امروز باد ایزد و آبان‌ماه، 22 آبان‌ماه سال ۳۷۵۹ زرتشتی، یکشنبه 16 آبان‌ماه ۱۴۰۰ خورشیدی، هفتم نوامبر ۲۰۲۱ میلاد
۱۶ آبان ۱۳۹۴، پوراندخت (پوری) سلطانی شیرازی، بنیادگذار کتابداری نوین ایران، از پایه‌گذاران علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، دیده فروبست.
پوراندخت سلطانی از بنیانگذاران کتابداری نوین ایران شناخته می‌شود. او در مدت پنجاه سال کار پیوسته، اثرگذاری بسزایی بر فعالیت و شکل‌گیری کتابخانه ملی ایران، تربیت نیروی انسانی و تهیه ابزارهای فهرست‌نویسی داشته است. سلطانی جایزه ترویج علم ایران را از سوی انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران دریافت کرده است. او و همکارانش با همه توان کوشیدند تا کتابخانه ملی ایران را به سطح علمی و فنی بزرگترین کتابخانه های ملی جهان برسانند. همچنین سهم او در شیوه‌های نوین طبقه‌بندی کتاب، اسناد و مدارک و حفظ میراث مکتوب ایران و کمک به پژوهشگران در یادها ماندگار است. پوراندخت سلطانی شیرازی از پیشگامان گسترش و آموزش کتابداری نوین در ایران بود. او «مادر کتابداری نوین ایران» شناخته می‌شود.
او یکم شهریورماه 1310 در خانواده‌ای دانشور در همدان چشم به جهان گشود. مادرش دختر عبداله حایری مازندرانی، نامور به رحمت علی‌شاه، قطب سلسله درویشان نعمت‌اللهی گنابادی و پدرش مهدی سلطانی، قاضی دادگستری بود. او نخستین مرحله تحصیل دانشگاهی را در رشته ادبیات فارسی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به‌پایان رساند و به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و به تدریس در دبیرستان‌های ساری گمارده شد. برای ادامه تحصیل به انگلستان رفت. در آنجا پس از فراگیری مقدماتی زبان انگلیسی، به سفارش محمدجعفر محجوب و با کمک پروفسور والتر برونو‌هِنینگ، ایرانشناس نامدار انگلیسی، تحصیل در رشته زبان‌های آرامی شامل سریانی، عبری و ییدیش را آغاز کرد اما به شوند مشکلات مالی به‌فراگیری زبان و ادبیات انگلیسی رو آورد و آن را تا دریافت گواهینامه «دیپلم کمبریج» ادامه داد و در سال ۱۳۴۳ به ایران بازگشت و به‌تدریس زبان انگلیسی پرداخت و در همان زمان کتاب «هنر عشق ورزیدن» اریک فروم را ترجمه کرد. سرانجام، پس از موفقیت در آزمون استخدامی بانک مرکزی به استخدام کتابخانه آن بانک درآمد. وی در بنیادگذاری انجمن کتابداران ایران (۱۳۴۵)، پایه‌گذاری نخستین دوره کارشناسی ارشد کتابداری در دانشگاه تهران (۱۳۴۵) و بنیاد مرکز مدارک علمی و مرکز خدمات کتابداری (۱۳۴۷) نقش مستقیم و مهم داشت. سال 1345 در آزمون ورودی کارشناسی ارشد کتابداری، که به تازگی در دانشگاه تهران راه‌اندازی شده بود، شرکت کرد و پذیرفته شد. در 1347، یکی از 13 دانش‌آموخته کتابداری از نخستین دوره کارشناسی ارشد کتابداری دانشگاه تهران بود. در همین سال برای تدریس درس فهرست‌نویسی و رده‌بندی در همان دوره دعوت شد. در سال ۱۳۴۶ وزارت تازه‌بنیاد علوم و آموزش عالی، به‌دنبال استخدام متخصص خارجی علوم کتابداری بود تا از مشورت او در پایه‌گذاری یک مرکز اطلاع‌رسانی علمی برای کمک به‌مراکز تحقیقات علمی و آموزشی بهره‌مند شود. پوری سلطانی، جان هاروی استاد مدعو بنیاد فولبرایت در دانشگاه تهران و از متخصصان برجسته علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی را به مجید رهنما، وزیر علوم و آموزش عالی و از بستگان نزدیک خود، معرفی کرد. او از سال ۵۲ تا ۵۶ در مطالعات و طراحی ساختمان کتابخانه ملی پهلوی نقشی چشمگیر داشت و مشارکت خود را در مطالعات و طراحی ساختمان جدید کتابخانه ملی ایران در دهه ۱۳۷۰ ادامه داد. وی از سال ۴۹ تا ۵۷ سرپرست کمیته انتشارات و سردبیر نامه انجمن کتابداران ایران بود و پس از بازنشستگی در سال ۱۳۸۰ همکاری‌اش را با کتابخانه ملی، در مقام مشاور ادامه داد. در اسفند ۱۳۹۳ کتابخانه ملی ایران از بیش از نیم سده خدمات کتابداری پوری سلطانی تجلیل کرد و به او فرانام (: لقب) «مادر کتابداری مدرن ایران» را داد. همچنین نشریه بخارا در ۱۷ خرداد ۱۳۹۴ با برگزاری «شب پوری سلطانی» از او سپاسگزاری کرد. پوری سلطانی، در آبان ۱۳۹۲ پشت میز کارش بی‌هوش شد و دوماه در بیمارستان بستری بود. او دیگر توانایی‌کار در کتابخانه را نداشت. اگرچه پس از دو ماه بحرانی به نسبت بهبود یافت، تا دو سال همچنان بیمار بود تا آنکه 16 آبان 1394 در 84 سالگی، همزمان با اعطای نخستین دوره جایزه‌ای به نام وی به نوآوران حوزه علوم اطلاعات و کتابداری، به سفری بی‌بازگشت رفت و در قطعه نام‌آوران به خاک سپرده شد. ۲۶ آبان‌ماه ۱۳۹۷ به کوشش خانواده و برخی از دوستان و همکاران پوری، اتاق کار و یادگارهای این بانوی فرهیخته در موزه کتاب و میراث مستند ایران، از بخش‌های کتابخانه ملی، رونمایی شد، تا یاد این استاد گران‌مایه، همیشه در یادها جاودان بماند.
آثار:
ترجمه هنرعشق ورزیدن (اریک فروم) تالیف کتاب‌خدمات فنی؛ راهنمای مجله‌ها و روزنامه‌های ایران (با همکاری رضا اقتدار) فرصت حضور: مجموعه مقالات کتابداری؛ نشانه مولف: برای استفاده در رده‌بندی کتابخانه کنگره (باهمکاری زهره علوی) ادبیات فارسی در رده‌بندی دهدهی دیویی(با همکاری زهره علوی) سرعنوان‌های موضوعی فارسی، ویرایش دوم و سوم (با همکاری کامران فانی) و کتاب‌شناسی ایران‌‌شناسی و اسلام‌شناسی (به سرپرستی پوری سلطانی و کامران فانی)
«باد»، نام بیستودومین روز ماه در گاهشمار زرتشتی است. باد، به چم هوا است. در فرهنگ زرتشتی هوا از چهار آخشیج ستودنی و سپندینه مانند آب و آتش و خاک است. در فرهنگ ایران پاک نگهداشتن چهار آخشیج خویشکاری هر انسان است.
در اوستا ایزد وَیو (باد) همراه و همکار ایزدان آب و آتش و خاک است. ایزد وَیو (ایزد «باد» یا «هوا») همواره با ایزد رام آمده است. در اوستای سی‌روزه آمده: «…یاری باد به همه رزم و کارزار برساد. هر که را باد پشتیبان است پیروزی همیشه با اوست.
ایزد وَیو یا ایزد باد همواره با ایزد رام آمده است. نماد این روز در دین زرتشتی گل « بادرنگ بویه» است.” وای یا وایو ”باد” چهره‌ای دوگانه دارد، خوب وبد زیرا باد از هر دو جهان نیک وبد می‌گذرد. او نیکوکار است ودر عین‌حال می‌تواند با نیروی ویرانگر خود همه‌چیز و همه کس را نابود سازد.
در ادبیات پهلوی دارای دو نیمه‌ی بد و خوب است که در اوستا نیمه‌ی نیک او که دشمن دیوان است ستوده شده. ایزد وایو در یشت پانزدهم اوستا به عنوان ایزدی مهم مورد ستایش قرار گرفته و این ستایش تا دوران اشکانی و ساسانی ادامه داشته‌است. در فرهنگ ایران قدیم ایزد یا الههٔ باد است.
این خداوندگار نه تنها برای تمام موجودات زنده روح حیات بوده بلکه روح دنیا و گیتی نیز محسوب می شده است. وایو همچنین هوایی است که در آن تمام موجودات زنده در هنگام مرگ نابود می شوند.
ایزد باد در اوستا چنین گزارش شده: جوینده، نیک‌كردار، چیره‌شونده، پس‌رونده، پیش‌رونده، پاینده‌فر، سخت‌ترین، قوی‌ترین، شكست‌دهنده، موج‌ریزنده، زبانه‌كشنده و ….
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
چون باد‌روز، روز نشاط آمد ای نگار
شادی فزای هین و بده باده و بیار
باده است شادی دل پیوسته باده خور
بی‌باده هر چه بینی باد هوا شمار
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
در بخش (نیایش خواندن سرود و ادعیه) از بر کن و به کار نو مَپیوند
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
وگر با شدت کار، با داوران / در این روز رو، تا شوی کامران
سزد روز (باد) ار درنگی شوی / نپیوندی امروز کار از نوی
