آبان ایزد؛ دهمین روز از امردادماه در گاه‌شمار زرتشتی

آبان‌روز است روز آبان

خرم گردان به آب رز جان

امروز آبان ایزد از ماه امرداد سال 3757 زرتشتی، یک‌شنبه ششم امردادماه 1398خورشیدی، 28 جولای 2019 میلادی

دهمین روز ماه در گاه شمار مزدیسنی آبان_ایزد نام دارد. نام ماه هشتم از سال خورشیدی و نام روز دهم، از هر ماه زرتشتی را آبان می‌نامند.

در اوستا آپ در پارسی باستان آپی و در فارسی آب گفته می‌شود. در اوستا بارها “آپ” به چم فرشته‌ی نگهبان آب، گفته شده و همه جا جمع آمده است.

آبان نام پارسی شده‌ی ایزد آب‌ها یا آناهیتا است. در اوستا (اردی‌ویسور آناهیتا) به چم رودخانه‌ی نیرومند بی‌آلودگی نامیده شده است. آناهیتا که کوتاه شده این نام اوستایی است، نام الهه‌‌ی نماینده بر این آب‌های روان بوده و یَشتی که در اوستا به مناسبت این الهه سروده شده آبان یشت نام دارد.

آب یكی از آخشیج‌های چهارگانه و بسیار گرامی در نزد ایرانیان بوده و نیاكان ما ستایش ویژه‌ای برای آب داشته‌اند، به‌گونه‌ا‌ی كه آتشكده‌ها را نزدیک چشمه‌سارها یا جویبارها می‌ساختند تا هم ایزد آذر و هم ایزد آب، این دو آفریده‌ی نیک اهورایی را بستایند.

در ایران باستان، آلودن آب از گناهان بزرگ به‌شمار می‌رفته‌ به‌گونه‌ای كه بر روی رود، گذری می‌ساختند، تا هنگام رفت‌و ‌آمد، آب را گل‌آلود نكنند. همچنین ایرانیان برای شستشوی بدن در محفظه‌ای به نام «آبزن» كه به اندازه‌‌ی اندام انسان بود، آب ریخته و خود را می‌شستند. آبزن، چیزی همچون وان حمام است كه این‌روزها از آن، بهره می‌جوییم.

 ” بخش‌هایى از اردویسور نیایش یا آبزور”

 و توانایى و زور و آفرین باد به اهورامزداى فروغمند،

با شکوه و به امشاسپندان ، به آب‌‌هاى خوب مزدا داده،

به آب اردویسور آناهیتاى پاک ، به همه‌ی آب هاى مزدا داده،

به همه ی گیاهان مزدا داده ، به همه ی ستودگان مادى و مینوى،

و به فروهرهاى پاکان و راستان که پیروز و پرتوان هستند.

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

آبان‌روز است روز آبان

خرم گردان به آب رز جان

بنشین به نشاط و دوستان را

ای دوست به عز و ناز بنشان

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

از آب پرهیز کن و آب را میازار

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

به (آبان) بپرهیز از آب و ای جوان/میالای و میازار آب روان

یاد روز ششم امردادماه:

لایحه‌‌ی آموزش و پرورش اجباری، رایگان و یكسان در ایران كه ششم امردادماه 1322 به تصویب مجلس رسیده بود پس از امضای شاه در این روز و انتشار در روزنامه رسمی كشور به صورت قانون درآمد.