«آذر» در اوستا «آترَ»، نهمین روز از سال و نهمین ماه در سالنمای زرتشتی به این نام است. آذر به چم آتش و گرما و نیروی داخلی برای جنبش و حرکت است. ایزد آذر از بزرگترین ایزدان دین زرتشتی است و آن نگهبان آتش است. آذر از آفریدههای بزرگ اهورامزد است. زرتشتیان، در تاریخ خود «آتش» را به مانند پرچم سپندینه میدانند و آذر ایزدی است نگهبان این نماد پایداری و استواری دین زرتشتی. آتش یكی از آخشیجهای چهارگانه طبیعت است كه ایرانیان همواره آنرا پاس میداشتهاند.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
ای خرامنده سرو تابان ماه
روز آذر می چو آذر خواه
شادمان كن مرا به می كه جهان
شادمان شد به فر دولت شاه
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
به راه شو و نان مپز چه گناه گران است
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (آذر) مپز نان، که دارد گناه/ بدین روز، نیک است رفتن براه
رخدادهای ملی در این روز
اعزام نخستین دسته از محصلان ایرانی برای تحصیل به اروپا توسط عباس میرزا نایب السطنه : 1194 خورشیدی