چشمه‌علی یا چشمه سورنا با پیشینه‌ای 8000 ساله گستره‌ای باستانی، دیدنی و از جاذبه‌های گردشگری شهر ری است که در جنوب تهران و شمال ری، منطقه ۲۰ شهرداری تهران جای دارد. این چشمه در همسایگی ابن بابویه، برج طغرل، دژ رشکان و در زیر باروی ری جای گرفته است. چشمه‌علی از میان صخره‌ای بزرگ خارج شده و به سوی جنوب و سپس جنوب خاور (:شرق) جاری است. نام باستانی این چشمه سورین است که به دودمانی بزرگ در دوره اشکانی و ساسانی باز می‌گردد. که سپس به چشمه‌علی نامدار شد.
در گذشته فرش فروش‌ها و مردم تهران، قالی‌ها و قالیچه‌های خود را با این باور که آب این چشمه دارای ویژگی خاصی است که فرش را خوب پاکیزه و رنگ روشن‌تر و درخشنده‌تر می‌کند، در آب چشمه‌علی می‌شستند.
نخستین نشانه‌های شهری‌گری در چشمه علی، که دربرگیرنده تپه‌ی باستانی، برج و باروهای کهن ری و چشمه زیرزمینی است، به ساخت سفالینه‌های سرخ رنگ با نقش‌های سیاه یا قهوه‌ای سیر و نگاره‌هایی که بر آن نقش شده در پیوند است.
در کنار چشمه، تپه‌ای است که در کاوش سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ خورشیدی به سرپرستی اریک اشمیت که برای موزه‌ی هنرهای زیبای بوستون و فیلادلفیا در آمریکا انجام شد، از آن نشانه‌هایی به دست آمده است. اریک اشمیت بیشتر از 600 متر مربع از پیرامون چشمه‌علی را در سه موسم پی‌در‌پی میان سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ خورشیدی کاوش کرد. کهن‌ترین نشانه‌های باشنده در این بخش که به آغاز هزاره‌ی چهارم پیش از زایش بر می‌گردد. پیامد آن یافت سه دوره‌ی مهند فرهنگی، دربرگیرنده لایه‌ها و نشانه‌های دوره‌های اسلامی، اشکانی و پیش از تاریخ بود. هزاران تکه از چیزهایی که اشمیت در چشمه‌علی یافته بود، امروزه در گنجینه‌ها و دانشگاه‌های آمریکا و بخش کوچکی از آن‌ها نیز در موزه‌ی ایران‌باستان نگهداری می‌شود. با درگذشت اریک اشمیت، پژوهش‌های وی نیمه کاره ماند و چون رمزهای شماره‌گذاری چیزهای یافت شده را تنها خود او می‌دانست، تاکنون کسی کامیاب در خوانش آن‌ها نشده و تنها چند گزارش خبری در این‌باره از وی مانده‌است. در ۱۳۷۷ خورشیدی، گروهی از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دانشگاه تهران و دانشگاه برادفورد، تپه چشمه‌علی را با آرمان تاریخ‌گذاری لایه‌های باستانی آن کاوش کرد. ترانشه‌هایی در ۲ متر در ۵ متر در خاور و باختر (:غرب) تپه ایجاد شد و تا ژرفای ۱۰ متری، نشانه‌های فرهنگی هزاره‌های ششم، پنجم و آغازین چهارم پیش از زایش مسیح نمایان شد. تپه‌ی کنونی چشمه‌علی از دوره‌های فرهنگی نوسنگی، کالکولتیک انتقالی و کالکولتیک کهن برجای مانده است.
اینجا در هزاره سوم پیش از زایش ناگهان وانهاده شد و دوباره از هزاره دوم آباد شده است.نشانه‌هایی از روزگار پارت‌ها (دیوار پرستشگاه آناهیتا وابسته به آغاز روزگار مسیحی)، ساسانی‌ها و اسلام تا روزگار تیموری نیز در این گستره به دست آمده است.
برپایه‌ی گفته‌های گوناگون مادر زرتشت نیز در این جا زاده شده است. درباره‌ی آب چشمه گفته می‌شود که از جاجرود و قیطریه فراهم می‌شود و پس از گذر از راه‌های زیرزمینی، از دل تپه می‌جوشد.
ایرانیان باستان این چشمه را سورنا می‌نامیدند؛ زیرا در کنار پرستشگاه آناهیتا بوده است.
هم اکنون آب در بخش باختری چشمه علی که چندگاهی است خشک شده جاری شده ولی شوربختانه ورودی خاوری چشمه همچنان خشک است.
دیواره غربی برج وباروی شهرری
عکسی از ماقبل قطع آب چشمه
بوستان کنار چشمه علی به تازگی با نام باستانی این چشمه سورنا نامگذاری شده است
عکسی از ماقبل قطع آب چشمه علی
چشمه سورنا 8000 سال است که در این گستره جاری است
جاری شدن مجدد ورودی غربی چشمه علی
دیواره خاوری برج وباروی ری
عکس ماقبل قطع آب چشمه علی
بر روی برج و باروی شهر ری که به تازگی بازسازی شده است دوباره دیوار نویسی شده است
در سال 1248 هجری قمری فتحعلی شاه قاجار دستور میدهد نگاره ساسانی را هموار کنندو نقشی از تصویر خود را حکاکی کنند
چشمه علی یا چشمه سورنا در سال 1313 خورشیدی ثبت ملی شده است
یک هفته است از ورودی باختری دوباره آب جاری شده اما ورودی خاوری هنوز خشک و کم آب است
ورودی شرقی آب چشمه علی(سورنا) تقریبا بی آب است
در ورودی باختری چشمه علی یک هفته است آب دوباره جاری شده است ولی گمان می‌رود میان دو ورودی دیوار کشی شده است
فرتور از همایون مهرزاد است.
1393
