امروز پیروز و فرخ روز آذر و آذرماه، آذرگان خجسته جشن آذر، نهم آذرماه سال ۳۷۵۹ زرتشتی، چهارشنبه سوم آذرماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 24 نوامبر ۲۰۲۱ میلاد
115 سال پیش، روزنامه مجلس نخستین روزنامه ملی دوران مشروطیت ایران بود که با راهاندازی چاپخانه اختصاصی در تاریخ ۳ آذرماه ۱۲۸۵ خورشیدی، بهگونهی رسمی انتشار یافت.
چاپخانه مجلس، عمری کموبیش هماندازه خود مجلس دارد؛ چرا که در سومین نشست مجلس شورای ملی، پس از تشکیل، نمایندگان تصویب کردند که مذاکرات مجلس منتشر شود. روزنامه مجلس پنجاه روز پس از پایهگذاری مجلس شورای ملی به چاپ رسید. انتشار مذاکرات نیاز به چاپخانه (:مطبعه) داشت. ارباب کیخسرو شاهرخ، یکی از برجستهترین چهرههای جامعه زرتشتی ایران و از شخصیتهای خوشنام تاریخ معاصر ایران بنیادگذار چاپخانه مجلس بود و این مطبعه در سال 1285 راهاندازی شد. با توجه به هدف اولیه بنیادگذاری چاپخانه، پس از 48 شماره، چاپ روزنامه مجلس به آن سپرده شد. 48 شمارهی نخست این روزنامه، پیش از آنکه چاپخانه بهگونهی رسمی کارش را آغاز کند، در چاپخانه خورشید چاپ شده بود. اما این تنها کار چاپخانه نبود. افزونبر روزنامه، کارهای اختصاصی دیگری نیز تنها برای مجلس چاپ میکرد و چند سال بعد، کارهایی مانند کتاب و نشریات دیگر را نیز انجام داد. پیش از تفکیک چاپخانه دولتی، چاپخانه مجلس یکی از بزرگترین موسسات مطبوعاتی ایران و خاورمیانه به شمار میرفت که برجستهترین فعالیتش، چاپ لغتنامه دهخدا در آن روزگار بوده است. روزنامه خبری، سياسی و اجتماعی مجلس، در هشت رویه با چاپ سربی، هفتهای چهار شماره منتشر میشد. افزونبر چاپ اخبار خارجی و داخلی ایران، همهی گفتوگوهای انجام شده در مجلس شورای ملی را بازتاب میداد. امتیاز روزنامه به موجب فرمان مظفرالدینشاه به دوش میرزامحسن مجتهد (برادر صدرالعلما) و مدیریت آن با سید محمدصادق طباطبایی و سردبیری آن با ادیبالممالک فراهانی از ادیبان، شعرا و نويسندگان نامی آن زمان بود. در اين ميان فرمان داده شده بود كه دولت حق سانسور مندرجات روزنامه را ندارد. قیمت هر شماره آن یک شاهی بود.
و اما درباره بنیادگذار چاپخانه مجلس، کیخسرو شاهرخ نامور به ارباب کیخسرو (زادروز هفتم تیر ۱۲۵۴ کرمان، درگذشت ۱۱ تیر ۱۳۱۹ تهران). وی از سال ۱۲۸۸ تا ۱۳۱۹ (از دوره دوم تا یازدهم) نماینده مجلس شورای ملی (کرسی جامعه زرتشتیان) و فرنشین انجمن زرتشتیان تهران بود. چندینبار به اروپا، روسیه، هند و آمریکا سفر کرد. به درستکاری و سلامت مالی پرآوازه بود. چندین مدرسه و دبیرستان از خود به جای گذاشت. وی یکی از نامداران زرتشتی به شمار میآید که خدمات فرهنگی فراوانی داشته است. او بنیادگذار چاپخانه مجلس، کتابخانه و موزه مجلس در تهران، کاشف آرامگاه فردوسی در توس و پایهگذار شبکه تلفن سراسری است.
همایون باد شادروز جشن آذرگان
آذر ایزد؛ نگهبان آتش گرمابخش زندگی
در گاهشمار زرتشتی روز نهم هر ماه آذر نامیده میشود. ایرانیان برابر با آیین، هرگاه نام روز و نام ماه برابر میشد آن روز را جشن برپا میکردند و به شادمانی و ستایش آفریدههای نیک اهورا مزدا میپرداختند. برابری روز آذر با نام آذرماه در گاهشمار زرتشتی را آذرگان مینامند.
ای خرامنده سرو تابان ماه
روز آذر می چو آذر خواه
«آذر» در اوستا «آترَ»، نهمین روز از هر ماه سی روزه و نهمین ماه در سالنمای زرتشتی به این نام است. آذر ایزد نگاهبان آتش و فروزهی اهورامزدا است از این رو گاه او را در شمار امشاسپندان آوردهاند. آذر به چم آتش و گرما و نیروی داخلی برای جنبش و حرکت است. ایزد آذر از بزرگترین ایزدان دین زرتشتی است و آن نگهبان آتش است. آذر از آفریدههای بزرگ اهورامزد است. زرتشتیان، در تاریخ خود «آتش» را به مانند پرچم سپندینه میدانند و آذر ایزدی است نگهبان این نماد پایداری و استواری دین زرتشتی. آتش یکی از آخشیجهای چهارگانه طبیعت است که ایرانیان همواره آنرا پاس میداشتهاند. جه نیکوست در این روز آتش نیایش خواندن و نیایش به درگاه اهورامزدا.
در فرهنگ ایران، آتش یکی از پدیدههای طبیعی با ارزش است چون گرمای زندگی را در کالبد دیگر پدیدههای هستی جاری میسازد و با نور خود که نشانی از آذر اهورایی است جان و دل یاران اهورامزدا را روشنایی میبخشد پس سوی پرستش اهورامزدا است. هر زرتشتی برای نیایش باید رو به سوی روشنایی و پشت بر تاریکی کند. آتش پرستاران در آتشکده از آن پرستاری میکنند. جشن آذرگان از جشنهای ویژه آتش در فرهنگ ایران است.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
ای خرامنده سرو تابان ماه
روز آذر می چو آذر خواه
شادمان کن مرا به می که جهان
شادمان شد به فر دولت شاه
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
به راه شو و نان مپز چه گناه گران است.
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (آذر) مپز نان، که دارد گناه / بدین روز، نیک است رفتن به راه