ایزد ارد یا اشی ونگوهی» به چم توانگری ، خواسته و دارایی

بیست‌وپنجمین روز ماه در گاه شمار مزدیسنی ارد_ایزد نام دارد. ایزد ارد یا «ارت»، در اوستا «اشی ونگوهی» است که چم (معنی) آن توان‌گری ، خواسته و دارایی است و به چم «خوب و نیک» نیز آمده است.

ارد، ایزدی است که همه‌ی خوشی‌‌ها و آسایش‌ها به او ویژه شده است. آموزش‌های اشوزرتشت آرامش درونی را همراه با توان‌گری و به‌ دست آوردن خواسته‌ها سفارش می‌کند. هر زرتشتی برای به‌دست آوردن خواسته‌‌های خود از راه درست و راست ، کار و کوشش می‌کند.  در سرود «اشم وهی» آمده است :

«خوش‌بختی از آن کسی است که در پی خوش‌‌بختی دیگران باشد.»

زرتشتیان در این روز جامه‌ی نو می‌پوشند، به سفر می‌روند و سالمندان را یاری می‌کنند.

اَرت یشت؛ ارد یشت در ستایش “اشی” در اوستا ایزد بانوی فراهم‌کننده خوبی و دارایی سروده شده است.

همه‌ی خوشی‌ها و لذت‌ها ، شکوه و نعمت ، سازش و آرامش ، خوراک فراوان و گوناگون ، آذوقه‌ی بسیار در انبار ، بوهای خوش و بستری با بالش‌های آراسته و خانه‌های خوب و استوار ، ستوران و گله و ایوان‌های زیبا ، زنان و دختران نیکو ، با دست‌بند و خلخال و طوق و کمربند آراسته ، اسبان تیز تک و شترهای کوهان بلند و زر و سیم و جامه‌ی ارزنده از آن خاندان مرد پارسایی می‌شوند که فرشته‌ی ارت را خشنود سازند. این یشت ۶۲ بند دارد.

‍ در اوستا اَشی وَنگوهی به چم توانگری ، خواسته و دارایی است. در پهلوی اَرت آمده ، کلمه ی ونگهو صفت است به چم نیک وخوب . کلمه‌ی مرکب مزبور به چم اشی نیک است و آن در پهلوی به ریخت (شکل)؛ اَرشَش وَنگ و اَشَش وَنگ و اَرشوش ونگ و بیشتر به ریخت اَشیش وَنگ آمده است.

که همه به چم اشی_نیک است. ارت یا ارد نیز پهلوی است که در پارسی باقی مانده، در لغت نامه‌ها اَرد و آراد و آرد هر سه یاد شده است.

در گاتاها و دیگر بخش‌های اوستا ، ارت (اشی ) گاه اسم مجرد است به چم توان‌گری و بخشایش و برکت و نعمت و مزد و بهره و گاهی اسم خاص ایزدی که نگهبان مال و خواسته و دارایی است.

اسم این ایزد در گاتاها یاد شده است. سپندارمذ ، آناهید و چیستا (فرشته ی دانش ) مؤنث شناخته شده، در جهان مادّی مال و جلال و خوشی دین داران از پرتو وجود اوست و در جهان مینوی و روز واپسین ، پاداش کارهای نیک و سزای کردارهای زشت به یاری او انجام شود. برخی نیز او را اشیش ونگ می‌نامند ، او به فر و شکوه خانه می‌افزاید. زیرا هر که به دیگران چیزی بدهد همان چیز افزوده و بزرگ‌تر شده به خانه‌ی وی بازگردد. (چنان که در یسنای ۴۳ بند ۱۲ ، یسنای ۲۷ بند ۶ آمده  است).