سالروز بنیاد شهر قزوین به تصمیم شاه ساسانی ایران در چنین روزی

امروز فرخ روز رشن ایزد از ماه آبان سال 3757 زرتشتی، یک‌شنبه 12 آبان‌ماه 1398 خورشیدی، سوم نوامبر 2019 میلادی

در چنین روزی، شهر قزوین به دستور شاپور یکم شاه ساسانی ایران بنا شد.
سوم نوامبر سال 245 میلادی شاپور یکم شاه وقت ایران از دودمان ساسانی که در دوران زمامداری خود ایران را ابرقدرت اول جهان کرده بود دستور بنای شهر قزوین را صادر کرد. کار ایجاد این شهر سه سال طول کشید و در اکتبر (در جریان جشن‌های مهرگان) سال 248 میلادی پایان یافت. نام قزوین از طایفه‌ای به همین نام گرفته شده و یونانیان و رومیان باستان و اینک جهانیان دریای مازندران را به نام این طایفه دریای «کاسپین» می‌خوانند، زیرا که منطقه محل سکونت این طایفه‌ی آریایی تا دیلمان، گیلان و سواحل غربی آن دریا امتداد داشته است.
شاپور یکم در طول حکومت خود چند شهر تازه ساخت که نام او با پیشوند و پسوندهایی بر آنها گذارده شد اما دستور داد که شهر تازه ساز به نام طایفه ای که در آن منطقه سکونت داشت «کسپین» نامیده شود که این نام به مرور زمان و تهاجمات، به صورت قزوین در آمده است. در کتب قرون وسطی هم دریای مازندران را دریای قزوین نوشته‌اند. قزوین در سال 644 میلادی به تصرف عرب مسلمان درآمد و در قرن 16 میلادی پایتخت ایران شد و شاه طهماسب صفوی عمارات فراوان در آنجا ساخت، تا این که شاه عباس در سال 1598 میلادی پایتخت را از قزوین به اصفهان ـ شهر مرکزی ایران منتقل ساخت. یکی از علل انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان این بود که درآن شهر، سران قزلباش مادر شاه عباس را کشته و جسدش را به بیابان افکنده بودند و اقامت در قزوین باعث می‌شد که هر لحظه قتل فجیع مادر در ذهن او تداعی و وی را متأثر کند.
قزوین در جریان دو جنگ جهانی اول و دوم به اشغال خارجی درآمد و در سپتامبر 1941 توسط هواپیماهای شوروی بمباران شد. رضاخان میرپنج (سرتیپ و از سال 1304، رضاشاه پهلوی) از همین شهر عزم تسخیر تهران و برانداختن دولت وقت را کرد. این شهر تاریخی اخیرا مرکز استانی به همین نام شده است.
(توضیح عکس: شاپور اول كه ایران را ابرقدرت اول جهان باستان كرد و شهر قزوین را ساخت. والریانوس امپراتور روم كه در جنگ به اسارت ارتش ایران درآمده بود در برابر او به زانو در آمده و التماس می‌كند).

ایزد عدل و داد در دین مزدیسنى. در اوستا رَشْنو Rašnu و در پهلوى رَشْن Rašn به معناى عادل و دادگر است. رَشْن در اوستا اغلب با صفت رَزْیشْته Razišta (در پهلوى رزیستک Razistak) وبه صورت رَشْنو رزْیشْتَه به معناى راست تر و درست تر آمده است، و در فارسى معمولاً این ایزد با صفتش «رَشْن راست» خوانده مى شود.

چو هور سپهر آورد روز رَش

ترا زندگى باد پدرام و خَوش

هجدهمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی به نام رشن پیوند یافته است. رَشن (رَشْنو) ـ ایزد دادگرى و آزمایش ایزدى، ایزد درستی و دادگری كه از ایزدان سرای پسین و از داوران روز جزا هست. یشت رشن، یشتی هست در ستایش رَشن، رَشنو، رشن یشت ، یشت دوازدهم اوستا هست.

 ابوریحان بیرونى در الآثار الباقیة (ص73) در فهرست روزهاى ایرانى، این ایزد را رَشْن خوانده که در زبان سُغدى رَسْن Rasn و در خوارزمى همان رَشْن خوانده مى شده است. در ادبیات فارسى این واژه به صورت «رش» بدون نون بکار رفته است.

فردوسى گوید: چو هور سپهر آورد روز رَش / ترا زندگى باد پدرام و خَوش،

خسروى مى گوید: مى سورى بخواه کامد رَش / مطربان پیش دار و باده بکَش.

یاد روز 12 آبان‌ماه:

– در سال 245 میلادی شاپور یكم شاه وقت ایران از دودمان ساسانی كه در دوران زمامداری خود ایران را ابرقدرت اول جهان كرده بود دستور ساخت شهر قزوین را داد .

– در سال 1311 خورشیدی ایران به «نظام متریک» در اندازه گیری پیوست.