تالاب حِله‌ی بوشهر، گذرگاهی برای پرنده‌ی کمیاب ناگوا

استان بوشهر در پیرامون خلیج فارس، با خط ساحلی 903 کیلومتری، برخوردار از تالابی چشم نواز به نام حِله در بندرگناوه این استان است. این تالاب زیبا و ارزشمند، گستره‌ای پُربار و غنی شناخته می‌شود.

تالاب حِله؛ تالاب بین‌المللی حله در 10 کیلومتری شمال خاوری (:شرقی) بوشهر، در بندر گناوه و سواحل خلیج فارس دیده می‌شود. این تالاب 20 هزار هکتاری، درون گستره‌ی نگاهبانی شده‌ی حِله جای دارد. حله رودخانه‌ای است که در همه‌ی سال جاری است. حله گستره‌ی استان بوشهر را می‌پیماید تا آنکه به بندرگناوه می‌رسد، آنگاه راهی خلیج فارس می‌شود. یک شاخه از این رودخانه راه دیگری را درپیش می‌گیرد تا به روستای «کُره بند» برسد. 10 کیلومتر مانده به خلیج فارس، این شاخه‌ی جدا شده از رودخانه‌ی حله، به تالابی سرریز می‌شود که هم نام رودخانه است و «تالاب حله» خوانده می‌شود.

گستره‌ی حِله که به 44 هزار و 783 هکتار می‌رسد، در امردادماه سال 1355 خورشیدی به نام منطقه‌ی حفاظت شده شناخته شد. این پهنه‌ی آبی در بخش کم بلندا (:کم ارتفاع) استان بوشهر است و جلگه‌ای آبرفتی شناخته می‌شود که از بلندی‌های رشته کوه زاگرس سرچشمه می‌گیرد.
تالاب حله یکی از زیباترین و چشم نوازترین گستره‌های زیست بومی کناره‌ی خلیج فارس است. این تالاب در جای برخورد دو روخانه‌ی دالکی و شاپور، در گستره‌ای به نام حله تیکی، در شرق روستای کُره بند، پدید آمده است. در سال 1344 درپی طغیان رودخانه و دگرگون شدن راه آن، تالاب حله با رخنه در زمین‌های پیشین رودخانه، شکل گرفت و از آن زمان به این سو محیط زیست استان بوشهر نگاهبانی از آن را بر دوش گرفت. آب تالاب حله از سرریز جریان رودخانه‌ی دالکی و شاپور به دست می‌آید و نیز از بارندگی‌های زمستانه. جزر و مد خلیج فارس نیز در افزایش آب تالاب نقش دارد. از این‌رو، تالاب حله پُرآب و زیست بوم آن گوناگون و چشمگیر است. ژرفای تالاب حله در گودترین جا به دو متر و در کمترین جا به 50 سانتی متر می‌رسد.
امنیت کم و بیش پایدار تالاب حله، فراوانی دانه‌های گیاهی و خوراکی و بوته‌های علوفه‌ای، سبب شده است که این پهنه‌ی زیبا زیستگاهی امن و پُربار برای گونه‌های جانوری باشد. پرندگانی مانند: دراج، کوکر، قُمری، کبوترچاهی، چکاوک، کاکلی، حواصیل خاکستری، دُرنا، فلامینگو، مرغ سقا، بوتیمار، اردک کله تیز، هوبره، بط، کرکس، پرستو، سارگپه و گونه‌های باز، به شمار بسیار در تالاب حله به‌سر می‌برند. پرندگان شکاری چون عقاب که در گستره‌های دیگر کمتر یافت می‌شود، در تالاب حله دیده می‌شود. دو پرنده‌ی بسیار کمیاب دراج و جغدانبار نیز در این تالاب به فراوانی زیست می‌کنند. در گذشته تالاب حله زیستگاهی آکنده از گونه‌های پرنده بود. با اینکه هنوز هم حله جای پرنده نگری بسیار ارزشمندی به‌شمار می‌رود اما گاه شکارهای بی‌رویه شمار پرندگان را کاهش می‌دهد.

در اردیبهشت‌ماه امسال، یک گونه پرنده‌ی بسیار کمیاب، به نام قُمری ناگوا، در تالاب حله دیده و ثبت شد. ناگورا جثه‌ای باریک و دُمی مثلثی و بلند دارد و نزدیک به سطح زمین پرواز می‌کند. زیستگاه ناگوا در بستر رودخانه‌ها است. این پرنده‌ی زیبا از گستره‌های جنگلی دوری می‌کند.
تالاب حله زیستگاهی برای حیات وحش نیز هست. پستاندارانی چون روباه، گرگ، گراز، گربه‌ی وحشی و خرگوش در پیرامون تالاب به‌سر می‌برند. از ماهیان تالاب بیش از همه باید به ماهی خورک اشاره کرد.
پوشش گیاهی تالاب از بوته‌های شورپسند، گیاهان علوفه‌ای شکل گرفته است و نیز از درختان گز، گردو، اشک. گیاهان تالابی نی، بزواش، پیازین و گزنه نیز به فراوانی در تالاب حله رویش می‌کنند.
بر اثر خشکسالی‌ها، تا سال 1397 تنها 10 درصد تالاب حله زنده بود اما بارش‌های فراوان امسال زندگی‌ای شاداب و پویا را به این تالاب بازگرداند و 80 درصد آن پُرآب شد. لایروبی تالاب در سال 1397 نقش به‌سزایی در زندگی بخشی حله داشت. اکنون کشاورزان از آب سرشار تالاب برای آبیاری زمین‌های خود بهره می‌برند.
با این همه، آبیاری و کشاورزی به روش غرقابی و گاه برداشت‌های بی رویه از منابع آبی آن گستره، بر روی تالاب تاثیر ناخوشایندی می‌گذارد. ساخت سد رییس‌علی دلواری بر روی رودخانه‌ی شاپور، گسترش باغ‌های کشاورزی در بالادست تالاب، از دیگر نمونه‌هایی است که تالاب حله را با تهدید رودررو می‌کند.
تالاب حله که نقش بسیاری در ملایم کردن آب و هوا، پایداری خاک و فراهم آوردن علوفه دارد، به عنوان تالاب نمونه‌ی جنوب کشور شناخته شده است.