لوگو امرداد
امروز مانتره‌سپند ایزد؛ بیست‌ونهم دی‌ماه زرتشتی برابر با 23 دی‌ماه خورشیدی

اشغال تبریز با یورش عثمانی‌ها در جنگ جهانی اول

nf00401634 3امروز فرخ روز مانتره‌سپند ایزد از ماه دی سال 3758 زرتشتی، سه‌شنبه 23 دی‌ماه 1399 خورشیدی، 12ژانویه 2021 میلادی

دی‌ماه ۱۲۹۳ خورشیدی امپراتوری عثمانی نیروهایش را وارد خاک ایران کرد و پس از درگیری با نیروهای روس، آنها را عقب راندند. همزمان نبرد ساری‌قمیش در منطقه قفقاز بین نیروهای روسی و عثمانی در جریان بود. با عقب‌نشینی روس‌ها تا نزدیکی جلفا، شهر تبریز به تصرف عثمانی درآمد و عثمانی‌ها به سمت شهرهای دیگر ایران حرکت کردند. 

جنگ جهانی اول از ماه اوت ۱۹۱۴ تا نوامبر ۱۹۱۸بربر با امرداد 1293تا آبان 1297شمسی هم‌زمان با حکومت احمدشاه قاجار رخ داد. دورانی که دولت مشروطه ایران ضعیف‌ترین دوران خود را می‌گذراند. با وجود اعلام بی‌طرفی دولت ایران نیروهای متخاصم از جنوب و شمال و غرب کشور خاک‌های کشور را درنوردیدند و به کشتار مردم ایران پرداختند. ارتش روسیه تزاری تا دروازه‌های تهران پیشروی کرد اما از سرنگون کردن دودمان قاجار چشم پوشید. در این میان شاید بتوان تبریز را بزرگ‌ترین شهر ایران نامید که نه‌تنها آماج ترکش‌های مستقیم جنگ جهانی اول بود بلکه در دورانی از این جنگ، محل مناقشه دو دولت درگیر جنگ جهانی نخست یعنی روسیه تزاری و پادشاهی عثمانی ‌شد. ۲۸ آذر ۱۲۹۰ شمسی، ارتش روسیه تزاری با یورش به تبریز، این شهر را به اشغال خود درآورد. نزدیک به سه‌سال پس از آن، در ششم امردادماه ۱۲۹۳ جنگ جهانی اول آغاز شد. ایران سه روز پس از آغاز جنگ، بی‌طرفی خود را در این جنگ اعلام کرد. در ۱۱ آبان ۱۲۹۳ شمسی روسیه تزاری علیه امپراتوری عثمانی اعلان جنگ کرد و در پی آن درحالی‌که نزدیک به 10 هزار نیرو در ایران داشت، گسیل نیروهای بیشتری به ایران گسیل کرد، چنانچه دسامبر ۱۹۱۴ نزدیک به 70هزار نیرویش بخش بزرگی از شمال‌غربی خاک ایران را تا مرز عثمانی اشغال کردند. درست در همین روزها بود که شوربختانه امپراتوری عثمانی یورش گسترده خود به خاک ایران را آغاز کرد. یورشی که از هفتم دی‌ماه ۱۲۹۳ آغاز شد و در روزی چون امروز با اشغال کامل تبریز به اوج خود رسید. در این چند روز نبردهای گوناگونی میان نیروهای عثمانی و روسیه تزاری رخ داد که بزرگ‌ترین آنها نبرد ساری‌قمیش در منطقه قفقاز بین نیروهای روسی و عثمانی در جریان بود. نبردی که با پس‌نشینی روس‌ها تا نزدیکی جلفا همراه بود. تسخیر شهر تبریز توسط نیروهای عثمانی، دیر زمانی به درازا نکشید و با ورود نیروهای کمکی از روسیه، این‌بار نیروهای روس دست به یورش بر نیروهای عثمانی زدند و پس از شکست عثمانی‌ها در جنوب جلفا، در ۹ بهمن‌ماه همان سال کنترل تبریز را به‌دست گرفتند. بازگشتی پیروزمندانه که ثمره آن خرابی و نابودی بیشتر تبریز بود. البته نیروهای روسی به تبریز هم بسنده نکرده و با پیشروی به سمت غرب، ارومیه را در فصل بهار تصرف کردند و تا دریاچه وان در داخل خاک عثمانی پیش رفتند.

