امروز فرخ روز آذر ایزد و اسفندماه به سال 3758 زرتشتی، سوم اسفندماه 1399 خورشیدی، 21 فوریه 2021 میلادی
پروفسور محمود حسابی، «مرد اول علمی جهان»، «پدر فيزيک ايران»، دانشمند، فیزیکدان، پژوهشگر، نویسنده، موسس بسیاری از سازمان‌های بزرگ و فعال کشور سوم اسفندماه 1281 در تفرش دیده به جهان گشود.
پروفسور حسابی در دانشگاه سوربن فرانسه، در رشته فیزیک دانش آموخت و به پژوهش پرداخت و در سال ۱۹۲۷ دانشنامه دکتری فیزیک، با ارائه رساله‌ای با عنوان «حساسیت سلول‌های فتوالکتریک» با درجه عالی دریافت کرد. برخی او را تنها شاگرد ایرانی آلبرت اینشتین می‌دانند.
حسابی در دانشگاه پرينستون آمريکا زیر نگرش اینشتين ، فرضياتی درباره «بینهايت بودن ذرات» و «عبور نور از مجاورت ماده» ارائه کرد. او با اندوخته‌ای از دانش روز و كسب مدارج عالی تحصيلی و علمی در چندين رشته مهندسی و مطالعات جامع در علوم پايه به‌عنوان نخستين فردی كه در ايران دارای دكترای فيزیک بود، به كشور بازگشت. بیگمان میتوان پروفسور حسابی را نخستین پايهگذار انرژی اتمی ايران دانست.
وی افزون‌بر زبان فارسی، به چهار زبان زنده دنيا مانند عربی، فرانسوی، انگليسی و آلمانی نیز پیره بود. همچنين در پژوهش‌های علمی خود از زبانهای سانسکريت، لاتين، يونانی، پهلوی (زبان ايرانيان باستان) اوستايی، ترکی، ايتاليايی و روسی بهره می‌گرفت.
نشان «اوفيسيه دولالژيون دونور» و همچنين نشان «كوماندور دولالژيون دونور»، بزرگترين نشانهای فرانسه، به وی پیشکش شده است. او از سوی جامعه علمی جهان به عنوان «مرد اول علمی جهان» در سال ۱۹۹۰ برگزيده و در كنگره ۶۰ سال فيزيک ايران در سال ۱۳۶۶ نیز به «پدر فيزيک ايران» فرانام (:ملقب) شد.
وی آثار علمی و اجتماعی فراوانی از خود بجا نهاده است، مانند:
بنیان دانشگاه تهران به فرمان رضاشاه
بنیان دانشکده فنی
بنیان موسسه ژئوفیزیک
بنیان مدارس عشایری
بنیان سازمان انرژی اتمی
بنیان سازمان هواشناسی
بنیان رصدخانه جدید
بنیان فرهنگستان زبان
بنیان موسسه استاندارد
بنیان انجمن موسیقی
بنیان رادیولژی
بنیان نقشه‌برداری و بسیاری خدمات دیگر. و همچنین تالیفات زیادی در زمینه‌های علمی، فرهنگی، فیزیک و زبان داشته است.
او نابغه‌ای کم مانند بود که زندگانی را در راه خدمات به ایران و جهان گذاشت.
پروفسور حسابی سرانجام در بيمارستان دانشگاه ژنو به هنگام درمان بیماری قلبی، در ۹۰ سالگی (۱۲ شهریورماه ۱۳۷۱ ژنو ) درگذشت و بنا به‌خواسته خودش، در آرامگاه خانوادگی در شهر دانشگاهی تفرش به‌خاک سپرده شد.
ایزد آذر از بزرگترین ایزدان دین زرتشتی است و آن نگهبان آتش است. آذر از آفریده‌های بزرگ اهورامزد است. زرتشتیان، در تاریخ خود «آتش» را به مانند پرچم سپندینه می‌دانند و آذر ایزدی است نگهبان این نماد پایداری و استواری دین زرتشتی. در فرهنگ ایران، آتش یکی از پدیده‌های طبیعی با ارزش است چون گرمای زندگی را در کالبد دیگر پدیده‌های هستی جاری می‌سازد
ای خرامنده سرو تابان ماه
روز آذر می چو آذر خواه
«آذر» در اوستا «آترَ»، نهمین روز از هر ماه سی روزه و نهمین ماه در سالنمای زرتشتی به این نام است. آذر ایزد نگاهبان آتش و فروزه‌ی اهورامزدا است از این رو گاه او را در شمار امشاسپندان آورده‌اند. آذر به چم آتش و گرما و نیروی داخلی برای جنبش و حرکت است. ایزد آذر از بزرگترین ایزدان دین زرتشتی است و آن نگهبان آتش است. آذر از آفریده‌های بزرگ اهورامزد است. زرتشتیان، در تاریخ خود «آتش» را به مانند پرچم سپندینه می‌دانند و آذر ایزدی است نگهبان این نماد پایداری و استواری دین زرتشتی. آتش یکی از آخشیج‌های چهارگانه طبیعت است که ایرانیان همواره آن‌را پاس می‌داشته‌اند. جه نیکوست در این روز آتش نیایش خواندن و نیایش به درگاه اهورامزدا.
در فرهنگ ایران، آتش یکی از پدیده‌های طبیعی با ارزش است چون گرمای زندگی را در کالبد دیگر پدیده‌های هستی جاری می‌سازد و با نور خود که نشانی از آذر اهورایی است جان و دل یاران اهورامزدا را روشنایی می‌بخشد پس سوی پرستش اهورامزدا است. هر زرتشتی برای نیایش باید رو به سوی روشنایی و پشت بر تاریکی کند. آتش پرستاران در آتشکده از آن پرستاری می‌کنند. جشن آذرگان از جشن‌های ویژه آتش در فرهنگ ایران است.
نماد گل آذر ایزد گل آذریون است.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
ای خرامنده سرو تابان ماه
روز آذر می چو آذر خواه
شادمان کن مرا به می که جهان
شادمان شد به فر دولت شاه
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
به راه شو و نان مپز چه گناه گران است
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (آذر) مپز نان، که دارد گناه / بدین روز، نیک است رفتن به راه
یک پاسخ
به یزدان که گر ما خرد داشتیم کجا این سرانجام بد داشتیم.
ملتهای دیگر قدر دانشمندان و فرزانگان خویش را دانستند. ناسپاسی و بی عاری درمان ندارد.