استان قزوین یکی از گستره‌های بسیار ارزشمند از دید دارا بودن منابع طبیعی است. تالاب الله‌آباد در این استان، توانایی تبدیل شدن به بخشی کم‌مانند در حوزه‌ی گردشگری دارد. هر چند اکنون پاره‌هایی از این تالاب خشک شده است اما می‌توان با مدیریتی درست آن را باززنده‌سازی کرد. پیداست چشم‌پوشی از این کار، بارش ریزگردها را برای استان‌های قزوین، البرز و تهران در پی خواهد داشت.
تالاب الله‌آباد قزوین
تالاب الله‌آباد؛ این تالاب در شهرستان بویین‌زهرا، در 32 کیلومتری شهر قزوین و 44 کیلومتری شهر کرج جای دارد. این پدیده‌ی طبیعی دربرگیرنده‌ی دو تالاب الله‌آباد در استان قزوین و تالاب صالحیه در استان البرز است. گستره‌ی آن 100 هزار هکتار است و تالابی فصلی به‌شمار می‌رود.
این تالاب که یعقوب آباد نیز نامیده می‌شود، یکی از ارزشمند‌ترین زیستگاه‌های استان قزوین است. در آن 25 گونه پرنده‌ی آبزی و کنارآبزی شناسایی شده است. پرندگانی مانند: غاز خاکستری، فیلوش، کله‌سبز، خوتکا، چنگر، آنقوت و گونه‌های دیگر، در تالاب الله‌آباد به فراوانی دیده می‌شود. گونه‌ی خروس کولی به شمار 10 و یک سنقر خاکستری، بیشترین و کمترین گونه‌های تالاب را دارا هستند.
گفتنی است که در فروردین‌ماه امسال یک قطعه آسیب‌دیده‌ی پرنده‌ی حواصیل، پس از تیمارداری، به‌دستیاری اداره‌ی محیط‌زیست استان، در تالاب اله‌آباد رهاسازی شد. اهمیت چنین کاری از آن‌رو است که حواصیل در مبارزه‌ی با آفت‌های بیولوژیکی نقش به‌سزایی دارد.
پستاندارانی چون روباه، گرگ و سنجاب زمینی نیز در پیرامون تالاب زیست می‌کنند.
بررسی‌های کارشناسان نشان می‌دهد که این تالاب اگر خشک شود می‌تواند کانون اصلی تولید ریزگردها در استان قزوین باشد. هم‌چنان که خشکسالی‌های پی در پی سالیان پیش این اکوسیستم طبیعی را جایی برای پدید آمدن و بارش ریزگردها کرده بود.
با آن که بارندگی‌های بهار امسال تالاب الله‌آباد را از بیابانی‌شدن رهایی بخشید اما اکنون رو به خشک شدن دوباره گذاشته است و هر روز بر خشکی آن افزوده می‌شود. با جلوگیری از خشک شدن تالاب می‌توان از تبدیل شدن آن به کانونی خطرناک برای تولید ریزگردها را پیشگیری کرد.
آب تالاب الله‌آباد توانایی شست و شو دادن دشت شوره‌زار اله‌آباد را دارد. اما به‌سبب زه‌کشی‌های نسنجیده، آب تالاب از استان بیرون می‌رود و کم و بیش نیمی از آن روانه‌ی نمک‌زار استان قم می‌شود. گمانه‌زنی‌ها برای میزان آب تالاب الله‌آباد، 50 میلیون مترمکعب است.
به هر روی، تالاب اله‌آباد نیازمند پیوستگی جریان‌های آب سطحی و پرداخت حق‌آبه‌های تالاب است. اما تبخیر بسیار آب به‌سبب دمای بالای هوا در تابستان، خشکی این تالاب را در پی داشته است. با این همه، کارهایی برای نجات‌بخشی آن انجام شده است. در شهریورماه امسال بخشی از آب سد طالقان در تالاب الله‌آباد رهاسازی شد. کاشت 11 هزار نهال در دشت اله‌آباد نیز از کارهای انجام شده‌ی دیگر بود تا این گستره‌ی باارزش و حیاتی را از نابودی نجات دهد.
از دیگر دشواری‌های تالاب الله‌آباد، درون‌شد گِل و لای و رسوبات به آن و ویرانی پوشش گیاهی تالاب است. حفر چاه‌های ژرف و نیمه‌ژرف غیر مجاز از دیگر آسیب‌هایی است که تالاب الله‌آباد با آن رودررو است. به این‌ها الگوی نادرست کِشت محصولات و برداشت‌های بی‌رویه از آب تالاب را هم باید افزود.
تالاب اوان قزوین
تالاب اوان؛ این تالاب (دریاچه)، با گستره‌ای نزدیک به 7 هزار هکتار، در میانه‌ی روستاهای اوان، وربن، زواردشت و زرآباد، در گستره‌ی رودبار الموت استان قزوین، جای دارد. این تالاب بیش از 90 روز از سال را با یخبندان سپری می‌کند.
تالاب اوان از بیرون خود آبی دریافت نمی‌کند و تنها از سرچشمه‌های کف دریاچه تغذیه می‌شود. ژرف‌ترین بخش تالاب نیز 5/7 متر است.
در این تالاب-دریاچه، 35 گونه پرنده شناسایی شده است. خوتکا، بلدرچین، تیهو، سارگپه (پرنده‌ی شکاری، کوچک‌تر از عقاب و از راسته‌ی شاهین‌سانان)، کورکور (پرنده‌ای شکاری از تیره‌ی شکاریان زردچشم)، دال، هما و بالابان (یا چرخ، از شناخته‌شده‌ترین پرندگان شکاری)، شماری از این پرندگان هستند. تالاب اوان جایی برای تخم‌گذاری و لانه‌سازی پرندگان به‌شمار می‌رود.
دوزیستانی مانند سمندر، قورباغه‌ی درختی، قورباغه‌ی مردابی و وزغ در این گستره دیده می‌شوند. از لاک‌پشت، مار آبی، مار آتشی و افعی البرز نیز باید نام بُرد. بزکوهی، شغال، روباه و تشی نیز در پیرامون تالاب زندگی می‌کنند. سیاه‌ماهی، اردک‌ماهی و ماهی کپور از ماهیان شناخته‌شده‌ی تالاب به‌شمار می‌روند.
گونه‌های گیاهی تالاب اوان دربردارنده‌ی سرخس، کنگر، گن و درمنه است. گیاهان دارویی مانند آویشن، چای کوهی، گاوزبان، ختمی، گل بنفشه، شیرین بیان، بارهنگ، پرسیاوشان، ریواس و شماری دیگر، گستره‌ی آن را به فراوانی پوشش می‌دهند.
گیاهان آبزی تالاب از جلبک‌ها تا نی و آلاله‌ها است و پوشش درختی آن گونه‌هایی چون ارس، زالزالک، ازگیل، آلوچه‌ی وحشی، فتدق، گردو، انار وحشی، انجیر وحشی، سقز و بنه است. همه‌ی این‌ها نشان از ارزش زیست‌بومی تالاب اوان دارد.
