هرچه به روزهای پایانی بهار نزدیکتر میشویم گلهای بابونهی بیشتری را خواهیم دید. در ایران، بیشترین جایی که این گل زیبا دیده میشود، در شهر نمین است؛ آنجایی که مرز میان دو استان اردبیل و گیلان نمایان است.
بابونه زندگیای یکساله دارد. گیاهی آکنده از بوی خوش است و ساقهاش گاه تا 40 سانتیمتر رشد میکند. این گل در دشتها، کشتزارها و باغها یافتنی است و هرجا که باشد، مِهر و شادی با خود میآورد. بیسبب نیست که گل بابونه را نماد دوستی و وفاداری و مهرورزی میدانند.
گل بابونه بهراستی زیباست. مگر میتوان از مِهر و عشق سخن گفت و زیبایی را به یاد نیاورد؟ اما ارزش بابونه تنها در زیباییاش نیست. میگویند ویژگی دارویی و درمانگری هم دارد. در پزشکی سنتی ما برای بابونه ارزش بسیاری میشناسند و باور دارند که چندین سودمندی درمانی دارد. از همینروست که در داروسازی صنعتی بهکار میآید و در تولید مواد بهداشتی استفاده دارد. پزشکانی که ویژگیهای درمانی گیاهان را میدانند، میگویند که بابونه در درمان بسیاری از دردها و نارساییها، اثرگذار است.
گل بابونهی خودروی شهرستان نمین، در استان اردبیل، آشنای همه است؛ از بس به فراوانی در کشتزارها و دشتهای گسترهی جنگلی نمین میروید و نمایان است. در نمین 16 هزار هکتار جنگل، با دیدهوریهایی بیهمتا، گونههای گیاهی بسیار، دریاچهها و چشمههای زلال و صخرههای استوار، دیده میشود. پهنهی فراوانی از آن زیبایی با گل بابونه نقشی دلپذیر میگیرد. از این سبب، نمین همواره مقصدی گردشگری بهشمار رفته است. از یاد نبریم که گردنهی حیران، با هزار تماشایی، در آنجاست. همین یک نمونه بسنده است تا بدانیم که چرا نمین دلخواه گردشگران است.
گسترهی گردشگری «فندُقلو»، با گلهای فراوان بابونهاش، در نمین است. از 16 هزار هکتار این گستره، 12 هکتار آن چراگاههای سرسبز است و چهار هکتار نیز جنگلی است. باید 10 کیلومتر از نمین دور شد تا به فندقلو رسید. بخش کوچکی از فندقلو در استان گیلان جای دارد و بخش اصلی آن جزیی از استان اردبیل است. در آنجا افزون بر گل و گیاهان انبوه، درختان گوناگونی سربرآوردهاند؛ مانند: سیب وحشی، ازگیل، تمشک، توتفرنگی، به، فندق و درختان پُرشمار دیگر.
برای رسیدن به این جنگل و دیدن گلهای بابونه آن، باید از جادهای گذر کرد که اردبیل و آستارا را بههم پیوند میدهد. از گردنه حیران و درون روستای گیلده هم میتوان به فندقلو رسید. فندقلو نامیست که بهسبب فراوانی شمار درختان فندق این گستره بدان داده شده است. یکچهارم پهنهوری این جنگل پوشیده از درختان فندق است. این شمار بسیار فندق سبب شده تا مرکزی پژوهشی برای شناسایی گونههای گوناگون فندق فندقلو، در آنجا بنیان گذاشته شود.
گلهای بابونهای که در فندقلو میرویند در زیبایی کممانند هستند. از اینرو، هر سال جشنوارهای ملی در نمین و به نام گل بابونه برگزار میشود. این جشنواره در ماه خرداد (در روزهای 24 و 25 این ماه) پذیرای گردشگران و دوستداران طبیعت و گلهای بابونه است. هفتمین جشنوارهی گل بابونهی نمین در سال 1398 برگزار شد و گویا در این یکی دو سال، بهسبب همهگیری ویروس کرونا، انجام نشده است. اما چرا در خرداد؟ از آنرو که در این ماه پایانی بهار، دشت گلهای بابونهی فندقلو از هر زمان دیگری دیدنیتر است. از سوی دیگر، این روز همزمان با روز جهانی گلوگیاه هم هست.
کودکانونوجوانان از باشندگان هر سال جشنوارهی گل بابونهی نمین هستند. آنها بههمراه خانوادههایشان به بخش گردشگری جنگل فندقلو میآیند و با باشندگی در ایستگاههای نقاشی و کاردستی، همراه گردشگران، اردویی تفریحی را برگزار میکنند.
اما روی دیگر دشت گلهای بابونهی نمین شماری از گردشگرانی است که گلهای بابونه از دست آنها آسودگی ندارند! داستان از این قرار است که برخی از ما با چیدن بیاندازهی گلها، جنگل فندقلو را بهجایی رساندهایم که چهبسا گل بابونهی آنجا بهتمامی از دست بروند! یا گلها را سنگدلانه از ریشه جدا میکنیم، یا بیخیال و سربه هوا لگدمالشان میسازیم. جدای از آن، کارشناسان محیط زیست گفتهاند که: «بهرهبرداری بیش از حد از جنگل فندقلو سبب از بین رفتن حدود 40 درصد از پوشش گیاهی این جنگل شده است»(خبر تارنمای صداوسیما- 25 خرداد 1399). با چنان کارهایی چه بر سر زیستبوممان میآوریم؟ ناگفته پیداست!
*با بهرهجویی از تارنماهای: «همشهریآنلاین»؛ «اداره میراث فرهنگی اردبیل» و «تاریخ ما».