امروز پیروز و فرخ روز امرداد امشاسپند، روز سوم نیایش همگانی در پیرنارستانه، هفتم تیرماه سال 3759 زرتشتی، آدینه چهارم تیرماه 1400 خورشیدی، 25 ژوئن 2021 میلادی
نامگذاری “روز جهانی دریانورد ” برمیگردد به همایش بازنگری کنوانسیون استانداردها، آموزش و گواهینامههای دریانوردی (STCW) که در ژوئن ۲۰۱۰ میلادی در شهر مانیل برگزار شد.
دریانوردان پیشگامان صنعت کشتیرانی هستند و تلاش آنها نادیده گرفته میشود در حالیکه بیش از 90 درصد کالای جهانی از راه دریا جابهجا می شود. از دریانوردان بیباک که با خطرهای گوناگونی روبهرو هستند و شرایط کاری سخت را تاب میآورند، به نیکی یاد شده است.
ایرانیان نخستین مردمانی بودند كه همچون دیگر هنرها، در دریانوردی نیز پیشتاز بودهاند. پیشینه دریانوردی در ایران بسیار كهن است. کهنترین بُنچاک (سند) دریانوردی ایرانیان، مُهری است که در چُغامیش دزفول بهدست آمده است پیشینه زمانی بخش چغامیش به بیش از 8000 سال پیش میرسد. این مُهر گلین، یک کشتی را با سرنشینانش نشان میدهد. در این کشتی یک سردار پیروز ایرانی، بازگشته از جنگ، نشسته، و دربندان (اسیران) زانو زده در جلوی او دیده میشوند.
فرهنگ مهندسی ایرانیان از دیدگاه دریانوردی و کشتیسازی بسیار پربار است. آبهای دریای پارس (خلیج فارس)، دریای مُكران (دریای عمان)، و بزرگ دریای هند (اقیانوس هند)، همچنین رودخانههای نیمروچ باختری (جنوبغربی) ایران، از دیرباز پهنه دریانوردی و دریاپویی ایرانیان بوده است. در شاهنامه فردوسی بزرگ ، چندین بار از کشتیسازی و کشتیرانی ایرانیان سخن رانده شده و دیرینگی و پیشینه این رشته از دانش و شگرد مهندسی ایرانیان را از سرودههای فردوسی میتوان دریافت.
در كرانه های دریای پارس از زمانهای دور تا سالهای نزدیک به زمان ما روزهایی بوده كه نیاكانمان آن روزها را گرامی میداشتهاند و در آغاز آن روزها به برگزاری آیین ویژهای میپرداختهاند و یا به دریا میرفتهاند و چیزهایی را به دریا پیشکش میكردهاند و برای آغاز راه دریایی و یا شكار دریایی بیشتر به درگاه خداوند نیایش میكردند. سازمان جهانی دریانوردی، در 43 سال پیش کنوانسیون بینالمللی استانداردهای آموزش، صدور گواهینامه و نگهبانی دریانوردان (STCW) در سال ۱۹۷۸ میلادی، برابر با ۱۳۵۷ خورشیدی با آرمان یکسانسازی و شناساندن یک الگوی واحد و جدید بهعنوان کمینه استانداردهای آموزشی دریانوردان به تصویب رساند و یکی از مهمترین کنوانسیون این مصوب سازمان بین المللی دریانوردی (IMO) بهشمار میرود. این در هنگامیست كه ایرانیان باستان روز دهم امرداد (مرداد نادرست است) هرسال را به نام «نوروز دریا» مینامیدند و آن را روز آغاز دریانوردی نامیده بودند و در این روز كه آغاز آرامش آبها و بهار دریا و وزش بادهای موسمی است جشن میگرفتند. (برگرفته از مرکز مطالعات خلیج فارس). نوروز دریایی به عنوان یکی از آیینهای کهن بیشتر در میان دریانوردان خلیج فارس و دریای عمان همگانی بوده است و از روز نهم امرداد آغاز میشود و هجدهم آبان به پایان میرسد. ایران در تاریخ هفتم امردادماه ۱۳۷۵ به این کنوانسیون پیوست. دهم امردادماه روز جهانی دریانوردی ایرانیان نامگذاری شده است. یکی از اهداف اصلی و مهم این کنوانسیون آموزش موثر و یکسان دریانوردان شاغل در بخش شناورهای بازرگانی ناوگان بینالمللی و پیشگیری از بروز حوادث و رخدادهای دریایی ناشی از عامل خطای انسانی است.
با پایداری بیماری کووید ۱۹ و علیرغم دشواریهای تغییر خدمه، با شرایط کاری بسیار دشوار دریانوردان همچنان به فعالیت در صنعت کشتیرانی ادامه میدهند. در این راستا برای چنین روزی با راهاندازی کمپینی، آینده دادگرانهای برای دریانوردان خواستار شدند از اینرو روز جهانی دریانورد ۲۵ ژوئن با شعار«روز دریانورد ۲۰۲۱ تمرکزی بر آیندی عادلانه دریانوردان» از سوی IMO نامیده شده است.
آمرتات، جاودانگی، ماندگار و بیمرگی نام هفتمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی و نام پنجمین ماه است. آ، واگ (واژه) نفی هست، مٓر: به چم مردن و مرگ، تات، پسوند امرداد به پارسی آمده است. در آفرینش نگهبان گیاهان و رستنی هست، دو گام امشاسپندان خورداد و اَمُرداد به هم پیوسته هستند. آدمی بتواند این دو رده از زندگی را به وارستگی برساند و به رسایی برسد خودبهخود به بیمرگی و جاودانگی هم خواهد رسید.
در اوستا امرتات و در فارسی اَمُرداد، امرداد به چم (:معنی) بیمرگی و آسیبندیدنی یا جاودانی. پس واژهی “مرداد” در ادب مزدیسنا جایی ندارد. امرداد یکی از امشاسپندان است که نگهبانی گیاهان با اوست. همیشه با امشاسپند هه اُروتات یا خورداد هستند.
در گاهشمار سیروزهی زرتشتیان هنگامی که نام روز و ماه برابر میشود آن روز را جشن میگیرند. فرارسیدن روز امرداد در ماه امرداد را جشن امردادگان مینامند.
در گاتها ، یسنا ٥١ ، بند ٧ میخوانیم:
فردی به هفت رده، اهورامزدا، روان، نیکاندیشی، بهترین راستی، شهریاری مینوی، آرمان سپند، رسایی وبالندگی بیمرگی، جاودانگی برسد و بر راه آیین راستی مىرود، از بخشایش دو مینویی اهورامزدا به پاداش خواهد رسید خوشی خورداد و جاودانگی امرداد را دارا مى شود.
«مسعود سعد» میسراید:
روز امرداد مژده داد بداند
كه جهان شد به طبع باز خواند
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
روز امرداد مژده داد بدان
كه جهان شد به طبع باز جوان
عدل بارید بر جهان یك سر
دولت و ملک شهریار جهان
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
دار و درخت بنشان
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (خورداد) جوی نوین کن روان/ امرداد بیخ نو اندر نشان
