برپایه سخنان مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید ته ستونی که در روستای حصار دشتک در روزهای گذشته کشف شده، مربوط به بازمانده‌ی شهر پارسه است. این درحالی است که یکی از کارشناسان دوران هخامنشی دیدگاه دیگری دارد و ابهاماتی را درباره‌ی این ادعا بازگو می‌کند.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، چندی پیش خبر کشف یک قطعه تهستون تاریخی دو طبقه که پایه‌ستون و ساقه‌ی آن به‌هم پیوسته هستند در اندازه‌ای کم و بیش 50 در 50 به بلندای 40 سانتی‌متر درون باغ شخصی در روستای حصار، منتشر شد. مالک باغ آن‌را به این یگان حفاظت میراث فرهنگی سپرد و این تهستون تاریخی به مجموعه جهانی تخت‌جمشید بُرده شد.
افشین یزدانی، دکترای باستان‌شناسی و کارشناس دوران هخامنشی، با اشاره به آنکه ادعای مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید درباره‌ی پیوند ته‌ستونی که به‌تازگی از خانه‌ی یکی از روستاییان حصارک شهرک، در منطقه درودزن شهرستان مرودشت، کشف شده، بازمانده‌ای از شهر پارسه است، بدون پشتوانه علمی کافی و نادرست دانست، گفت: «ته ستون کشف شده نه به آثار شهر پارسه که به احتمال قوی به یک ساختمان ستون‌دار هخامنشی در شمال دشت مرودشت و در حوالی روستای خوش آب‌وهوای حصارک تعلق دارد که بعدتر نیز مورد استفاده در یک خانه اعیانی و اربابی قرار گرفته است».
تهستون یافته شده از شهر پارسه نیست
به گفته‌ی یزدانی، مدیر پایگاه تخت‌جمشید در حالی ادعا کرده است که این تهستون به بازمانده‌ی شهر پارسه وابسته است و بر اثر کارهای کشاورزی و شخم‌زنی از زیرزمین بیرون آمده است که محل کشف تهستون به دست آمده، یعنی روستای حصارک در انتهای شمالی دشت مرودشت، بیش از 60 کیلومتر با تخت‌جمشید و شهر پارسه فاصله دارد. از سوی دیگر ویژگی‌های ظاهری اثر جدایی (:تفاوت) سبک‌شناسی آشکاری با ته‌ستون‌های شاخص هخامنشی که از تخت‌جمشید، پاسارگاد و دیگر گستره‌های شاخص منطقه به دست آمده است، نشان می‌دهد که این انتساب را دشوار بتوان پذیرفت. در حالی که ته‌ستون‌های چهارگوش هخامنشی به گونه‌ی دو پله‌ای، مانند نمونه‌های پاسارگاد و ایوان‌ها و تالارهای کاخ‌های داریوش و خشیارشا، یا به گونه‌ی یک بخش چهارگوش و یک قطعه مدور زیرستون بر روی آن، مانند نمونه‌های خزانه تخت‌جمشید، هستند. اما در نمونه‌ی حصارک شاهد یک بخش چهارگوش و یک بخش کوتاه گرد متعلق به ساقه ستون هستیم. همچنین به جهت کیفیت ابزار تراش و پرداخت، تفاوت آشکاری با نمونه‌های هخامنشی دیده می‌شود.
این کارشناس دوران هخامنشی می‌گوید: «نکته قابل توجه آنکه بررسی‌های همکاران باستان‌شناس از اثر یادشده نشان می‌دهد که ته ستون مورد بحث به احتمال زیاد در اصل دارای دو پله به سبک ته‌ستون‌های هخامنشی بوده است. اما بعدها پله بالایی و سطح کلی اثر به شکلی تراش داده شده تا بخش بالایی از حالت چهارگوش به شکل گرد و دایره‌ای درآید. اگر این ادعا درست باشد به آن معناست که به احتمال قوی با یک اثر هخامنشی روبه‌رو هستیم که بعدها و پس از تخریب، با تراش دوباره در یک بنای دیگر و به عنوان تهستون در یک ایوان یا تالار با ستون‌های چوبی مورد استفاده قرار گرفته است. از این‌رو، ته ستون کنونی نه به آثار شهر پارسه که هیچ شواهد و مدارک توجیه‌کننده‌ای از وابستگی‌اش به آنجا وجود ندارد، که به یک ساختمان ستون‌دار هخامنشی در شمال دشت مرودشت و در حوالی روستای خوش آب‌وهوای حصارک تعلق دارد که بعدتر نیز مورد استفاده در یک خانه اعیانی و اربابی قرار گرفته است. بررسی‌های باستان‌شناسان به خوبی توجه شاهان هخامنشی مانند داریوش بزرگ در حدود پانصد سال پیش از میلاد را به ایجاد طرح‌های مدیریت آب و سازه‌های شاهانه در بخش‌های شمالی دشت مرودشت نشان داده است که برای نمونه در نزدیکی روستای حصارک می‌توان به “بند هخامنشی درودزن” و سازه کنترل آب “بند بریده” اشاره کرد».
آگاهی‌های داده شده کافی نیست
او ادامه داد: «متاسفانه در موضوع حاضر تنها به انتقال اثر کشف‌شده از خانه‌ی فرد روستایی به محل تخت‌جمشید بسنده شده و بررسی و بازدید باستان‌شناختی جهت شناسایی احتمالی جای کشف اثر پیش از انتقال به منزل فرد روستایی که می‌تواند محل یک کاخ هخامنشی و یا محل سازه‌ای که اثر در آن مورد استفاده و تراش دوباره قرار گرفته باشد، توجهی نشده است. این نکته مهم نیز لازم است تذکر داده شود که برخلاف ادعای مدیر پایگاه تخت‌جمشید که انتقال و تجمع آثار را موجب افزایش ارزش مطالعاتی آن‌ها دانسته است، جمع‌آوری آثار منقول باستانی دشت مرودشت در محل پایگاه تخت‌جمشید اگرچه می‌تواند از جنبه جلوگیری از سرقت و دستبرد به آن‌ها مفید باشد، اما از سوی دیگر موجب می‌شود تا همانند نمونه مورد بحث توجه و تلاش برای کشف و شناخت محل دقیق کشف اولیه اثر که می‌تواند کلید کشف یک محوطه شاخص باستانی باشد مورد توجه چندانی قرار نگیرد و از این‌رو باعث کاهش ارزش مطالعاتی آثار شود».
البته یزدانی به این نکته هم اشاره کرد که مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید در سخنان خود گفته بود که این‌ها بقایای شهر پارسه هستند که در اثر کارهای کشاورزی و شخم‌زنی از زیر خاک به دست می‌آیند.
