امروز پیروز و فرخ روز ماه ایزد، 12 خوردادماه سال 3759 زرتشتی، نَبُر روز پرهیز از خوردن گوشت، 10 خوردادماه 1400 خورشیدی، 31 می 2021 میلادی
10 خوردادماه 1250 خورشیدی حسین ملک، بنیانگذار کتابخانه و بزرگترین گنجینه نسخههای نفیس خطی ملک در تهران زاده شد.
حسین ملک به عنوان بنیادگذار کتابخانه ملی ملک بر این باور بود که بهروزی مردم ایران در گرو بهداشت و پیشرفت فرهنگ و دانش است. در این مرکز فرهنگی بیش از ۲۰ هزار نسخه و رساله خطی در زمینههای گوناگون در گستره فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی، نگهداری میشود که نشر رسالههای خطی گرانمایه و انتشار کتاب و پژوهش در زمینهی آثار تاریخی و موزهای، یکی از برنامههای مهم این گنجینه به شمار میآید. کتابخانه و موزه ملی ملک، نخستین کتابخانه و موزه وقفی ایران و یکی از ۶ گنجینه بزرگ نسخ خطی کشور پنجمین موزه تاریخی ایران و همسان کتابخانه و موزه ملی ایران به شمار میآید. این گنجینه نفیس یادگاری از زنده یاد حسین ملک است. حسین ملک، نامور به حاج حسینآقا ملک، بنیادگذار موزه و کتابخانه ملک بود که املاک و مستغلات او در سال ۱۳۱۶ وقف آستانقدس رضوی شد. او فرزند ارشد حاج محمدکاظم ملکالتجار بود. ثروتمند بزرگ آذری تبار، زاده تهران و ساکن در مشهد که خیریات و موقوفات او مشهور است. گستردگی موقوفات مرحوم ملک تاحدی است که فقط آستان قدس رضوی ادارهای بهنام اداره موقوفات ملک دارد. کتابخانه و موزهای بزرگ نیز از وی بهجا مانده، در تهران است. افزون بر هزاران نسخه خطی نفیس یا چاپ سنگی، شامل فرشها، لوسترها، مبلمان و تابلوهای نقاشی بود که حاجحسین به عنوان لوازم و تجملات زندگی شخصی از آنها استفاده میکرد. همچنین دو مجموعه کممانند تمبر و سکه میان آنها دیده میشد. این آثار درآغاز کنار کتابخانه به نمایش درآمدند و سپس هسته اولیه موزه ملک را شکل دادند.
از دیگر کارهای نیک او اختصاص دو میلیون متر مربع زمین برای ساخت خانه ویژهی فرهنگیان و واگذاری چند دههزار متر زمین برای پارک عمومی در مشهد است.
یکی از میادین اصلی شهر مشهد ملکآباد نام دارد که نزدیک باغ بسیار بزرگی بههمین نام قرار گرفتهاست.
حسین ملک بنیادگذار موزه و کتابخانه ملک پس از یک سده زندگی ارزشمند چهارم امردادماه سال۱۳۵۱ در مشهد درگذشت.
ماه به اوستایی «ماونگَ» مانند خورشید ستودنی است. در اساتیر، ماه سازندهی نژاد ستوران شناخته شده است. در ماهیشت این ایزد آموزگار گیاه و رستنی خوانده میشود. این روز یکی از چهار روز پرهیز از خوردن گوشت است. زرتشتیان این روز را « نبر» مینامند و از کشتن حیوانات و خوردن گوشت خوداری میکنند. در این روز اوستای «ماه نیایش» از سوی زرتشتیان خوانده میشود.
دوازدهمین روز از ماه سیروزهی زرتشتی «ماه» و سی روز از سال ماه نامیده میشود. ماه نام سیارهای هست كه در فرهنگستان ادب پارسی به همان ماونكهه نوشته و خوانده مىشود. ماونگهه در اوستا آمده یشت هفتم به ماه است. در ماه نیایش از ماه یشت گفته شده است.
در اوستا سازندهیِ تخمه و نژاد جانوران و آدمی هست و در اوستا پرورش گیاه و رستنی هست. نَبُر به چمار (:معنای) كشتار نكردن جانوران در این روزها و پرهیز از خوردن گوشت است. پرهیز از خوردن گوشت در خوراک خود برای چهار روز در ماه میدارند. در درازای روز (روزه) كار ناپسند می شمارند، اما در هر ماه و تنها در چهار روز به نامهای بهمن، دومین روزِ ماه، «ماه»، دوازدهمین روزِ ماه ، گوش، چهاردهمین روز به ماه و رام، بیستویكم به ماه زرتشتی و مزدیسنا هست .
در اوستا نگهداری از چارپایان آمده و سفارش شده است، جانورانی که از كشتار آنها پرهیز شده، سگ و گربه و بره و بز و اسب … و هرگاه پیر شدند، از آنها بدرستی نگهداری كنند.
در مزدیسنا از كشتن جانوران ویرانگر و موذی سفارش شده …
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
ماه روز ای به روی خوب چو ماه
باده لعل مشکبوی بخواه
گشت روشن چو ماه بزم كه گشت
نام این روز ماه و روی تو ماه
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
می خور و با دوستان گفت و گو کن
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
بخور باده با دوستان، روز (ماه) / ز ماه خدای، آمد کارخواه