امروز پیروز و فرخ روز آبان ایزد و امردادماه، 10 اَمُردادماه سال 3759 زرتشتی، چهارشنبه ششم اَمُردادماه 1400 خورشیدی، اَمُرداد نماد جاودانگی و بیمرگی، 28 جولای 2021 میلادی
107 سال پیش، 28 جولای 1914 امپراتوری اتریش به صربستان اعلان جنگ داد و بدین گونه جنگ جهانی اول آغاز شد.
در پی اعلان جنگ اتریش به صربستان، روسیه به كمک كشور همنژادش صربستان شتافت و آلمان نیز برای دفاع از همنژادان اتریشی خود در برابر روسیه وارد جنگ شد. آلمان برای جلوگیری از یک جنگ دو طرفه به متحد روسیه یعنی فرانسه حمله کرد. و ….
جرقهی جنگ جهانی اول در 28 ژوئن 1914 (درست یک ماه پیش از آغاز جنگ) در پی ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند، ولیعهد امپراتوری اتریش-مجارستان و همسرش به دست ملیگرای میهندوست صرب، گاوریلو پرنسیپ، در سارایوو، اتریش-مجارستان زده شده بود. اتریش-مجارستان جهت انجام چندین خواسته به صربستان ضربالاجل فرستاد. در این فاصله، فرستادن شرایطی از سوی اتریش به صربستان ادامه داشت و به دنبال برآورده نشدن آنها این کشور را مورد تاختوتاز قرار داد.
اروپا از سالها پیش از این با تشكیل اتحادیههای نظامی دوگانه برای جنگ آماده میشد كه تاریخنگاران این دوره را «دوران صلح مسلح» نوشتهاند. رقابت قدرتهای اروپایی بر سر استعمار سایر كشورها باعث دشمنی آنها شده بود زیرا كه آلمان دیرتر از دیگران پا به میدان استعمار گذارده بود و سهمخواهی میكرد. از میان رفتن امپراتوریهای اتریش و عثمانی، کمونیست شدن روسیه، پیدایش کشورهای عربی شرق سوئز (آسیا)، ورود دولت واشنگتن به صحنه سیاست جهان، دگرگونی نقشههای جغرافیایی، همهگیری آنفلوآنزا در چند قاره و مرگ دستکم 23 میلیون انسان از آن و … از نتایج جنگ جهانی اول هستند.
آب مایهی زندگی است، انسان نخستین شهرنشینی بشری را در کنار چشمهها و رودها به وجود آورد، سپس آبادانی آغاز شد و به ستایش خداوند پرداخت. آبان، نام دیگر ارِدْوی سورَ اَنَهیتَه (اَناهیتا )، نماد آبهای پاک و بالنده روی زمین و نگاهبان پاکی و بیآلایشی در جهان هستی است. آناهیتا در اسطورههای ایرانی، از جایگاه ارزشمندی برخوردار بوده است به همین روی نیاکان ما نیایشگاههایی در کنار رودخانهها و آبهای روان برای بزرگداشت آب ساخته بودند که نمونهی آن در کنگاور کرمانشاه و بیشاپور همچنان پابرجا است.
دهمین روز ماه در گاهشمار مزدیسنی آبان_ایزد نام دارد. نام ماه هشتم از سال خورشیدی و نام روز دهم، از هر ماه زرتشتی را آبان مینامند. در اوستا آپ در پارسی باستان آپی و در فارسی آب گفته میشود. در اوستا بارها “آپ” به چم فرشتهی نگهبان آب، گفته شده و همه جا جمع آمده است.
آبان نام پارسی شدهی ایزد آبها یا آناهیتا است. در اوستا (اردیویسور آناهیتا) به چم رودخانهی نیرومند بیآلودگی نامیده شده است. آناهیتا که کوتاه شده این نام اوستایی است، نام الههی نماینده بر این آبهای روان بوده و یَشتی که در اوستا به مناسبت این الهه سروده شده آبان یشت نام دارد.
آب یكی از آخشیجهای چهارگانه و بسیار گرامی در نزد ایرانیان بوده و نیاكان ما ستایش ویژهای برای آب داشتهاند، به گونهای كه آتشكدهها را نزدیک چشمهسارها یا جویبارها میساختند تا هم ایزد آذر و هم ایزد آب، این دو آفریدهی نیک اهورایی را بستایند.
در ایران باستان، آلودن آب از گناهان بزرگ بهشمار میرفته بهگونهای كه بر روی رود، گذری میساختند، تا هنگام رفتو آمد، آب را گلآلود نكنند. همچنین ایرانیان برای شستشوی بدن در محفظهای به نام «آبزن» كه به اندازهی اندام انسان بود، آب ریخته و خود را میشستند. آبزن، چیزی همچون وان حمام است كه اینروزها از آن، بهره میجوییم.
” بخشهایى از اردویسور نیایش یا آبزور”
و توانایى و زور و آفرین باد به اهورامزداى فروغمند،
با شکوه و به امشاسپندان ، به آبهاى خوب مزدا داده،
به آب اردویسور آناهیتاى پاک ، به همهی آب هاى مزدا داده،
به همه ی گیاهان مزدا داده ، به همه ی ستودگان مادى و مینوى،
و به فروهرهاى پاکان و راستان که پیروز و پرتوان هستند.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
آبانروز است روز آبان
خرم گردان به آب رز جان
بنشین به نشاط و دوستان را
ای دوست به عز و ناز بنشان
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
از آب پرهیز کن و آب را میازار
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (آبان) بپرهیز از آب و ای جوان/میالای و میازار آب روان
