لوگو امرداد

آیین هوم‌نوشی در هزاره‌ی سوم پیش از میلاد

humمنطقه­‌ی باستانی تپه گنور در مرو امروزی (برون‌مرزهای شمال‌خاوری ایران) جای دارد و از ارزشمندترین گستره‌های در پیوند با روزگار مفرغ است.

گنور به چم(:معنی) تپه‌ی خاکستری دربرگیرنده‌ی یک دژ کوچک همراه با برج و نیز یک منطقه‌ی صنعتی سفال‌گری است. در مرکز دژ سازه‌ای یادمانی وجود دارد که دارای بخشی به نام نیایشگاه «سئومه»* یا «هئومه» است. در اینجا بازمانده‌های یک ساختار بزرگ دیده شده که گویا جایگاه فرآوری نوشیدنی‌هایی همچون هئومه بوده است. این دیدگاه بر پایه‌ی نقشه‌ی مهرازی(:معماری) نیایشگاه و نیز شاخصه‌های شی‌های یافت شده شکل گرفته است. شی‌هایی همانند ابزارهای سنگی، آبکش‌ها و صافی‌های سفالی و شی‌های کمکی برای فرآوری عصاره‌ی گیاهان.

بخش مرکزی نیایشگاه دارای دو حیاط بزرگ بوده که با راهروهایی احاطه شده بود و اتاق‌هایی همراه با سکو داشت. این اتاق‌ها  به «اتاق یا خانه‌ی سفید» نامور بود که بی‌گمان برای آماده‌سازی نوشیدنی افیونی(:مخدر) بهره برده می‌شده است. آیین نوشیدن عصاره‌ی این ماده‌ی آرام‌بخش در حیاط‌های میان راهروها انجام می‌شده است.

این اتاق دارای یک اجاق چهارگوش بوده که روی یک سکو که با دو یا سه لایه خشت ساخته شده بود، جای داشته است که از این اجاق‌ها هنگام قربانی برای آتش بهره می‌بردند. در کنار اجاق گنور خشت های وجود داشت که با خاکستر سفید پوشیده شده بودند. در اتاق‌های مرکزی و نیز در حیاط‌های موجود گودال‌های کوچکی وجود داشتند که دربرگیرنده‌ی استخوان‌های زغالی شده‌ و سوخته‌ی جانوران بودند. چنین گودال‌هایی که در نیایشگاه آواریس مصر نیز یافت شدندریال ویژه‌ی نیایشگاه‌ها بودند و در تاق‌های معمولی دیده نمی‌شوند.  

*سئومه (suma) نام مذکری در سانسکریت است که در ودایی به نوشیدنی‌ای گفته می‌شود که از گیاهی برای قربانی کردن گرفته می‌شده است. در آیین ودایی سئومه همچنین به ایزدبانویی گفته می‌شده که در پیوند با قربانی بوده است. هئومه (haoma/هوم) اصطلاح اوستایی و گیاهی سپندینه(:مقدس) است که عصاره‌ی آن در آیین‌های مذهبی نوشیده می‌شده است. نوشیدن هئومه در میان گروه‌های هندواروپایی که نزدیک به سده‌ی 15 پیش از میلاد در پیرامون بلخ می‌زیسته‌اند و سپس در فلات ایران جای گرفته‌اند، رایج بوده است.

 

 

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1403-02-04