم هر ماه) بدو پیوند یافته است و شمارآفریدگان از نیکی و بدی به دست اوست. مهر که در اوستا « میثرَ» خوانده می‌شود، از ایزدان بزرگ پیش از زرتشت است که ایزد فروغ و روشنایی خوانده می‌شود. ایزد مهر نگهبان مهر، محبت، دوستی و عشق، تدبیر برای یافتن دارایی و خواسته‌ها است. مهر به دیگر چم (:معنی) گردونه آفتاب یا خورشید است.
مهر ایزد موکل بر فعالیت‌های است که دو طرف دعوا دارند. هر کجا دو طرف دعوا باشد ایزد مهر به دادگستری، دوستی، قول و قرار، پیمان حاضر است.
مهر یکی از برجسته‌ترین ایزدان در دین زرتشتی است. یکی از سه ایزدانی است که نامش در دوازده ماه سال آمده است. یکی از طولانی‌ترین یشت‌ها به مهریشت ویژه شده است.
فردوسی می‌سراید:
«دو مهر است با من که چو آفتاب / بتابد شب تیره چو بیند آفتاب».
ایزد مهر نماد عشق و زندگی است و به زندگی خانوادگی گرمی می‌دهد. مهر نام آتشکده‌ای نیز بوده است.
فردوسی پیرامون آن می‌سراید:
«چو آذرگشسب و چو خوراد و مهر / فروزان به کردار گردان سپهر»
نماد این روز در دین زرتشتی گل «همیشه بشکفته» است
یک پاسخ
ایران چه تاریخ پرفراز و نشیب و ناراحت کننده ای داشته