با زخداد انقلاب ۱۹۱۷ در روسیه، سازمان نیروهای این کشور از بین رفت. تبریز دوباره به اشغال ارتش عثمانی درآمد. یعقوب شوقی پاشا از فرماندهان ارتش عثمانی با ۵ لشکر دستور یورش به ایران و تصرف تبریز را دریافت کرد. عثمانی‌ها تا پایان جنگ جهانی اول که به فروپاشی امپراتوری عثمانی انجامید، ایروان و تبریز را در اشغال خود نگه ‌داشتند.

مانتره سپند ایزد

در اوستا «مانترَسپِنتَ»، فارسی میانه «اَمَهرَسپنت» و فارسی امروز «ماراسپند» و «مانترسپند» آمده است. وی ایزد و نگاهبان آب است.

ای دلارام روز مار‌اسپند

دست بی‌جام لعل مِی، مپسند

بیست و نهمین روز ماه، مانتره‌سپند دو بخش دارد؛ نخست مانتره یا منتره به معنای سخن اندیشه برانگیز و دوم سپند یعنی مقدس. ایزد ماراسپند نگهبان گاه و روز و خرد و گوش‌ها و چشم‌هاست. مانتره‌سپند به چم گفتار نیک، پاک و سپندینه و سخن فزونی بخش است.

اشوزرتشت سرودهای خود گات‌ها را مانتره که همان سخن اندیشه‌برانگیز است نامید. مانتره در سراسر اوستا ستوده شده است. مانترسپند ایزد درمانگری ست و به چم آرام بخش روان‌ها هم آماده است و شفا می‌بخشد قلب‌های خسته انسان در رنج را.

مانتره در سراسر اوستا ستوده شده است. مانترسپند ایزد درمانگری است و به چَم آرام‌بخش روان‌ها هم آمده است و قلب‌های خسته‌ی انسان‌ها را در رنج و سختی شفا می‌بخشد.

«مانتره» یکی از واژه‌های بنیادین گاهانست. این کلمه از ریشه من به چم اندیشیدن و در کل به چم وسیله اندیشه کردن و یا موجب اندیشه برانگیزی آمده است. اما روان‌ترین ترجمه کلام اندیشه برانگیز است. اشوزرتشت در گات‌ها، سرودهای خود (گاهان) را مانتره می‌نامد. همچنین در اوستا ، او ِستاهای «اَشِم وُهو» و «یَـتااَهو = اهونـَوَر» به نام مانتره شناخته می‌شوند. سراینده مانتره نیز «مانترن» نامیده می‌شود.

 ویژگی‌های مانتره :

درمان بخشی

در گاهان در هات ۴۴ بند ۱۶ ،

از درمان بخشی و به عبارتی همان جنبه روان شناسی مانتره اشاره شده است.

الهام گونه بودن:

اشوزرتشت فردی است که با الهام از جهان ِ پیرامون خویش (چه درون و چه محیط) به تعالی رسید ، وی مانتره را هم نوعی الهام (چه درونی و چه از محیط) می‌داند.

موسیقیایی بودن:

یکی از شروط مانتره بودن ِ یک سخن ، موسیقایی بودن آن است.

توانایی اهورایی مانتره:

در گاهان برای تاثیر کلام مانتره بر اقشار مردم و سعادت آن‌ها بسیار گفته شده است.

از آن چه که در متون اصلی دین ِ ما گات‌ها و قسمت‌های اصلی اوستا بر می‌آید، مانتره جزئی از نوای خداوندی است که به مانند «فرَوَهَر» در وجود هر آدمی قرار داده شده است و در اصل توانایی اندیشه برانگیزی است و از آن جایی که خداوند «مبدا خرد» است، پس مانتره هم توانایی اندیشمندی و اندیشه برانگیزی است، که یک انسان از آن بهره‌مند می‌شود و نیز مانتره کلامی است از همین نوع که از مانتره ِ وجودی انسان به صدا در می‌آید و به مانتره وجودی انسان دیگری می‌رسد و آن را بر می‌انگیزد.

چه نیکو و زیباست در این روز خواندن گاتها. پیدایی و روایی دین نیک اندر جهان به دست مانترسپند است و می‌توان نیکی دین را به وسیله مانترسپند از آن خویش کرد. گویند هر کس در این روز زاده شود دلیر باشد.

نماد این روز «کرکم» یا همان گل زعفران است

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

ای دلارام روز مار‌اسپند

دست بی‌جام لعل مِی، مپسند

خرمی در جهانِ خرم بین

شادمانی کن و به ناز بخند

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

جامه افزای و دوز و پوش و زن به زنی کن که فرزند تیز ویر ( باهوش) و نیک زاید.

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

زن تازه در (ماراسفند) گیر / که فرزند نیک آید و تیز ویر

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1403-01-10