یادداشت بهمن مرادیان درباره‌ی انتخابات

چندی پیش تارنمای امرداد یادداشتی را درباره‌ی روند دریافت مجوز در کشور فرانسه از سوی انجمن‌هایی که باید آن‌ها را غیرانتفاعی و غیردولتی نامید و در آنجا اصطلاحا به انجمن‌های 1901 معروف شده‌اند، منتشر کرد. برای یادآوری بسیار کوتاه، باید گفت که 1901میلادی سالی است که دولت فرانسه قوانین مربوط به این انجمن‌ها را مدون کرده است. در آن یادداشت به روشنی نشان داده شد که چگونه در آن کشور از حدود بیش از صد سال پیش روندی آسان و روشمند برای ثبت و صدور مجوز برای این انجمن‌های مردم‌نهاد در نظر گرفته شده است. همه‌ی این گونه انجمن‌ها و از جمله انجمن زرتشتیان در چهارچوب همین انجمن‌های غیرانتفاعی و غیردولتی مراحل تهیه‌ی اساسنامه، ثبت و انجام امور اداری و قانونی خود و نیز هر سال مجمع عادی و فوق‌العاده را انجام می‌دهند. مراحلی که در همه‌ی آن‌ها هموندان (:اعضای) هیات مدیره انجمن و هموندان انجمن بر پایه‌ی قوانین و بدون حضور نماینده‌ای از دولت، مجمع عادی یا فوق‌العاده را برگزار می‌کنند و صورت‌جلسه‌ی مجمع را به بخش مربوط به این انجمن‌ها در دولت می‌فرستند. آن بخش از دولت تنها وظیفه‌اش بررسی این است که این مدارک و روند صورت‌جلسه‌ها بر پایه‌ی قانون باشد و هیچ‌گونه مرحله‌ی بررسی صلاحیت پیش یا پس از انتخابات وجود ندارد و در بازه زمانی مشخص شده در قانون، نامه‌ای که تاییدکننده‌ی مشخصات هیات مدیره‌ی جدید و نشانی انجمن بر پایه‌ی صورت‌جلسه است، به نشانی انجمن پست می‌شود!

فرصتی پیش آمد که تجربه‌ای داشته باشم از چگونگی روند انجام مجمع عمومی سالیانه و دریافت مجوز در انجمن زرتشتیان انتاریو (Zoroastrian Society of Ontario) که به نظرم بد نیست گفت‌وگویی در این باره مطرح شود. روند برگزاری مجمع همگانی سالیانه و دریافت مجوز برای انجمن زرتشتیان انتاریو را می‌توان در دو بخش جداگانه بررسی کرد. 1- روند داخلی و انجام مراحل مجمع‌ همگانی سالیانه ازسوی هیات‌مدیره‌ی انجمن 2- روندی که باید در رابطه با دولت کانادا طی شود.

1- روند داخلی و انجام مراحل مجمع‌های همگانی از سوی هیات مدیره

بر روی تارنمای انجمن زرتشتیان انتاریو (https://zso.org) درباره‌ی نوع فعالیت و برنامه‌های آن انجمن به طور کلی توضیحاتی آمده است و نسخه‌ای از اساسنامه آن نیز برای همه قابل دسترسی است. این انجمن باید هر سال مجمع همگانی عادی خود را برگزار کند. در این روند نماینده‌ای از دولت حضور ندارد و کاندیداها و صدور مجوز نیز نیاز به بررسی صلاحیت توسط بخشی از دولت ندارد!

پیش از پرداختن به موضوع باید به این نکته اشاره کرد که در ساختار انجمن زرتشتیان انتاریو هیات مدیره شامل 9 تن است با عنوان‌های رییس، نایب رییس، نایب رییس اجرایی، منشی، خزانه‌دار، کمک خزانه‌دار، دو مسوول اجرایی (که با شماره‌ی 1 و 2 مشخص می‌شوند) و رییس هیات مدیره پیشین نیز تا یکسال در هیات مدیره‌ی جدید حضور خواهد داشت. دوره‌ی فعالیت هر هیات مدیره دو سال است و در صورت حضور یک تن در دو دوره‌ی پیاپی، آن فرد باید یک دوره تنفس داشته باشد تا پس از آن اگر خواست دوباره نامزد شود. اما مجمع همگانی باید هر سال همراه با حسابرسی مالی از سوی حسابرس خبره و ارائه‌ی گزارش به هموندان برگزار شود و در همان زمان اگر به هر دلیلی عنوانی از هیات مدیره خالی بود یا دوره‌ی دو ساله به پایان رسیده باشد، عنوان‌های خالی باید اعلام شوند. هر هموند انجمن که بخواهد نامزد شود باید مشخصا برای یک عنوان خاص نامزد شود. به سخنی دیگر برای نمونه هنگامی که عنوان رییس خالی بشود در آن صورت این عنوان اعلام می‌شود و هموندان انجمن برای آن عنوان مشخص نامزد می‌شوند و سپس رییس انجمن بر پایه‌ی رای مجمع همگانی مشخص می‌شود نه رای‌گیری بعدی هموندان هیات مدیره.
 به همین ترتیب، مشخص است که هر نامزد برای چه عنوانی با دیگر نامزدهای همان عنوان رقابت می‌کند. از سوی دیگر در ترکیب انجمن افرادی به نام بازرس هم وجود ندارند! حسابرسی باید از سوی حسابدار خبره انجام شود و همه‌ی گفت‌وگوها و بازرسی‌ها در جریان مجمع همگانی سالیانه از سوی هموندان و با رای هموندان تعیین‌کننده است.   

