امروز پیروز و فرخ سپندارمزد امشاسپند و شهریورماه، پنجم شهریورماه سال 3759 زرتشتی، یکشنبه 31 اَمُردادماه 1400 خورشیدی، اَمُرداد نماد جاودانگی و بیمرگی، 22 آگوست 2021 میلادی
سیویکم امرداد ماه یکصدویکمین زادروز هوشنگ سیحون، معمار، طراح، نقاش و تندیسساز، هنرمند سرشناس و نامدار ایران همروزگار (:معاصر) است. او به «مرد بناهای ماندگار» و «پدر معماری نوین ایران» شناخته میشود.
وی استاد معماری و فرنشین پیشین دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود. سیحون، طراح یادمانهای تاریخی آرامگاه بوعلیسینا و طراح آرامگاههای خیام، نادرشاه افشار، فردوسی و کمالالملک بودهاست.
وی در نقاشی نیز صاحب سبک بود، بهگونهای که در سال ۱۹۷۲ بههمراه نقاشانی نامدار و نامی مانند پیکاسو و سالوادور دالی، در نمایشگاهی در ماساچوست شرکت کرد و با کارهای پر پیچ و تاب خطیاش توجه همه منتقدان را بهخود جلب کرد. نقاشیهای او بهگونهای است که در آنها هیچگاه خطوط یکدیگر را قطع نمیکنند و هنوز کسی نیست که طرحی مانند نقاشیهای او پدید آورد. وی برنده جایزه بیتا برای بزرگان فرهنگ و ادب ایران در سال ۲۰۱۲ بوده است.
سیحون 31 امردادماه 1299 در خانوادهای اهل موسیقی چشم گشود. پدر بزرگ او میرزاعبداله فراهانی بنیادگذار موسیقی سنتی ایران است. او پس از پایان تحصیل معماری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، به دعوت آندره گدار، فرنشین اداره باستانشناسی وقت ایران، برای ادامه تحصیل راهی پاریس شد و در دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس بوزار، نزدیک به ۳ سال نزد اوتلو زاوارونی، به تکمیل دانش معماری پرداخت و در سال ۱۹۴۹ بهدرجه دکترای هنر رسید و در بازگشت به ایران در ۲۵ سالگی نخستین اثر معماریاش، بنای یادبود آرامگاه بوعلیسینا را طراحی کرد.
این استاد معماری ایران، طراحی «موزه توس» در سال ۱۳۴۷، ساختمان مرکزی بانک سپه در میدان توپخانه تهران، مجتمع آموزشی فرح، ساختمانهای سازمان نقشهبرداری کشور، کارخانه نخریسی کوروس اخوان، کارخانه آرد مرشدی، مجتمع آموزشی یاغچی آباد، سینما آسیا، سینما سانترال (سینما مرکزی)، کارخانه کانادا درای (زمزم کنونی در تهران و اهواز، کارخانه یخسازی کورس اخوان و نزدیک به ۱۵۰ پروژه مسکونی خصوصی را به انجام رساند. او عضو شورای ملی باستانشناسی، عضو شورای عالی شهرسازی، عضو شورای مرکزی تمام دانشگاههای ایران، عضو کمیته بینالمللی ایکوموس Icomos، مسوول مرمت بناهای تاریخی ایران، به مدت ۱۵ سال و شهروند افتخاری فرانسه بود.
مهندس سیحون در خوردادماه سال 1393 خورشیدی در 94 سالگی دور از زادگاهش در ونکور کانادا چشم ازجهان فرو بست. هوشنگ سیحون در وصیتنامهاش خواسته بود که هشت تن از شاگردان و دوستان معمارش تابوت او را تا محل خاکسپاری، ببرند و نخستین خاکی که روی مزارش ریخته میشود، مشتی از خاک ایران باشد که پیش از این خود آن را تهیه کرده و نزد دخترش به امانت گذاشته بود.
سپندارمزد در جهان خاكی، نگاهدارندهی زمین و زنان است. زمینی كه بیهیچ چشمداشتی هرچه دارد در اختیار جانداران میگذارد و زنانی چون مادر كه همچون زمین، مهربان و فروتنند، مهر میورزند بدون این كه چشمبه راه پاسخی مهرانگیز باشند. زن و زمین همسانیهای بسیاری دارند. زن و زمین هر دو نماد باروری و زایش هستند، زندگی از زن و زمین است كه جریان دارد. این فروزه در انسان به گونهی فروتنی و مهر و خدمت به دیگران، نمایان میشود. سفرهای که هنگام برگزاری آیینها بر روی زمین پهن میشود نماد سِپَندارمَذ اَمشاسپَند و زمین است.
در فرهنگ پهلوی سپندرمت یا همان سپندارمذ، نام یکی از امشاسپندان و به همان سان نام پنجمین روز ماه و دوازدهمین ماه سال شناخته شدهاست. وی را همان الهه بسیار قدیمی اسفند دانستهاند و گفتهاند که او را دو امشاسپند دیگر یعنی هورواتات (خرداد) و امرتات (امرداد) همراهی میکنند و این سه گروهی از امشاسپندان را میسازند که قرینهی سه امشاسپند نخستین، یعنی وهمن (وهومن یا همان بهمن)، اشه وهیشته (اردیبهشت) و خشتره وییریه (شهریور) محسوب میشوند. سپند آرامئیتی یا همان اسفند به معنی بی نقصی و سلامت کامل است. وی نگاهبان و پاسدار زمین و در عین حال مظهر تمکین، تقوا و عبادت است.
این واژه که در اوستایی «سْپِنْتَه آرمَئیتی»(Spenta-Ârmaiti) است و نام چهارمین امشاسپند شناخته میشود، از دو بخش «سپنته»(Spenta) یا «سپند» به چم (:معنی) پاک و مقدس و «آرمئیتی»(Ârmaiti) به چم فروتنی و بردباری تشکیل شده است و این دو با هم به چم فروتنیِ پاک و مقدس است. این واژه در پهلوی «سپندارمت»(SpandÂrmat) و در فارسی «سپندارمذ» و «اسفندارمذ» و «اسفند» شده است.
سپنته آرمیتی یکی از ایزدبانوان و امشاسپندان زرتشتی است که در زبان اوستایی، سپنته آرمیتی یا سپنت اَرمَیتی یا سپند آرامئیتی خوانده میشود، در زبان پهلوی بدان سپندارمذ یا سپندارمت گویند و در فارسی، سپندارمد نیز خوانده شدهاست. امشاسپند سپندارمذ، نگهبان و ایزدبانوی زمین سرسبز و نشانی از باروری و زایش است.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
سپندارمزروز خیز ای نگار
سپند آر ما را و جام می آر
می آر از پی آن كه بی مینشد
دلی شادمان و تنی شادخوار
سپند آر پی آن كه چشم بدان
بگرداند ایزد ازین روزگار
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
ورز زمین کن
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (شهریور) اندر شوی شادخوار/ کنی در (سپندارمز) کشت و کار
یک پاسخ
برخی انسانها مایه افتخار هنری و نیز یادواره خلاقیت سبک احساسی هستند.روحشان بزرگوارشان شاد