خاک به راستی که پس از اکسیژن (هوا) و آب ارزشمندترین عنصر روی زمین برای انسان است. این خاک ایران چه ارزشی داشته است که زمانی قهرمانی چون آرش شیواتیر برای گسترش مرزهای آن، جان خود در تیر و چله کمان نهاد و در درازای تاریخ ما هزاران هزار ایرانی جان شیرین را برای حفظ وجب به وجب آن در نبردهای گوناگون تاریخی از دست دادند. آخرین آن‌ها نبرد هشت‌ساله با عراق بود که بسیاری از فرزندان این مرز و بوم برای نگهبانی از خاک نیاکان جان باختند و این داستان هنوز ادامه دارد.
ابتدا یک بازنمایی درباره‌ی ویژگی عمومی خاک‌ها می‌آورم و سپس به فشرده‌ای از طبقه‌بندی خاک‌شناسی در ایران پرداخته و در پایان به برخی از ویژگی‌های ارزشمند خاک می‌پردازم. این توضیحات به زبان ساده و برای عموم آورده شده است.
خاک به طور کلی، هم دارای مفهومی فیزیکی-شیمیایی است و هم بار معنایی از دیدگاه کشاورزی و مرتع‌داری دارد. البته افزون بر این‌ها ارزشی ملی-میهنی در هنگامه‌های رزمی یا شعرسرایی نیز داشته است به‌گونه‌ای که خاک این سرزمین را برتر از گوهر هم دانسته‌اند. از دیدگاه فیزیکی، خاک افزون بر رنگ در حالت خشک، با درشتی و ریزی ذرات، شکل دانه‌ها و گوناگونی اندازه‌ی ذرات دسته‌بندی می‌شود. برای نمونه می‌گویند خاک این محل درشت‌دانه یا ریزدانه و همگن (یکنواخت) یا ناهمگن است. خاک از دید بافت از کنار هم قرار گرفتن دانه‌ها با درشتی و ریزی گوناگون سنجیده می‌شود. از دید اندازه‌ی ذرات، ریزدانه‌ترین خاک از دانه‌های رس (با قطر کمتر از دوهزارم میلیمتر) و درشت‌دانه‌ترین از دانه‌ی ماسه‌ی درشت (با قطر دو میلی متر) ساخته شده است.
بخش‌بندی خاک‌های ایران نخستین بار در دهه چهل خورشیدی انجام گرفت که خاک‌های ایران به دست دوان و فاموری (۱۹۶۴) به طور کلی برپایه‌ی شرایط ناهمواری (توپوگرافی) به چهار منطقه‌ی خاک‌های کوهستانی و کوهپایه‌ای، دشت‌ها و جلگه‌ها، دره‌ها و ناحیه فلاتی بخش‌بندی شده بود. در این بخش‌بندی بیشتر بر روی رنگ و ویژگی‌های فیزیکی خاک تاکید شده بود.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌‌ست با عنوان (ارزش خاک و ویژگی‌های خاک ایران) به خامه‌ی داریوش مهرشاهی، که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویه‌ی سوم (مردم) شماره‌ی 462 هفته‌نامه‌ی امرداد بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 462 از دوشنبه، 30 آبان‌ماه 1401 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی فایل پی‌دی‌اف شماره‌ی 462 هفته‌نامه‌ی امرداد
فروش اینترنتی نسخه‌ی چاپی امرداد 462
اشتراک ایمیلی هفته‌نامه‌ی امرداد