هیات مدیره دو ماه پیش از مجمع همگانی سالیانه در نامه‌ای به همه‌ی هموندان، تاریخ برگزاری و نیز این که در آن مجمع کدام یک از عنوان‌های هیات مدیره خالی خواهد بود، اعلام می‌کند. به این نامه فرم مخصوصی پیوست است که افرادی که می‌خواهند نامزد شوند باید آن را پر کرده و با نام و امضا دو هموند دیگر انجمن که حق هموندی سالانه خود را پرداخت کرده باشند، پیش از تاریخ و حتی ساعت مشخص شده به دفتر انجمن برسانند. در این فرم، فرد نامزدشده باید تنها نام و نام‌خانوادگی و محل و تاریخی که فرم را پر کرده و نیز عنوان مشخصی که برای آن نامزد می‌شود را بنویسد و امضا کند. در همان فرم دو تن دیگر با عنوان پیشنهاددهنده نیز نام و نام‌خانوادگی خود را باید بنویسند و بخش مربوط به خود را امضا کنند. در بخش دیگر این فرم، فرد نامزد شده باید مشخص کند که از چه سالی هموند انجمن بوده است و نیز در دو بخش یکی به فعالیت‌های اجتماعی و در دیگری به تخصص علمی و تجربی خود بپردازد و در بخش پایانی باید اهداف و برنامه‌های خود را در آن عنوان خاص بنویسد. همانگونه که در پاورقی این فرم نوشته شده است، تنها ویژگی‌هایی که فرد باید داشته باشد تا مشکلی در نامزد شدنش پیش نیاید این است که 1- فرمِ کامل شده، پیش از تاریخ و ساعت مشخص شده به دفتر انجمن برسد. 2- همه‌ی بخش‌های مربوط به مشخصات و تجربه‌ی اجتماعی و تحصیلی کامل باشد. 3- نامزد انجمن و دو فرد دیگر که او را پیشنهاد می‌کنند حق هموندی همان سال را پرداخته باشند. به غیر از این، کاندیدا نه تنها نیازی به «بررسی صلاحیت» ندارد بلکه حتی عدم سوءپیشینه هم لازم نیست! تمامی کپی فرم کامل شده توسط نامزدها همانگونه که در زیر توضیح خواهم داد برای تک تک هموندان انجمن فرستاده می‌شود.  

پس از این، دست‌کم یک ماه پیش از زمان مجمع همگانی سالیانه بسته‌ی پستی به نشانی تک تک هموندان انجمن که حق هموندی سالانه‌ی خود را پرداخت کرده باشند فرستاده می‌شود. این بسته پستی شامل 1- دستورجلسه مجمع همگانی مورد نظر، 2- گزارش مالی و تراز مالی توسط حسابرس خبره، 3- گزارش فعالیت‌های هیات مدیره و کمیسیون‌ها، 4- کپی فرم‌های تکمیل شده توسط نامزد شدگان، 5- کپی صورتجلسه مجمع همگانی سال پیش و نیز 6- برگه‌ای برای وکالت دادن به هموندی دیگر برای رای دادن در صورت عدم توان حضور هموندی از انجمن.

در روز مجمع، گروهی از هموندان انجمن که هموند هیات مدیره نیستند به عنوان مسوول برگزاری مجمع، هماهنگی امور را به عهده دارند. هر شرکت‌کننده‌ای پس از این که نامش در لیست هموندان انجمن که حق هموندی خود را پرداخت کرده‌اند، تایید شد و برگه‌های مربوط به رای‌گیری را دریافت کرد، وارد مجمع می‌شود. براساس دستور جلسه، گزارش‌های مالی و فعالیت‌ها که پیش از این به دست هموندان رسیده است مطرح می‌شوند و افراد در موافقت یا مخالفت یا در صورتی که پرسشی داشته باشند با قرار گرفتن پشت تریبون مطرح می‌کنند و هیات مدیره توضیح می‌دهد و رای گیری عمومی برای تایید گزارش‌ها یا پیشنهادها انجام می‌شود و نتیجه‌ی رای‌گیری اعلام می‌شود. پس از انجام این مراحل رای‌گیری برای هموندان هیات مدیره آغاز می‌شود و کاندیداهایی که پیش از آن برگه مربوط را کامل کرده‌اند برای هر عنوان خود را معرفی و برنامه‌های خود را اعلام می‌کنند و سپس رای‌گیری برای آن عنوان خاص صورت می‌گیرد و فرد انتخاب شده اعلام می‌شود. همه‌ی گزارش مجمع و نتیجه‌ی رای‌گیری‌ها توسط منشی مجمع، صورتجلسه می‌شود.

