پاسداشت جشن تیرگان با عنوان «جشن تیرگان، بررسی و پاسداشت مقام آب در ایران فرهنگی» از سوی انجمن هم اندیشان‌ایران فرهنگی پسین یکشنبه 10 تیرماه 1396 خورشیدی در ستاد توان‌افزایی سازمان‌های مردم‌نهاد شهرداری تهران با باشندگی شماری از دوست‌داران تاریخ و فرهنگ ایران زمین برگزار شد.
پروفسور سیدحسن امین، هموند (:عضو) هیات بنیانگذاران انجمن هم‌اندیشان ایران فرهنگی که مدیریت و اجرای این نشست را بر دوش داشت، در آغاز برنامه با شادباش جشن ایرانی تیرگان، به باشندگان در نشست خوش‌آمدگویی گفت و در سخنان کوتاهی به بررسی موضوع «تیرگان» و جایگاه «آب» در اساتیر و تاریخ ایران پرداخت.
این شاهنامه‌پژوه و نگارنده‌ی کتاب «شاهنامه امین» با یاد از استوره‌ی «آرش» در ایران باستان، انداختن تیر از کمان آرش و روشن نمودن مرزهای خاوری (:شرقی) ایران از فراز دماوند را گویای گسترش زبان، ادبیات، فرهنگ و تاریخ ایران تا خاوری‌ترین کرانه‌ها از سوی ایرانیان در گستره‌ی ایران فرهنگی بزرگ دانست و تاکید کرد: همگرایی، اتحاد و هم‌افزایی این جغرافیای تاریخی بسیار بزرگ می‌تواند سرچشمه‌ی بهره‌های بی‌شمار برای فارسی زبانان و باورمندان به فرهنگ تاریخ و اساتیر مشترک آنان باشد.
پروفسور امین، موضوع «آب» را همچنین مساله‌ی امروز ایران دانست و گفت: توجه به زمینه‌های فرهنگی و تاریخی آب، به عنوان حیاتی‌ترین آخشیج (:عنصر) آفرینش در ایران فرهنگی، موضوعی است که انجمن‌ها و تشکل‌های مردم نهادی همچون هم‌اندیشان ایران فرهنگی بیش از دیگران خود را نیازمند بررسی و روشنگری (:تبیین) آن می‌دانند و امروز نیز خویشکاری (:وظیفه) همه ما در برابر سربلندی، سعادت و سلامت ایران و ایرانی، بیش از دیگر روزگاران تاریخی این سرزمین است.
صادرات آب مجازی، بلای جای ایران
در ادامه این همایش رحیمیان، کارشناس و کنشگر حوزهی زیست بوم با ارایه‌ی آماری از وضعیت تولید برخی محصولات کشاورزی در ایران، به حجم آب مصرفی برای تولید این محصولات اشاره و با بازگویی تعریف«آب مجازی» گفت؛حجم آب مصرفی برای تولید برخی فراورده‌ها و مصنوعات به میزان نگران کننده‌ای بالا است و اگر به درستی در این زمینه اندیشیده نشود، فلات ایران با مشکلاتی بیش از مشکلات کنونی روبه‌رو خواهد شد.
این کارشناس و کنشگر زیست‌بوم با مقایسه‌ی تولید فراورده‌های کشاورزی مانند گندم در ایران، یادآور شد عدم اصلاح الگوی کشت و مدل مصرف آب در بخش کشاورزی، یکی از شوندهای (:دلایل) اصلی مشکلات زیست بومی و کم‌آبی در ایران است.
وی با اشاره به مثالی در این زمینه، صادرات هندوانه به کشورهای حاشیه‌ی جنوبی خلیج فارس را صادرات آب مجازی به خارج از مرزهای ایران آن‌هم با پایین‌ترین بهای ممکن عنوان و خواستار توجه مسوولین به جلوگیری از این مشکلات شد.
این کارشناس حوزهی محیط زیست در پایان سخنان خود با اشاره به امانت بودن زیست‌بوم در دست ما برای سپردن به آیندگان، پافشاری کرد؛ که باید در زمینه‌ی اصلاح الگوی کشت و شیوه‌ی کشاورزی و همچنین حوزهی صنعت در این سرزمین اندیشه‌ای اساسی شود.
