امروز انارام روز و آبانماه، 30 آبانماه سال ۳۷۵۹ زرتشتی، دوشنبه 24 آبانماه ۱۴۰۰ خورشیدی، ۱5 نوامبر ۲۰۲۱ میلاد
1033 سال پیش، چنین روزی از ماه نوامبر سال ۹۸۸ میلادی فرمانروایی غزنویان پایهگذاری شد. فرمانروایی آنان بیشتر در ایران خاوری و گاه تا ری بود.
سبکتکین ازسران طوایف نامور به ترکان غز، اغوزها، نوامبر سال ۹۸۸ میلادی کابل را بهدست آورد که تاریخنگاران این روز را آغاز فرمانروایی غزنویان میدانند. ساسانیان برای جلوگیری از ورود تیرههای دوردست آسیای میانه به فرارود (ماوراءالنهر)، در مرزهای شمالی این سرزمین،سیر دریا، رودسیحون، پادگانهای بیشماری زیر عنوان «مرزبان» پایهریزی کرده بودند که پس از افتادن ایران به دست یورشگران تازی، این پادگانها برچیده شد و کوچ آن تیرههای ساکن در آنسوی فرارود آغاز شد و عباسیان و پیش از آنان حتا امویان به بهرهگیری از مردان این تیرهها در ارتشهای خود پرداختند که به «غلام» زبانزد شده بودند. از این راه به نیرو دست یافتند. نیرومند شدن سبکتکین هم از همین راه بود. وی ژرفتر از پیشینیان خود در ایران خاوری پیشروی کرده بود. سلطان محمود غزنوی مهمترین فرمانروای غزنویان بود. وی با این که از تبار ایرانی نبود به ادبیات فارسی خدمت بسیار کرد. از ویژگیهای نوشتار ناسرودهی فارسی (:نثر) در این روزگار میتوان به گسترش گویش فارسی دری، به شوند زادگاه ادبیات نوین در خاورزمین، گسترش فارسینویسی در نوشتارهای گوناگون تاریخی، فلسفی، دینی و پدیداری واژگان ترکیبات، و واژاک (:اصطلاح) نو در سخن ناسرودهی فارسی (:نثر) از سوی نویسندگان ایرانی اشاره کرد. سبک شعر فارسی نیز در این دوره سبک خراسانی است. دوره غزنوی برترین دوره در شمار شاعران و کاتبان در تاریخ ایران است. بنا به نوشته دکتر ذبیح الله صفا در تاریخ ادبیات ایران، دربار غزنویان در دوره اول فرمانروایی آنان، سربلند به وجود شاعرانی بزرگ بود. زیرا دوره آنان از وجود کسانی برخوردار بود که در پایان روزگار سامانی تربیت شده و در آغاز قرن پنجم پرآوازه بودند مانند فردوسی و عنصری و فرخی سیستانی.
«ابونصر منصور بن مشکان» از کاتبان بزرگ دوره غزنوی است و در روزگار محمود و مسعود همواره این کار را با کمال امانت و تدبیر بر دوش داشت. ابونصر در نثر پارسی و عربی هم دست داشت و از وی آثاری در عربی و فارسی یاد کرده اند که به رسائل وی نامور است.
از دیگر شاعران و کاتبان و مداحان عصر غزنوی را می توان به «فردوسی، ابونظر عبدالعزیزبن منصور العسجدی المروزی، ابوالنجم احمدبن قوص بن احمد منوچهری دامغانی، گردیزی غزنوی، الغضایری الرازی، ابوالفضل بیهقی و….» اشاره کرد.
کسانی که با اندیشه، گفتار و کردار نیک زندگی میکنند و با دروغ و ناپاکی مبارزه میورزند، سرانجام به سرای نور و سرور خواهند شتافت.
سیامین روزماه انیران یا انارام، به معنی فروغ بیپایان جهان مینوی است. در اوستا: «اَنَغرِرَاوچَ» است. انارام به چم «روشنایی بیپایان» است. برابر با آموزشهای اشوزرتشت؛ کسانی که با اندیشه، گفتار و کردار نیک زندگی میکنند و با دروغ و ناپاکی مبارزه میورزند، سرانجام به سرای نور و سرور خواهند شتافت که سرشار از خرسندی و شادمانی برای آنهاست. این سرا، همان خانه واپسین و جایگاه روشنایی و فروغ بیپایان است. زرتشتیان در این روز به سفر میروند و اهورامزدا را به شوند دادههای نیکش ستایش میکنند.
گل «مرو اردشیران» نماد انارام در دین زرتشتی است.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
انارام ز پیران شنیدم چنان / که می خورد باید به رطلِ گران
بیار ای نگار آن می مشکبوی / کزو نافه مشک یابی دهان
دل اندر کم و بیش گیتی مبند / همی دار جان را همی شادمان
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
موی و ناخن پیرای و زن به زنی کن که فرزند نامور زاید.
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
در این روز جامه بیفزای بر / بدوز و بپوش و بیارای بر
(اَنیران) بود نیک، زن خواستن / همان ناخن و موی پیراستن
