امروز خور ایزد از ماه آبان سال 3757 زرتشتی، یکشنبه پنجم آبانماه 1398 خورشیدی، 27 اکتبر 2019 میلادی
24 سده گذشته در چنین روزی، 27 اکتبر سال 398 پیش از میلاد آتنیهای پناهنده به ایران به بازسازی ناوگان دریایی ایران در اژه و مدیترانه کمک کردند و ایران قدرت اول مدیترانه شد.
«کونون» ادمیرال مشهور آتنی با شماری از افسران دریایی آتن که به ایران پناهنده شده بودند به استخدام نیروی دریایی ایران درآمدند و به تصمیم اردشیر دوم شاه وقت از دودمان هخامنشی دراختیار «فرنه باز» ژنرال معروف ایران و فرمانده نیروهای مستقر در غرب و شمال غربی شامل مصر، قبرس، فنیقیه و آناتولی قرار گرفتند و به نوسازی ناوگان دریایی ایران در اژه و مدیترانه کمک بسیار کردند.
ژنرال «فرنه باز» باکمک این ناوگان نوسازی شده اسپارت را در «سنیدوس» شکست داد و سپس چند شهر را در منطقه «لاکونی» در جنوب غربی شبه جزیره بالکان (نه چندان دور از شبه جزیره ایتالیا) تصرف کرد و به تاخت و تاز اسپارت که با کمک ایران بر آتن پیروز شده بود در مدیترانه و منطقهی اژه پایان داد. برابر با قرار محرمانهی قبلی میان ایران و اسپارت، بنا نبود که اسپارتیها پس از پیروزی بر آتن دست به تصرف «کشور شهر»های یونانی بزنند و قلدری کنند.
پس از شکست اسپارت از «فرنه باز»، ایران موفق شد پس از نزدیک به یک قرن استراتژی خود را در جهان هلنیک (یونانی زبانها) به اجرا در آورد و آن، ایجاد موازنه قدرت میان «کشور شهر»های یونانی و جدا نگه داشتن آنها از هم و جلوگیری از تشکیل یک اتحادیه «دلوس» دیگر و قطع تحریکات ضد ایرانی یونانیان در مصر و قبرس بود.
در اجرای این سیاست، دولت وقت ایران کمک مالی در اختیار پارهای از این «کشور شهر»ها از جمله آتن قرار داد تا خرابی های ناشی از جنگ طولانی «پلوپونز» را مرمت کنند و به اقتصاد خود سر و سامان دهند.
«فرنه باز» درعین حال از تامین آرامش در منطقه زیر فرمان خود غافل نبود و در سال ۳۹۱ پیش از میلاد یک شورش ضد ایران در قبرس را سرکوب و سال بعد نیروی اضافی به کمک دو ژنرال ایرانی فرستاد که مامور فرو نشاندن فتنه در ساتراپی مصر شده بودند «رنه باز» در عین حال داماد اردشیر دوم شاه وقت بود.
ایزد خور همان ایزد خورشید است و دارای ویژگیهای بیمرگ، باشکوه و اَروَنداسب است، خور یا خیر که در اوستا «هَوَرَخشَ اِتَ» خوانده میشود، به چم (:معنی) خورشید، آفتاب، گرمی و تابناکی است. ایزد خور همکار شهریور امشاسپند است. در این روز به هنگام برآمدن خورشید، اوستای «خورشید نیایش» خوانده میشود. فردوسی نیز پیرامون ایزد خور میسراید: « بدین هر چه گفتی مرا راه نیست / خور و ماه از این دانش آگاه نیست».
روز خور است ای به دو رخ همچو خور
تافت خور از چرخ فلک باده خور
خور یا هْوَر به چم (:معنی) خورشید، نام یازدهمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی است. آفتابخوانٓ خور، خوانًخور در گاتها به چـم خورشید آمده و اوستا هْوٓر آمده در پارسی خُور و هور یا خورشید مىگویند. هَورَخْشَئِتَو در پهلوى خْوَرَشتٓ در گاتها بدون شئت آمده است.
خراسان نیز از واژههای كهن و سرزمینهای خاوری بوده و به خورآسان مىخواندند به چم بر آینده و بالا رونده همان خورشید را گویند.
نماد گل خور ایزد، گل مرو سپید است.
«ویس و رامین نو شتهی فخرالدین گرگانی»
بر آمدن گاه خورشید هركس سر آید
خراسان آن بود كز وی خور آید
خراسان پهلوی باشد خور آید
عراق و پارس را زو خور بر آید
خراسان هست معنی خور آبان
كجا زو خور بر آید سوی ایران
«سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش»
روز خور است ای به دو رخ همچو خور
تافت خور از چرخ فلک باده خور
باده خور و نیز مرا باده ده
افسوس احوال زمانه مخور
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
کودک به دبیرستان کن تا دبیر فرزانه بود
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (خور) روز، کودک به استاد ده / که گردد دبیری خردمند و به