صیانت از آب و توسعه‌ی صنعتی
مهندس عبدالرحمن حسنی، کارشناس صنعت آب، دیگر سخنران این همایش بود. وی با اشاره به نیاز به نگرش دیدگاه‌های کارشناسی در حوزهی مصرف آب گفت: باید بپذیریم که آب و موضوع‌های در پیوند با آن به عنوان یک دانش آکادمیک در جهان مطرح هستند و نباید با حرف‌های همه‌پسند (:عامیانه) صیانت از آب را در برابر صنعت و کشاورزی قرار دهیم.
این کارشناس حوزهی آب و انرژی با اشاره به ویژگی‌های زمینه‌های گوناگون آبریز و ذخایر آبی در بخش‌های گوناگون ایران فرهنگی، تاکید کرد باید بپذیریم آب در ایران امروز ارزان‌تر از ارزش راستین اش در اختیار مصرف‌کنندگان است و بهتر است به جای کم آبی در ایران و پرآبی در منطقه‌ای دیگر از عبارت‌های ارزان بودن و گران بودن آب برای رساندن منظور خودبهره ببریم.
مهندس حسنی با انتقاد از کسانی که با ارایه‌ی آمار و اطلاعات نادرست و غیرکارشناسی باعث می‌شوند در موضوع مصرف بی‌رویه آب،کدهای اشتباه به مخاطبان داده شود،گفت: وارون (:برخلاف) تصور رایج، پژوهش‌های علمی ثابت کرده است که بسیاری از فراورده‌های کشاورزی به ظاهر آب بَر، آن اندازه که ادعا می‌شود مصرف آب ندارد.
وی با اشاره به اهمیت گسترش صنعتی و تولید فراورده‌های کشاورزی، خواستار توجه همگان به‌ویژه دوست‌داران حوزهی زیست‌بوم به این مساله شد که اگر بر مبنای توسعه‌ی پایدار برنامه‌ریزی و حرکت کنیم، خواهیم دید که پاسداری از آب و زیست‌بوم با گسترش صنعتی و کشاورزی تضادی ندارد و تجربه‌ی جهانی در این زمینه بهترین سند و مدرک درستی این سخن است.
زیست‌بوم در وضعیت بحرانی و سخت
حسین عبیری، کنشگر حوزهی زیست‌بوم و عضو هیات برگزار کننده‌ی «روز ملی دماوند» نیز در این همایش با اشاره به موضوع کاریز (:قنات) و مدیریت آب در فلات مرکزی ایران و منطقه‌ی گلپایگان؛ دوگانه‌ی حفاظت از زیست‌بوم یا توسعه‌ی صنعتی را از دشواری‌های (:معضلات) دیرپای کشور ایران دانست و تاکید کرد: باید بدون هیچگونه تردیدی بپذیریم که زیست‌بوم ما در وضعیت بحرانی و سختی جای دارد و حتا اگر به دوگانه‌ی تاریخی یاد شده نیز باور داشته باشیم، آنکه باید فدای دیگری شود، زیست‌بوم نیست. منابع آبی و دیگر موارد زیست بومی، امانتی در دست ما هستند و ما حق دخل و تصرف در امانت را نداشته و نداریم.
وی در پایان سخنان کوتاه خود از حاضران در همایش برای حضور در مراسم بزرگداشت روز دماوند که در تاریخ جمعه پانزدهم تیرماه در روستای رینه ی دماوند و از ساعت هفت صبح در دو بخش نشست علمی و جشنواره هنری ورزشی برگزار می گردد دعوت بعمل آورد.
سفارش‌های حضرت سعدی در پاسداشت آب
فرشید خدادادیان، عضو هیات بنیانگذاران و شورای مرکزی انجمن هم‌اندیشان ایران فرهنگی در جمع‌بندی پایانی نشست، در پاسخ به پرسش یکی از باشندگان بر چرایی برگزار نشدن جشن با وجود اعلام در عنوان و پوستر همایش، با اشاره به مواردی از مشکلات در پیوند با حوزهی آب و زیست‌بوم که امروز دامنگیر کشور ایران است گفت: امروز و اینجا، ما در شرایطی گرد هم آمدایم تا به بهانه‌ی جشن تیرگان، به بررسی جایگاه آب در باورهای اساتیری، تاریخی و فرهنگی ایران بپردازیم، که هموطنان عزیز ما در شهرهای خرمشهر و آبادان در کف خیابان‌ها،آب آشامیدنی سالم و شیرین را مطالبه می‌کنند و شوربختانه از آب آشامیدنی که حق مسلم ایشان و همه‌ی ما است مظلومانه محروم هستند. همچنین، امروز و اینجا ما در شرایطی گرد هم آمده‌ایم که گرانی و مشکلات زندگی امان مردم را بریده است و به عنوان نمونه‌ی در پیوند با موضوع گفتمان ما امروز بطری نیم لیتری آب آشامیدنی یا همان آب معدنی، هم‌بهای یک لیتر بنزین است. در چنین شرایطی آیا دگر عضوها را قراری برای برگزاری جشن می‌ماند؟!
