دشت لاله‌های واژگونِ دیگر ایران در کوهرنگ است؛ جایی که تابلویی شگفت‌انگیز از درخشش و زیبایی محیط‌زیست ایران را نمایان می‌کند؛ هر چند دیرگاهی است که سال‌به‌سال از گستره‌ی آن کاسته می‌شود. این دشت را بارِ دیگر ببینیم!
شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال‌وبختیاری جای دارد و تماشاگهی از زیبایی‌های زیست‌بوم ماست. از یاد نبریم که کوهرنگ سرچشمه‌ی زاینده‌رود و کارون است و از این دید نیز جایی پُرآب و سیراب‌ساز به‌شمار می‌رود. این که کوهرنگ همواره مقصد گردشگران بوده است، بی‌سبب نیست. یکی از آن دیدنی‌ها به دشت لاله‌های واژگون آن شهرستان بازمی‌گردد. از شهر کُرد، مرکز استان، تا کوهرنگ 80 کیلومتر فاصله هست. چند کیلومتر آن سوتر از کوهرنگ، دشت لاله‌های واژگون پهنه گشوده است و چهره‌ی زیبا و رخسار دل‌انگیزش را ارمغان گردشگران ساخته است. این دشت در 12 کیلومتری گستره‌ای که «چلگرد» نام دارد، آغاز می‌شود؛ درست در نزدیکی روستای «بنو استکی». دامنه‌های کوه میلی، در جنوب رشته کوه زردکوه، در آن پهنه است. این را باید دانست که تنها راه دسترسی به دشت لاله‌های واژگون کوهرنگ از جاده‌ای خاکی که به روستای فخرآباد می‌رسد، شدنی است. از آن روستا تا دشت لاله‌ها، باید نزدیک به دو ساعت راه‌پیمایی کرد. زمانی که به دره‌گونه‌ای میان دو کوه برسیم، چشم‌انداز دشت پدیدار می‌شود. با آب شدن برف‌های انبوهی که از رشته‌کوه‌های بلند آن گستره در دره جاری می‌شوند، زمین گودال، سیراب از آب‌های روان، جایی برای رشد انبوهی از گیاهان می‌شود. بومی‌ها آن دره را «چال‌روغنی» می‌نامند. در چال‌روغنی دیدن آب‌های جاری از آب‌شدن برف‌ها، یکی از تماشایی‌های گردشگران در دشت لاله‌های واژگون کوهرنگ است.
مانند دیگر گل‌دشت‌های لاله‌ای ایران، بهترین زمان برای رفتن و دیدن لاله‌ها، در نیمه‌های فروردین‌ماه تا کم‌وبیش پایان اردیبهشت است. گفته‌اند که 10 هزار شاخه گل در این دشت روییده و پهنه‌ای سرخ‌رنگ آفریده است. این را هم بگوییم که هیچ‌کدام از دشت‌های لاله‌ای ایران گستردگی و پهناوری دشت لاله‌های واژگون کوهرنگ را ندارند. مساحت این دشت به 3600 هکتار می‌رسد؛ هر چند سال به سال از وسعت آن کاسته می‌شود. به این سخن، بازمی‌گردیم. به هر روی، بومی‌ها به لاله‌های واژگون «گل‌قلندری» و «گل‌بگریو» می گویند. گل‌بگریو به معنای «گل گریان» است.
در بهمن‌ماه 1375 خورشیدی، دشت لاله‌های واژگون کوهرنگ در شمار آثار طبیعی ایران ثبت ملی شد. در سال‌های گذشته از سوی سازمان حفاظت از محیط‌زیست کارهایی برای جلوگیری از ویرانی این دشت انجام گرفت و در سال 1394 نیز سازمان میراث فرهنگی پرونده‌ی ثبت جهانی آن را به یونسکو فرستاد و اکنون در فهرست انتظار یونسکو جای دارد.
پیش‌تر به گستردگی دشت لاله‌های کوهرنگ اشاره کردیم. افسوس که از آن 3600 هکتار اکنون تنها 400 هکتار به‌جا مانده است. این که چرا چنین کاهش ِ چشمگیری رُخ داده است؟ به سبب‌های چون بوته‌کنی، ویران‌گری‌های انسانی، خشکسالی، آفات و بیماری‌های گیاهی، دگرگونی کاربری زمین‌ها و چرای بی‌اندازه‌ی دام‌ها بازمی‌گردد. از سوی دیگر، سالانه 50 هزار گردشگر از این دشت دیدن می‌کنند. برخی از آن‌ها ناآگاهانه دست به چیدن لاله‌ها می‌زنند و سبب ویرانی بیش‌تر این دشت می‌شوند.
اکنون دو سال است که به سبب همه‌گیری کرونا، سازمان حفاظت از محیط‌زیست دشت لاله‌های واژگون کوهرنگ را قرق کرده است. این قرق کمک می‌کند تا گام‌هایی برای نگه‌داری دشت و جلوگیری از ویرانی بیش‌تر آن انجام گیرد. چنین کاری بایستگی (:ضرورت) دارد. چون در 10 سال گذشته، سال‌به‌سال تراکم لاله‌های واژگون کمتر و کمتر شده است. باید امیدوار بود آن‌هایی که برای گردشگری و دیدن زیبایی زیست‌بوم ایران، و دشت لاله‌های واژگون کوهرنگ، به آن‌سو می‌روند دستِ کم مسوولیت‌شناس باشند و خود را در برابر زیست‌بوم ایران «متعهد» بدانند.
دشت کوهرنگ افزون بر لاله‌های واژگون، جاذبه‌های گردشگری بسیاری نیز دارد؛ مانند: آبشار کوهرنگ، پیست اسکی چلگرد و چشمه‌های آب‌معدنی دیمه. در خودِ دشت نیز گل و گیاهانی چون گون، گیاه کُما با صمغ زرینی که از آن به‌دست می‌آید و در پزشکی سنتی کاربرد دارد، تنگز (یا: بادام خارآلود) که تنها در ایران می‌روید و درختچه‌‌ی بسیار خوشبوی دافنه دیده می‌شوند. گوناگونی جانوری آن‌جا نیز بسیار است؛ از کل و بز گرفته تا زاغ نوک‌زرد و نوک‌قرمز و پرندگان و جانوران دیگر.
*با بهره‌جویی از: گزارش خبرگزاری‌های «ایرنا» و «مهر».