2- روندی که باید در رابطه با دولت کانادا طی شود

انجمن زرتشتیان انتاریو بر روی سایت دولت کانادا در بخش مربوط به انجمن‌های خیریه، غیرانتفاعی و غیردولتی به شماره 888970241RR0001 ثبت شده است. در بخش اطلاعات مربوط به انجمن زرتشتیان اونتاریو مشخص شده است که از نوع انجمن‌های دینی است. افزون بر این، اطلاعات کلی درباره‌ی نوع فعالیت دینی، برنامه‌ها، نشانی وب سایت و حتی اطلاعاتی از میزان سرمایه و هزینه‌های انجمن در سال‌های مختلف در اختیار بازدیدکنندگان گذاشته شده است. تنها بخشی از دولت کانادا که انجمن زرتشتیان انتاریو باید هر سال گزارش مالی حسابرسی شده خود را به آن بفرستد، اداره‌ی مالیات است! هرگونه اطلاعات مربوط به هیات مدیره‌ی جدید و تغییرات مربوط به انجمن براساس صورتجلسه مجمع همگانی توسط خود هیات مدیره باید در این وب سایت به روز شود. انجمن زرتشتیان انتاریو برای انجام برنامه‌های خود نیاز به هیچ مجوزی از هیچ سازمانی برای برگزاری ندارد مگر موارد ایمنی. برای نمونه برای آتش جشن سده باید از سازمان آتشنشانی مجوز لازم را دریافت کند یا در صورتی که در برنامه‌ای مشروبات الکلی به فروش برسد باید مجوز از سازمان مربوط گرفته شود. شرکت هر فردی در برنامه‌ها آزاد است مگر این که محدودیتی از سوی خود انجمن! اعمال شود.

آنچه در بالا گفته شد برای مقایسه و ایجاد گفت‌وگویی بود در رابطه با انجمن‌های زرتشتیان ایران در مورد همین دو موضوع 1- روند داخلی: زمانی در «گردهمایی انجمن‌ها و سازمان‌های زرتشتی» یک نمونه اساسنامه ارائه شد و در حال بحث بود به عنوان اساسنامه‌ای یکپارچه برای همه‌ی انجمن‌ها. نمی‌دانم سرنوشت آن اساسنامه چه شد! اما در روند داخلی انجمن‌ها برخی از ویژگی‌های انجمن‌های زرتشتیان در نقاط دیگر جهان از جمله تعداد هموندان هیات مدیره، انتخاب مستقیم عنوان هموندان هیات‌مدیره با رای مردم، چگونگی حق هموندی و کاربرد آن، روند داخلی برگزاری مجمع عمومی و اداره‌ی آن‌ها و حسابرسی، از جمله موضوع‌هایی هستند که می‌توانند مورد توجه قرار گیرند و از تجربه‌ی آن‌ها استفاده شود. 2- روند در رابطه با دولت: موضوع «تایید صلاحیت» افرادی که رای آورده‌اند پس از انتخابات! یا حتی پیش از انتخابات و صدور مجوز و بازه‌ی زمانی که این مراحل از سوی «کمیسیون ماده 10 احزاب و اقلیت‌ها» طی می‌شوند، مواردی هستند که انجمن‌های زرتشتیان و به ویژه انجمن زرتشتیان تهران به عنوان انجمن‌هایی غیرانتفاعی، غیردولتی و خیریه باید به گفت‌وگو درباره‌ی آن‌ها با مقامات دولت بپردازند. در این زمینه پیش از هر چیز، عجیب بودن یکی بودن کمیسیونی که هم به امور احزاب می‌پردازد و هم اقلیت‌ها نیاز به توضیح زیادی ندارد! از سوی دیگر انجمن‌های زرتشتیان به عنوان انجمن‌هایی غیرانتفاعی، غیردولتی و خیریه که براساس رای هموندان آن و ساختار هیات مدیره اداره می‌شوند نیاز به استقلال و آزادی دارند که حذف ضرورت حضور نماینده‌ای از دولت برای برگزاری مجمع، حذف هر نوع «بررسی صلاحیت» افراد و آسان‌سازی آغاز به کار هیات‌مدیره‌ی جدید که براساس رای مردم برگزیده شده‌اند، راه‌گشا خواهند بود.     

* بهمن مرادیان، مرکز پژوهشی بندهش: زبان‌­های ایرانی و پژوهش­‌های زرتشتی