امروز پیروز و فرخ روز امرداد امشاسپند و امردادماه، خجسته جشن اَمُردادگان، هفتم اَمُردادماه سال 3759 زرتشتی، یکشنبه سوم اَمُردادماه 1400 خورشیدی، اَمُرداد نماد جاودانگی و مانایی، 25 جولای 2021 میلادی
عباس رسام ارژنگی هنرمند برجسته، از نگارگران بزرگ ایران، بنیادگذار نخستین مدرسه صنایع مستظرفه در تبریز، نقاش دریافتگرای، سوم امردادماه 1354 در تهران درگذشت.
رسام یکی از پرکارترین هنرمندان ایران بود که نزدیک به ۲ هزار اثر هنری در شیوه‌های گوناگون به‌صورت تابلوهای رنگ‌وروغن، آب‌ورنگ، مینیاتور، پیکره و تندیس از وی به یادگار مانده است. پرده‌های بزرگ تاریخی همچون نادر در راه هندوستان، نبرد یعقوب با سپاه خلیفه عباسی، کورش بزرگ، بهرام گور، و نبرد رستم و سهراب از جمله آثار ارزنده این استاد توانگر نقاشی به شمار می‌روند. یکی از نامدارترین نقاشی‌های وی «آزادسازی آذربایجان» نام دارد که به خجستگی بازپس‌گیری منطقه آذربایجان به دست ارتش ایران کشیده شده‌است. با شرکت در نمایشگاه بلژیک، ۱۷ قطعه از کارهای نقاشی وی در نمایشگاه شهر آنورس، برنده نشان زر و دیپلم افتخار شد.
او سال 1271 در خانواده‌ای كه نیاكان او با پیشینه هنری همه نقاش و رسام فرش و همه تصویرگر بودند، در تبریز زاده شد. نسب وی به آقا میرک نقاش بزرگ عهد صفویه می‌رسید. ابتدا در مکتب‌خانه و سپس در مدارس جدید رشدیه و پرورش، به دانش‌اندوزی پرداخت. رسام ارژنگی هجده ساله بود در سال ۱۲۹۸ برای آموزش علمی نقاشی جدید و طراحی رهسپار تفلیس شد و از این شهر برای گرفتن مدرک لیسانس به دانشگاه مسكو رفت و پس از پایان تحصیل و با آغاز جنگ جهانی اول به ایران بازگشت. وی با ورود به تهران، نخستین نگارخانه پایتخت را در خیابان علاءالدوله «فردوسی» بنیاد كرد و كاریكاتورسازی را كنار گذاشت و كلاس آموزش نقاشی و مینیاتور برپا کرد. در این دوره شعر گفت، داستان نوشت پیكره‌سازی كرد و یک دهه بعد مهم‌ترین مینیاتوریست ایرانی نام گرفت. در دهه نخستین این سده «نگارستان ارژنگی» به شواهد نامه‌های به‌جا مانده از مهم‌ترین مجامع روشنگری، هنری و ادبی تهران بوده است. وی روشی جدید در مینیاتورسازی «خارج شدن از خیالی‌سازی» را به شاگردانش آموزش می‌داد.
او پیرو پدر خود از یک گونه نظام ژرفانمایی بهره می‌گرفت و دیگر بَدَویگری را كنار گذاشته بود. حین تصویرسازی از جنگ‌ها یا مبدل كردن شعر شاعران، از جغرافیای كاربردی بهره می‌برد یعنی در تابلو «یعقوب لیث» چهره یعقوب بسیار طبیعی و حالات صورت طبیعی است. دشت و زمینه این اثر به دورنمای صحنه جنگ، عمق و شكوه بخشیده است.
