امروز 13 آذرماه برابر با چهارم دسامبر روز جهانی یوزپلنگ نامگذاری شده است. همزمان با این روز جهانی پیداشدن دو تولهیوز تازه زادهشده در پارک ملی توران خبرساز شد. زادهشدن این تولهیوزها اگرچه خبری شادیآور است اما از آنروی که آنها در فصلی غیر از فصل زادآوری یوزها (بهار) زاده شدهاند و از سویی از طبیعت و ماد خود جدا شدهاند و بهگمانی دیگر نمیتوانند به طبیعت بازگردند، نگرانیهایی را در پی دارد.
مرضیه موسوی، کارشناس پستانداران گوشتخوار دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست دربارهی پیدا شدن این دو توله یوز گفت: باید بررسی شود که آیا دگرگونیهای اقلیمی شوند تاخیر در زادآوری یوزپلنگ ماده در فصل پاییز شده است یا این رخداد شوندهای دیگری نیز دارد.
به گزارش ایسنا، در حالی امروز (۱۳ آذرماه) روز «جهانی یوزپلنگ» نامگذاری شده است که اکنون یوزپلنگ آسیایی گونهای در آستانهی نابودی (:در حال انقراض) به شمار میرود و در ایران کمتر از ۳۰ فرد از آن باقیمانده است این در حالیست که خبر گرفتن دو توله یوز از یک چوپان در توران به عنوان زیستگاه مهم یوز آسیایی خردهگیریهایی (:انتقاداتی) را دربارهی کارآیی (:عملکرد) سازمان حفاظت محیط زیست در حفاظت از این منطقه و شیوهی آگاهیرسانی دربارهی یوزهای پیدا شده برانگیخته است.
موسوی در گفتوگو با ایسنا، به دو توله یوز تازه پیدا شده در توران که بهدست چوپانی از طبیعت جدا شدهاند، اشاره کرد و گفت: از سویی زادهشدن آنها در این فصل و از سوی دیگر جدا شدن آنها از طبیعت باعث شده تا اتفاق خوبی برای این دو توله یک ماهه رخ ندهد. به گمان میرسد شاید شوند تاخیر در زادآوری با توجه به فاصلهی طولانی میان فصل بهار تا پاییز دگرگونی اقلیم باشد. دگرگونی اقلیم و خشکسالی در پدیدههای زیست شناختی گونهها مانند زادآوری حیات وحش یا گلدهی گیاهان بیتاثیر نیست اما باید بررسی کرد که آیا میتوان این تاخیر در زادآوری را تنها به پای دگرگونی اقلیم گذاشت یا خیر؟
موسوی همچنین احتمال رخ دادن دوباره این پدیده در چنین فصلی را ممکن دانست.
کاستی در آموزش هازمانهای بومی
این کارشناس حیات وحش دربارهی جدا شدن دو توله یوز از طبیعت به دست چوپان گفت: در توران کارهای بسیاری برای آموزش هازمانهای بومی انجام شده است. این رخداد نشان میدهد که ما هنوز برای آموزش و آگاهسازی بومیها عقب هستیم و این کار آنچنان که بایسته است انجام نشده است. از اینرو کوشش بیشتری باید برای آموزش هازمانهای بومی مانند دامداران و چوپانان که جامعهی هدف ما هستند صورت بگیرد.
وی افزود: تنها منطقهی باقیمانده و دارای اهمیت از دید زادآوری یوزپلنگ «توران» است. چوپان کار نادرستی در جداکردن توله یوزها از طبیعت انجام داده است. در صورت دیدهشدن آنها بدون مادر باید به محیط زیست گزارش میکرد، نه اینکه به برداشتن آنها اقدام کند. گمان آن میرود که مادر تولهها به دنبال خوراک رفته باشد، که در این صورت محیطبانان از دور به رصد تولهها میپرداختند و در صورت نیامدن مادر چارهای میاندیشیدند.
موسوی یادآوری کرد: اکنون این تولهها از طبیعت جدا شدهاند چراکه دست انسان به آنها خورده و بوی انسان گرفتهاند، به همین شوند مادرشان دیگر آنها را نمیپذیرد و نمیتوان در طبیعت رهایشان کرد. اکنون با دو چالش زاده شدنشان در این فصل و جدا شدن از طبیعت روبهرو هستند.
وی درباره گمانهی زنده ماندن این دو توله گفت: این تولهها یک ماهه و بسیار نابالغ هستند. به عبارتی جداشدن از مادر برای آنها خیلی زود بوده است. سازمان همهی کوشش خود را برای زنده ماندن آنها انجام میدهد. اکنون در پاسگاه محیطبانی منطقه هستند و هنوز روشن نیست که آیا به تهران فرستاده خواهند شد یا نه؟
موسوی در پایان پافشاری کرد: بسیار باید برای موضوع آموزش بکوشیم. صداوسیما خیلی میتواند در این زمینه با سازمان حفاظت محیط زیست همکاری کند. برای نمونه در فصل بهار که فصل طبیعتگردی و همزمان با زادآوری حیات وحش است بهصورت زیرنویس در برنامههای پرمخاطب به افرادی که در پیوند مستقیم با محیط زیست هستند، هشدار دهند که به نوزادان حیات وحش دست نزنند.