رُشتخوار در استان خراسان رضوی، مانند دیگر بخش‌ها و شهرهای ایران برخوردار از تاریخی پُردامنه است. باستان‌شناسان در آن شهر و پیرامون آن، نشانه‌هایی از انسان‌های پیشاتاریخی یافته‌اند و آثاری به دست آورده‌اند که گویای تمدنی بالنده است. در سده‌های دیگر نیز رشتخوار مرکزی برای رویدادهای خراسان بزرگ بوده است. رشتخوار اکنون دارای 270 جاذبه‌ی تاریخی و گردشگری است؛ به‌ویژه از دوره‌های خوارزمشاهی، تیموری، صفوی و قاجاری. از میان آثار تاریخی این شهر، بیش از 30 اثر آن ثبت ملی شده است. از نشانه‌های تاریخی آن دیار یکی هم «آب‌انبار اکبرآباد» است؛ سازه‌ای که باید باریک‌بینانه‌تر آن را شناخت.
در جاده‌ای که رشتخوار را شهر خواف پیوند می‌دهد، روستای تاریخی اکبرآباد دیده می‌شود. از جاده تا روستا اندکی بیش از 15 کیلومتر راه است. از این‌رو دورنمای روستا چندان پنهان از نگاه مسافران نیست. اکبرآباد را بیش‌تر با مزرعه‌های خربزه‌اش می‌شناسند و نیز دیدنی‌های گردشگری آن. اکنون نیز سه اثر تاریخی آن ثبت ملی شده است: گستره‌ی شهر تاریخی جیزد که دیرینگی‌ای 700 ساله داشت و در زمین‌لرزه‌ی هولناک سال 737 مهی (قمری) آوار شد؛ دژی تاریخی و همان آب‌انباری که از آن یاد کردیم. دژ ویرانه‌‌ی اکبرآباد دوری سه کیلومتری از این روستا دارد. بومی‌ها آن را «جیج» می‌نامند. خرابه‌های جیزد به شکل تپه‌های پیوسته نمایان است. برخی از باستان‌شناسان، اکبرآباد را به سبب داشتن آثار بسیار کهن باستانی شایسته‌ی توجه و نگاه بیش‌تری می‌دانند و می‌گویند این پهنه می‌تواند در شمار روستاهای هدف گردشگری ایران باشد.
آب‌انبار اکبرآباد بازمانده از روزگار قاجار است. سردر ورودی آن نوشته‌ای دارد که در آن از کسی به نام ذوالفقارخان قرایی یاد شده است و کوشش فرزند او محمدحسین‌خان در ساخت و بنای آب‌انبار. گویا ذوالفقارخان از مالکان و خان‌های بزرگ آن گستره بوده و نام او در حافظه‌ی مردم اکبرآباد مانده است. پایان ساخت آب‌انبار اکبرآباد به سال 1322 مهی، در دوره‌ی پادشاهی مظفرالدین‌شاه قاجار، می‌رسد.
این آب‌انبار فضایی گنبدی دارد. مخزن آن استوانه‌ای است و سازه‌اشبرخوردار از پوششی آجری است. دو ورودی نیز راه به درون آب‌انبار می‌بَرد و فضایی را پیش رو می‌گسترد که از مخزن تا پاشیر پی گرفته شده است.
در سال جاری باززنده‌سازی آب‌انبار اکبرآباد انجام گرفت و با آواربرداری و بیرون بردن نخاله‌های مخزن، مرمت پاشیر و پلکان ورودی، نصب پنجره‌ها و آجرفرش محوطه مخزن، به آن سروسامانی داده شد. با این همه دو سال پیش از آن، دو پنجره‌ی تاریخی آب‌انبار اکبرآباد شبانه به غارت رفت! (تارنمای راه دانا- گزارش اسفند 1400). این در حالی بود که آب‌انبار اکبرآباد ثبت ملی نیز شده است. دزدِ پنجره‌ها سرانجام دستگیر شد. ثبت ملی این سازه در آبان 1384 خورشیدی انجام گرفت.
در رشتخوار از آب‌انبار تاریخی دیگری نام‌ونشان هست. آن سازه را آب‌انبار مرکزی جنگل می‌نامند. دوری آن از شهر رشتخوار 90 کیلومتر است. مخزنی آجری در اندازه‌ای کم‌وبیش بزرگ دارد و به همین سبب گنجایش آب آن بسیار است. در گذشته از فضای گسترده و پلکان و پاشیر درخورتوجه آن یاد می‌کردند، اما گویا اکنون ورودی آب‌انبار بسته شده است. این سازه هم یادگاری از آب‌انبارهای قاجاری است.
گفتنی است که رییس اداره‌ی میراث فرهنگی شهرستان رشتخوار، زمانی از تغییر کاربری آب‌انبار اکبرآباد و تبدیل آن به «فضایی فرهنگی» یاد کرده بود (تارنمای قدس‌آنلاین- آذر 1390). این که چنین دگرگونی‌ای انجام شده است یا نه؟ چیزی نمی‌دانیم.
*یاری‌نامه، تارنماهای: نوید؛ سیری در ایران و شبکه راه دانا.
