امروز پیروز و فرخ روز تیر ایزد و فروردینماه سال 3760 زرتشتی، خجسته جشن سیزدهبهدر، 13 فروردینماه 1401 خورشیدی، دوم آوریل 2022 میلادی
روز جهانی کتاب کودک از دوم آوریل ۱۹۶۷ به یاد زادروز هانس کریستین اندرسن، نویسنده داستانهای کودکان نامگذاری شدهاست.
هدف از نامگذاری یک روز با عنوان روز جهانی کتاب کودک، گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی در میان کودکان و نوجوانان کشورهای مختلف جهان در راستای دستیابی به صلح و تفاهم جهانی، رشد و شکوفایی ادبیات کودکان و نوجوانان و آشنایی نسل جوان با فرهنگ ملتها است. در ایران روز جهانی کتاب کودک از سال ۱۳۴۹ بهرسمیت شناخته شده است و وزارت آموزش و پرورش در سال ۱۳۵۰ روز ۱۳ فروردین هرسال را روز جهانی کتاب کودک در ایران اعلام کرده است. ایران نیز در سال ۱۳۷۱ (۱۹۹۲) برگزارکننده این مراسم بود. روز دوم آوریل هر سال، یادآور سالروز تولد هانس کریستین اندرسن، نویسندهی نامی دانمارکی است. هانس کریستین اندرسن، سالهای ۱۸۳۵ تا سال ۱۸۷۲ میلادی، هر سال قصهای برای کودکان به نگارش درآورد. هانس کریستین اندرسن در ردیف بهترین نویسندگان دانمارک و در شمار بهترین داستانسرایان جهان قرار دارد. از اینرو، برای ارج نهادن به کوششهای هانس کریستین اندرسن در خلق آثار داستانی ارزنده کودکان، دوم آوریل را به عنوان روز جهانی کتاب کودک نامگذاری کردهاند. هرسال در این روز از سوی دفتر بینالمللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) مراسم باشکوهی به مناسبت بزرگداشت مقام کتاب کودک و ادبیات کودک و نوجوان در کشورهای جهان جشن گرفته میشود و مدیریت آن را این دفتر که از سال ۱۹۵۳ در سویس آغاز به کار کردهاست بر دوش دارد. مراسم این روز هرسال در یکی از کشورهای جهان که عضویت دارند برگزار میشود و این کشور پوستر و پیام روز جهانی کتاب را تهیه میکند. روز جهانی کتاب کودک هر دو سال یکبار در دوم آوریل، روز تولد هانس کریستیان اندرسن در سطح جهانی برگزار میشود. روز جهانی کتاب کودک از طرف یلا لپمن بنیادگذار دفتر بینالمللی کتاب برای نسل جوان، در سال ۱۹۵۷ میلادی (۱۳۳۶ خورشیدی) پیشنهاد شد. از دوم آوریل ۱۹۶۷، روز جهانی کتاب کودک به گونهی رسمی برگزار شد. یلا لپمن نخستین پیام را با عنوان «درخت کتاب کودک» نوشت. در این پیام، به صورت داستانی دلنشین خطاب به کودکان، بر تفاهم و همدلی جهانی با کتاب تأکید شده است.
هانس کریستیان آندرسن (۱۸۳۵-۱۸۷۲) در خانهای کمبرخوردار زاده شد. پدر هانس کریستیان آندرسن کفاشی کمدرآمد بود و مادرش در خانههای مردم رختشویی میکرد. پدر هانس کریستیان آندرسن با وجود اینکه تحصیلات زیادی نداشت اما به خواندن داستان و نمایشنامه علاقهمند بود و بسیاری از داستانهایی را که میخواند، برای پسرش هانس بازگو میکرد. هانس با «داستان هزار و یک شب» از همین راه آشنا شد. هانس در سن ۱۱ سالگی پدرش را از دست داد و یک زندگی سختی را تجربه کرد تا سرانجام هانس کریستیان آندرسن در سن ۲۴ سالگی مدرسه را به پایان رساند. نخستین آثار هانس کریستیان آندرسن برای کودکان در سال ۱۸۳۵ منتشر شدند؛ از جمله آثار هانس کریستیان آندرس میتوان به: پری دریایی کوچولو، بند انگشتی، جوجه اردک زشت، زندگی من، ملکه برفی، دخترک کبریت فروش و لباس جدید پادشاه نام برد.
سیزده نوروزی؛ جشن سیزدهبهدر خجسته باد
سیزدهمین روز از ماه فروردین در گاهشمار زرتشتی تیر یا تیشتر نام دارد. ایزد تیر یا تیشتر که در اوستا یَشتی هم به نام آن وجود دارد، ایزد باران است. در باور پیشینیان پیش از اشوزرتشت، برای این که ایزد باران در سال جدید پیروز شود و در جنگ با اَپوش دیو خشکسالی پیروز شود، باید مردمان در نیایش از این ایزد یاد کنند و از او درخواست باریدن باران داشته باشند. با پیروزی تیر ایزد، باران میبارد، چشمهها میجوشند و رودها روان میگردند، سرسبزی را به ارمغان میآورند. در روز سیزدهم که به ایزد باران تعلق دارد مردم به دشت و صحرا کنار جویبار میرفتند، به شادی میپرداختند و آرزوی بارش باران، سالی پربرکت و خرم را از خداوند میکردند. هماکنون نیز سیزده نوروزی این یادگار نیاکانی به نیکی پاس داشته میشود. جشن سیزده نوروزی خجسته باد.
در گاهشمار زرتشتی سیزدهمین روز هرماه و چهارمین ماه از سال «تیر» نام گرفته است. تیر یا تیشتر، ایزد باران بوده و به یاری او کشتزارها سیراب از باران میشوند، همچنین نگهبان ستوران است. در اوستا «تیریشت» در نیایش ایزد باران است. ستاره عطارد تیر نامیده میشود و نیز تیری که در کمان نهند و بجهانند. ایرانیان باستان هنگام خشکسالی در این روز آیین ویژهای برگزار میکردند و برای خواهش باران و پیروزی تیر ایزد بر دیو خشکسالی (اپوش) به در و دشت میرفتند و تیریشت میخواندند. بخشی از یشتهای اوستا دربارهی این ایزد است. تِشْتَریشت: تیشْتَریشت/ تیریشت. هشتمین و یکی از کهنترین یشتهای اوستا است. این یشت در بزرگداشت و ستایش پر فروغترین و درخشانترین ستاره آسمان و ایزد نگاهبان آن که همانا تِشتَر/ تیر/ شباهنگ/ شِعْرای یمانی باشد، سروده شده است. تیر نام ستارهای است كه امروزه آن را «شعرای یمانی» یا به لاتین «سیریوس» (Silius) مینامیم.
میستاییم ستاره درخشان و شکوهمند تِشْتَر را؛ آن بخشنده خانه آرام و خانه خوش را، آن افشاننده پرتوهای سپید و درخشان را و درمانگر بلندبالای تیزپرواز را، آن درخشنده از دور را که افشاننده فروغ بیآلایش است. میستاییم آب دریای فراخکرت را و رود وَنْگوهی در همه جا پُر آوازه را، نام گِئوش مزدا آفریده را و فَرّ کیانی را. «بخشهای تشتریشت»
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
ای نگار تیر بالا روز تیر
خیز و جام باده ده بر لحن زیر
عاشقی در پردهی عشاق گوی
راههای طبع خواه دلپذیر