امروز فرخ روز آبان ایزد و بهمن‌ماه به سال 3758 زرتشتی، برابر با چهارم بهمن‌ماه 1399 خورشیدی 23 ژانویه 2021 میلادی
چنین روزی ژانویه سال 1704 میلادی لویی چهاردهم پادشاه وقت فرانسه خواسته‌ی خودرا مبنی بر بستن یک پیمان دوجانبه و دادن امتیاز به شاه سلطان‌حسین صفوی نهمین پادشاه دودمان صفویان اعلام کرد.
درخواست لویی چهاردهم پادشاه فرانسه در همین سال با فرستاده‌ی او به ایران، در اصفهان به آگاهی شاه سلطان حسین صفوی رسید. این پیمان تنظیم و سپس به امضای دو پادشاه رسید كه سند درخوری است. برپایه‌ی این پیمان، دولت فرانسه پذیرفته است كه از اتباع ایران و منافع این دولت در كشورهای دیگر پشتیبانی كند و كشتی‌های فرانسوی هنگام حمل بار، برای بارگیری کالاهای بازرگانی ایرانیان اولویت قایل شوند.
تاریخ‌نگاران از سلطان‌حسین صفوی به عنوان شاه ناکارآمد یاد کرده‌اند ولی با همین نبود شایستگی در زمان پادشاهی خود پیمانی را با لوئی چهاردهم توانمندترین پادشاه وقت اروپا امضا كرد كه از لحاظ رعایت منافع ایران و ایرانی کم مانند بوده است.
شاه سلطان‌حسین یا شاه حسین یکم فرزند و جانشین سلیمان یکم بود و به مدت ۲۹ سال پادشاهی کرد، سرانجام فرمانروایی او با به پا خیزی افغان‌ها به‌رهبری محمود افغان و چیرگی بر اصفهان به پایان رسید.
آب مایه‌ی زندگی است، انسان نخستین شهرنشینی بشری را در کنار چشمه‌ها و رودها به وجود آورد، سپس آبادانی آغاز شد و به ستایش خداوند پرداخت. آبان، نام دیگر ارِدْوی سورَ اَنَهیتَه (اَناهیتا )، نماد آب‌های پاک و بالنده روی زمین و نگاهبان پاکی و بی‌آلایشی در جهان هستی است. آناهیتا در اسطوره‌های ایرانی، از جایگاه ارزشمندی برخوردار بوده است به همین روی نیاکان ما نیایشگاه‌هایی در کنار رودخانه‌ها و آب‌های روان برای بزرگداشت آب ساخته بودند که نمونه‌ی آن در کنگاور کرمانشاه و بیشاپور همچنان پابرجا است.
آبان‌روز است روز آبان
خرم گردان به آب رز جان
دهمین روز ماه در گاهشمار مزدیسنی آبان_ایزد نام دارد. نام ماه هشتم از سال خورشیدی و نام روز دهم، از هر ماه زرتشتی را آبان می‌نامند. در اوستا آپ در پارسی باستان آپی و در فارسی آب گفته می‌شود. در اوستا بارها “آپ” به چم فرشته‌ی نگهبان آب، گفته شده و همه جا جمع آمده است.
آبان نام پارسی شده‌ی ایزد آب‌ها یا آناهیتا است. در اوستا (اردی‌ویسور آناهیتا) به چم رودخانه‌ی نیرومند بی‌آلودگی نامیده شده است. آناهیتا که کوتاه شده این نام اوستایی است، نام الهه‌‌ی نماینده بر این آب‌های روان بوده و یَشتی که در اوستا به مناسبت این الهه سروده شده آبان یشت نام دارد.
آب یکی از آخشیج‌های چهارگانه و بسیار گرامی در نزد ایرانیان بوده و نیاکان ما ستایش ویژه‌ای برای آب داشته‌اند، به گونه‌ا‌ی که آتشکده‌ها را نزدیک چشمه‌سارها یا جویبارها می‌ساختند تا هم ایزد آذر و هم ایزد آب، این دو آفریده‌ی نیک اهورایی را بستایند.
در ایران باستان، آلودن آب از گناهان بزرگ به‌شمار می‌رفته به‌گونه‌ای که بر روی رود، گذری می‌ساختند، تا هنگام رفت‌و آمد، آب را گل‌آلود نکنند. همچنین ایرانیان برای شستشوی بدن در محفظه‌ای به نام «آبزن» که به اندازه‌‌ی اندام انسان بود، آب ریخته و خود را می‌شستند. آبزن، چیزی همچون وان حمام است که این‌روزها از آن، بهره می‌جوییم.
” بخش‌هایى از اردویسور نیایش یا آبزور”
و توانایى و زور و آفرین باد به اهورامزداى فروغمند،
با شکوه و به امشاسپندان ، به آب‌‌هاى خوب مزدا داده،
به آب اردویسور آناهیتاى پاک ، به همه‌ی آب هاى مزدا داده،
به همه ی گیاهان مزدا داده ، به همه ی ستودگان مادى و مینوى،
و به فروهرهاى پاکان و راستان که پیروز و پرتوان هستند.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
آبان‌روز است روز آبان
خرم گردان به آب رز جان
بنشین به نشاط و دوستان را
ای دوست به عز و ناز بنشان
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
از آب پرهیز کن و آب را میازار
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (آبان) بپرهیز از آب و ای جوان/میالای و میازار آب روان
