یادروز گرامیداشت جان‌سپاران ایران نبرد نهاوند در یورش تازیان

امروز اورمزد روز و اسفندماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، پرسه همگانی گرامیداشت یاد جان‌باختگان ایران‌زمین، دوشنبه 25 بهمن‌ماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 14 فوریه 2022 میلادی

امروز سالگشت کشتار ایرانیان به دست تازیان یورشگر به نهاوند است. 1380 سال پیش، چنین روزی 25 بهمن‌ماه، ۱۴ فوریه سال ۶۴۲ میلادی در یورش تازیان به ایران نبردی در منطقه‌ای کوهستانی نزدیکی نهاوند همدان ایران رخ داد. جنگی سه روزه سخت و خونین که بی‌شمار نیاکامان کشته شدند.

پس از شکست ارتش ایران، سربازان تازی هم وارد شهر شده و دست به کشتار و غارت گشودند. اهل نهاوند حصاری گشتند، اما سرانجام به صلح راضی شدند. غنایم بی‌شماری به دست تازیان افتاد. پس از نهاوند، همدان نیز در امان نماند. پس از شکست  ارتش غرب ایران در جنگ نهاوند راه برای یورش تازیان به شهرهای مرکزی ایران باز شد.

چنان شد ز بس کشته و خسته دشت

که پوینده را راه دشوار گشت

اورمزد و اسفندماه که می‌شود یاد آن هزاران هزار فرزندی را گرامی می‌داریم که در دفاع از مرزوبوم ایران‌زمین از جان گذشتند و اکنون بخشی از این خاک اهورایی هستند. درود می‌فرستيم بر فروهر پاک سينه‌ سپركردگان نام ايران، بزرگی ايران، آبادی و آزادی ايران. زرتشتیان پرسه همگانی را به یاد روان و فروهر درگذشتگان برپا می‌دارند و بر این باورند که در چنین روزی گروه زیادی از ایرانیان باستان در راه پاسداری از ارزش‌های دینی و میهنی خود جانشان را فدا نمودند. نخستین روز از ماه تیر زرتشتی برابر با 29 خوردادماه و نخستین روز از اسفندماه زرتشتی برابر با 25 بهمن‌ماه در گاهشمار خورشیدی روزهای پُرسه‌ی همگانی است.

در شهرهای بزرگ، بامداد روز پُرسه‌ی همگانی، زرتشتیان به تالار آتشکده‌ی محل زندگی خود می‌روند که در آن از سوی انجمن زرتشتیان یا نهاد دینی آن شهر، آیین اوستاخوانی انجام می‌شود. در این آیین خانواده‌هایی باشنده هستند که از یک سال پیش تاکنون فردی از اعضای آن‌ها درگذشته است. بقیه‌ی زرتشتیان نیز برای گرامی داشتن یاد و خاطره‌ی نیکان و نیکوکاری درگذشتگان در جهان مادی در آیین پرسه شرکت می‌کنند. برخی از آنان به ویژه بانوان زرتشتی، شاخه‌هایی از برگ سبز مورد و شمشاد، مقداری عود و کندر با خود می‌آورند و در کنار سفره پرسه بر روی میز می‌گذارند.

بر روی میز، سفره‌ایی گسترده شده که روی آن بشقاب میوه، سینی لُرک (:خشکبارترادادی) و ظرفی مخلوط از قهوه (:پودر قهوه با اندکی آرد نخود وکمی پودر قند وپودر هل) و ظرف دیگری از بلورهای نبات می‌گذارند. آ؛تشدانی از آتش نیز در کنار آن‌ها می‌گذارند و پیوسته در زمان برگزاری این آیین، کندر و چوب سندل بر آتش می‌گذارند تا بوی عطرآگین آن هوا را خوشبو سازد.