او نخستین نقاشی است كه از روشنفكران، ادبا و هنرمندان پس از مشروطه نقش كشیده است. نخستین بار چهره نیمایوشیج در كنار شعر نقاشی قدیم ایرانی در سال ۱۳۰۹ از كشور بلژیک دیپلم افتخار و مدال گرفت. نخستین كس است از میان نقاشان كه نوشتارهایی برپایه‌ی بینش علمی درباره نقاشی میرک، رضا تبریزی و بهزاد در روزنامه‌های دهه آغازین این سده نوشت. نخستین كس است كه همچون نقاشان فرنگی در سال ۱۳۰۷ یک كتاب از آثار خود را به‌چاپ رساند. نخستین كس است كه چاپی معقول از رباعیات خیام را با تابلوهایی جدید در سال ۱۳۱۵ در موسسه خاور در تهران منتشر کرد. او جدا از بنیادگذاری نخستین نگارستان در سال ۱۳۱۷ نخستین هنرستان صنایع مستظرفه را در شهر تبریز بنیان نهاد. در همین مدرسه است كه از پی آموزش‌های رسام ارژنگی و برادرش میرمصّور، نسل جدید طراحان فرش تبریز پدیدار شد.
وی در سال ۱۳۲۲ و برای نخستین بار در ایران اقدام به طراحی و چاپ الگوهای نقاشی برای آموزش نقاشی به دانش‌آموزان کرد.
در سال ۱۳۱۲ به خواست پروفسور اسمیت، خاورشناس امریكایی رباعیات خیام را به تصویر كشید و بعدتر این پروفسور كتابی از این آثار را با اشعار خیام در آمریكا انتشار داد.
از ارژنگی چندین تابلو از تصاویر حماسه فردوسی در شاهنامه چاپ خاور و شاهنامه نوبخت نیز برجا مانده است که در سال ۱۳۳۳ ثمره ۳۰ سال شاعری‌اش رادر «دیوان ارژنگی» منتشر کرد. فرزندان هنرمند وی فرهاد ارژنگی (۱۳۱۷–۱۳۴۰ خورشیدی) آهنگساز، نوازنده تار و نقاش بود و بانو هما ارژنگی شاعر، ترانه سرا، نویسنده، مترجم، پژوهشگر معاصر است.
رسام ارژنگی هنرمند برجسته در ۸۳ سالگی در تهران درگذشت.
سوم اَمُردادماه؛ جشن اَمُردادگان، نماد بی‌مرگی و مانایی خجسته باد.
در گاهشمار سی‌روزه‌ی زرتشتیان هنگامی که نام روز و ماه برابر می‌شود آن روز را جشن می‌گیرند. فرارسیدن روز امرداد در ماه امرداد را جشن امردادگان می‌نامند.
آمرتات: جاودانگی، ماندگار و بی‌مرگی نام هفتمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی و نام پنچمین ماه است. آ، واگ (واژه) نفی هست، مٓر: به چم مردن و مرگ، تات، بخش سوم پسوند «كاملی» و «رسایی» را می‌رساند. پسوند امرداد به پارسی آمده است. در آفرینش نگهبان گیاهان و رستنی هست، دو گام امشاسپندان خورداد و اَمرداد به هم پیوسته هستند. آدمی بتواند این دو رده از زندگی را به وارستگی برساند و به رسایی برسد خودبه‌خود به بی‌مرگی و جاودانگی هم خواهد رسید.
در اوستا امرتات و در فارسی امرداد بنابراین امرداد یعنی بی مرگی و آسیب ندیدنی یا جاودانی. پس واژه “مرداد” . در ادب مزدیسنا جایی ندارد. امرداد یکی از امشاسپندان است که نگهبانی گیاهان با اوست. همیشه با امشاسپند هه اُروتات یا خورداد هستند.
در گات‌ها ، یسنا ٥١ ، بند ٧ می‌خوانیم:
كس به هفت رده، اهورامزدا، روان، نیک اندیشی، بهترین راستی، شهریاری مینوی، آرمان سپند، رسایی وبالندگی بی مرکی، جاودانگی برسد و بر راه آیین راستی مى‌رود، از بخشایش دو مینویی اهورامزدا به پاداش خواهد رسید خوشی خورداد و جاودانگی امرداد را دارا مى شود.
«مسعود سعد» می‌سراید:
روز امرداد مژده داد بداند
كه جهان شد به طبع باز خواند
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
روز امرداد مژده داد بدان
كه جهان شد به طبع باز جوان
عدل بارید بر جهان یك سر
دولت و ملک شهریار جهان
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
دار و درخت بنشان
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (خورداد) جوی نوین کن روان/ امرداد بیخ نو اندر نشان