خدادادیان، در بخش دیگر سخنان خود توجه و اندیشیدن در موضوع تیرگان و پاسداشت مقام آب در تاریخ و باورهای ایران فرهنگی را در شرایط نا‌به‌سامان امروز بسیار ضروری دانست. وی با اشاره به دو بخش از آموزه‌های ارزشمند سعدی شیرازی گفت: سعدی در باب هفتم از کتاب ارزشمند گلستان آموزه‌ی ارزشمندی دارد که مناسب شرایط امروز ما نیز هست. سعدی به زیبایی زنهار داده است که: « چو دخلت نیست خرج آهسته تر کن
که می‌گویند ملاحان سرودی
اگر باران به کوهستان نبارد
به سالی دجله گردد خشک رودی»
این استاد دانشگاه، در تفسیر و به روزرسانی معنای این دو بیت در موضوع خشکسالی و کم آبی گفت: واقعیت این است که ما دچار خشکسالی مزمن هستیم و باید به منابع و مصارف خود نگرش بیشتری داشته و به عنوان شهروندانی که چنین پشتوانه‌ی فرهنگی ارزشمندی را در میراث ادبی خود داریم به راستی و به دور از شعارزدگی و به گونه‌ی حقیقی صرفه‌جو بوده و منابع آبی‌مان را آهسته‌تر خرج کنیم.
خدادادیان، آموزه‌ی دومی که از پندهای فرزانشی (:حکیمانه) سعدی در پاسداشت جایگاه آب در خور بازگویی و بازخوانی است را بازخورد فرهنگی و اجتماعی موضوع کم آبی دانست و به این بیت از سروده‌های سعدی در باب اول گلستان اشاره کرد که آورده است: «چنان خشکسالی شد اندر دمشق
که یاران فراموش کردند عشق»
عضو هیات بنیانگذاران انجمن هم‌اندیشان ایران فرهنگی، تاثیر روانی خشکسالی و کم آبی بر روح و روان انسان‌ها و تعاملات اجتماعی آنان را بسیار مهم و تاثیرگذار دانست و با اشاره به اختلاف دیدگاه‌های موجود در موضوع آب، این مشکلات را از یک سو ناشی از فراموش کردن مهرورزی به هم‌میهن و همنوع از سوی افرادی عنوان کرد که البته حق دارند از تبعیض‌ها و کاستی ها، گلایه‌مند و معترض باشند.
خدادادیان با اشاره به سخن سنجیده‌ی حضرت سعدی در تبیین رابطه بین پر رنگ شدن خشکسالی و کم رنگ شدن مهرورزی و عشق، باورهایی همچون جشن تیرگان را فرصت و بهانه‌ای برای بازگشت به عشق به ایران و بازخوانی میراث ارزشمند تاریخی و فرهنگی ایران عنوان کرد.
نشست «جشن تیرگان، بررسی و پاسداشت مقام آب در ایران فرهنگی» از سوی انجمن هم اندیشان‌ایران فرهنگی یکشنبه 10 تیرماه 1396 خورشیدی ساعت 17 در ستاد توان‌افزایی سازمان‌های مردم‌نهاد شهرداری تهران در خیابان خاقانی برگزار شد.
رحیمیان، کارشناس و کنشگر حوزهی زیست‌بوم
پروفسور سیدحسن امین، شاهنامه‌پژوه
دستبند تیروباد که دهم تیرماه و جشن تیرگان با یاد آرش کمانگیر بر دست می‌بندند
بستن دستبند تیروباد در جشن تیرگان بر دست یک‌دیگر
مهندس عبدالرحمن حسنی، کارشناس صنعت آب
حسین عبیری، کنشگر حوزهی زیست‌بوم و عضو هیات برگزار کننده‌ی روز ملی دماوند
فرشید خدادادیان، کنشگر فرهنگی و استاد دانشگاه
فرتور از آناهیتا عبد شریف آبادی است.
0114
