امروز پیروز و فرخ روز رام ایزد، نَبُر روز پرهیز از خوردن گوشت، 21 اردیبهشتماه سال 3759 زرتشتی، دوشنبه 20 اردیبهشتماه 1400 خورشیدی، 10 می 2021 میلادی
94 سال پیش، چنین روزی ماه می سال ۱۹۲۷ میلادی کاپیتولاسیون در ایران لغو شد.
حق کاپیتولاسیون نخستین بار در معاهده ترکمنچای در سال ۱۲۰۳ خورشیدی در زمان فتحعلی شاه قاجار به روسیه داده شد که آسیبهای فراوانی در درازنای یک سده به ایران وارد کرد. حق کاپیتولاسیون در ایران کمکم از انحصار دولت روسیه خارج شد و بسیاری از دولتهای دیگر نیز با استفاده از اصل بهین دوست (:کامله الوداد) دارای این حق شدند و داوری رایزنی (:کنسولی) خود را بر ایران سربار کردند. اسپانیا، فرانسه، آمریکا، آلمان، ایتالیا و چند کشور دیگر از جمله دولت عثمانی بعدها از ایران حق کاپیتولاسیون را به دست آوردند.
کاپیتولاسیون موجب برتری و پیش افتادن شهروندان خارجی بر شهروندان کشور میشد و سبب میشد که بزرگان کشور را به بیگانگان و قدرت قضایی و سیاسی آنان سوق دهد و حتا در سایه کاپیتولاسیون، بیگانگان هر چه میخواستند به ایران وارد و یا از ایران خارج میکردند. کاپیتولاسیون بنپایهی حاکمیت و آزادی کشور را سست و ناپایدار میساخت و به قوانین خارجی اعتبار برون مرزی میبخشید و شهروندان کشور را از حمایت کامل قضایی بیبهره میکرد و دادخواهی روا و بهجای آنان را به بیگانگان میداد و به شوند همین زیانها و آسیبهای جبرانناپذیر، مردم ایران نسبت به کاپیتولاسیون واکنش شدیدی از خود نشان میدادند.
در سال 1297 خورشیدی یعنی دو سال پیش از کودتای رضاخان در دولت صمصام السلطنه لایحهای به تصویب رسید که به موجب آن حق کاپیتولاسیون روسها در ایران لغو شد. پس از لغو قرارداد کاپیتولاسیون میان ایران و روسیه، قرارداد کاپیتولاسیون شماری از کشورهای دیگر نیز لغو شد. اما کشورهای غربی همچنان به این امتیاز پایبند بودند. سرانجام مجلس شورای ملی در سال 1306 خورشیدی لغو کاپیتولاسیون را اعلام کرد و به همه کشورها که از این حق استفاده میکردند یک سال وقت داد که در قراردادهای خود بازنگری و این امتیاز را لغو کنند؛ ولی از سوی کشورهای غربی کاری انجام نگرفت بلکه لایحه مصونیت مستشاران و شهروند آمریکا در ایران در 13 مهرماه 1342 در مجلس عالیه به تصویب رسید و در 21 مهرماه 1343 مجددا مورد تصویب نمایندگان دو مجلس سنا و شورای ملی قرار گرفت.
ایزد رام در آیین مزدیسنی، پاسدار و موکّل روز بیست و یکم هر ماه خورشیدی است و در اوستا با صفت «بخشندهٔ چراگاه و اغذیهی خوب» از وی یاد شدهاست.
ترا روز رام از جهان رام باد
همان باد را با تو آرام باد
واژهی رام به معنای آرام، خوشحال، مطیع آمدهاست و هنوز هم این واژه به همین صورت یا به صورت رامش در معنی صلح و شادی و سازش به کار میرود. در این آیین گل خیری زردرنگ به این ایزد ویژه شده است.
رام یا ایزد رام، که در اوستا به صورت رامه یا رامن آمده و در زبان پهلوی به صورت رامشن یا همان رام خوانده شدهاست، در آیین زرتشت یکی از ایزدان یا فروزهی در خور نیایش است. این ایزد که آن را وای وه نیز گفتهاند، بر روز بیست و یکم هر ماه که آن را رام روز مینامند، موکّل است. چهارمین روز نَبُر یا پرهیز از خوردن گوشت است.
در کنار بهمن (وهمن یا وهومانا از امشاسپندان) سه دستیار او قرار میگیرند که نخستین آنها ماه، دومین گؤشورون و سومین رام است که قرینهٔ وای محسوب میشود و در زندگی بعد از مرگ نقش خاصی را ایفا مینماید. در واقع در زندگی پس از مرگ، رام به ارواح نیکوکار و عادل مدد میرساند تا مشکلات و موانع را پشت سر بگذارند. رام یکی از جنبههای زمان نیز به شمار میرود او نخستین پزشک مینوی است که چاره و درمان دردها به دست او سپرده شده است.
فردوسی میسراید:
ترا روز رام از جهان رام باد
همان باد را با تو آرام باد