زرتشتیان از نخستین ساعت بامداد در آیین پُرسه همگانی شرکت می‌کنند هر یک کمی قهوه و یا بلوری از نبات را برمی‌دارند. موبدان در این آیین بخشی از گات‌ها را می‌سرایند و سخنرانان دینی با یادآوری گوشه‌هایی از پیام اشوزرتشت، مردم را به پیروی از آن‌ها سفارش می‌دهند. در پسین‌هنگام روز پرسه‌ی همگانی، مردم به آرامگاه می‌روند. موبدان درکنار سفره‌ای از لرک و میوه با سرودن بخش‌هایی از سرود اوستا که آفرینگان دهمان نام دارد به روان و فروهر همه‌ی درگذشتگان درود می‌فرستند.

درشهرستان‌ها و روستاهای زرتشتی‌نشین، پرسه همگانی به هنگام بامداد تا نیمروز در خانه‌ کسانی برپا است که دریکسال گذشته (ازپرسه‌ی همگانی سال پیش) درگذشته‌ای داشته‌اند.

اورمزد پناه‌باد دیزیوشنی شاد باد

امروز، روز اورمزد، نخستین روز ماه زرتشتی ا‌ست. اورمزد یا هرمز همان نام خداوند در دین زرتشتی‌ است. اهورامزدا، خداوند جان و خرد و به چم «بزرگ دانای هستی بخش» است. اهورامزدا خدای یکتاست. اشوزرتشت در گفت‌وگو با اهورامزدا تا به جایی می رسد که خویش را پیام آور راه اشویی که همانا راه اهورایی‌ست می‌بیند و این راه را به مردم می‌شناساند. این روز پر از داده‌های اهورایی و روزی بزرگ دانسته شده است.

اَهورامَزدا (به اوستایی مزدا اهوره. «مَزدا اَهورَه») نیز با نام‌های: اهورا، اورمَزد، هورمَزد، اورمُزد، هورمُز و هُرمُز نامِ آفریدگارِ نِکویی‌ها و دادار و پروردگارِ همه‌ی هستی در مَزدَیَسنا است.

اورمزد یکی از نام‌های خدای بزرگ ایرانیان باستان و زرتشتیان, آفریننده‌ی زمین و آسمان و آفریدگان . امشاسپندان و ایزدان نیز آفریده اویَند او عین قدرت و دانش و منبع خیر و راستی و تقدس و تقوی است.

اهورامزدا آفریننده جهان است. مزدیسنان اهورا مزدا را می‌پرستند. اهورامزدا خالق و داور همه‌ی چیزهای مادی و معنوی و نیز آفریننده‌ی روشنی و تاریکی و برقرار کننده نظم هستی (اشا) است. او با اندیشیدن همه چیز را هستی بخشیده ‌است، پس در واقع او از عدم می‌آفریند و با خود تنهاست. برای اهورا مزدا در هرمزدیشت، در حدود شصت صفتِ نیک آورده شده و تقریباً همه‌ی چیزهای خوب به وی منتسب شده‌است. همچنین او در مزدیسنا دارای شش صفتِ برجسته زیر است:

سپنتا مینو یعنی مقدس‌ترین روان، خشثره‌ویرنه به گویش امروزی شهریور یعنی شهریار و پادشاهی که باید برگزیده شود، سپنته‌آرمیتی است یعنی پارسایی مقدس. هورتات بگویش امروزی خورداد به چم (:معنی) جامعیت و رسایی و امرتات جاودانگی و بی مرگی. او اشه یعنی راستی و درستی و قانون ایزدی و پاکی است. همچنین وهومَنَه است به معنی خوب منش. این صفات در مزدیسنا به نامِ امشاسپندان خوانده می‌شوند و پایه‌های کمال در دین زرتشتی برای رسیدن به روشنایی بی پایان است. از این هفت امشاسپندان است که هفت شهر عشق و هفت آسمان و هفت خوان اسفندیار و هفت خوان رستم و هفت سین و هفت کشور و … اقتباس شده است.