زبان ارمنی یکی از شاخه‌های مستقل گروه زبان‌های هندواروپایی و از کهن‌ترین زبان‌های زنده‌ی دنیاست. درباره‌ی پیدایش و چیستی زبان ارمنی و خویشاوندی آن با زبان‌های دیگر، تا کنون بسیار سخن رفته است. زبان ارمنی را گاه همان زبان اصلی هندواروپایی دانسته‌اند، گاه بخشی از زبان‌های قفقازی و گاه از خانواده‌ی زبان‌های ایرانی شمرده‌اند. سرانجام پژوهش‌های علمی زبان‌شناسان نشان داد که زبان ارمنی خاستگاه هندواروپایی دارد و عنصر قفقازی آن بسیار کم‌رنگ است. هنریخ هوبشمان، استاد زبان‌های ایرانی دانشگاه لایپزیک، در سال 1875م با انتشار مقاله‌ای با نام «موقعیت زبان ارمنی در میان زبان‌های هندواروپایی» به بررسی ساختار دستوری و نظام آوایی آن پرداخت و با دلایلی قانع‌کننده ثابت کرد که زبان ارمنی مانند زبان‌های ایرانی خاستگاه هندواروپایی دارد، اما مستقل از خانواده‌ی زبان‌های ایرانی است. این زبان شاخه‌ی مستقلی از زبان اصلی هندواروپایی است، تنها زبان شاخه‌ی خود است و هیچ زبان دیگری از شاخه‌ی آن جدا نمی‌شود.
زبان ارمنی به دو دوره‌ی ارمنی گفتاری (پیش از آفرینش الفبای ارمنی) و ارمنی نوشتاری بخش می‌شود. دوره‌ی نخست از پیدایش این زبان آغاز می‌شود و تا آفرینش واژه‌های ارمنی در سال‌های 404-406م ادامه می‌یابد. زبان گفتاری ارمنی از زمان‌های بسیار دور در ارمنستان رواج داشت. ارمنیان با این زبان سخن می‌گفتند، نمایش اجرا می‌کردند و آیین‌های پرستش ایزدان باستان، هم‌چون آرامازد (اهورامزدا)، آناهیت، واهاگن و آستغیک را برگزار می‌کردند؛ حتی فراخوان‌ها و اندرزدادن (:موعظه‌ی) مسیحیان و گفت‌وگوهای درباری با این زبان انجام می‌شد، اما خواندن انجیل در کلیساها به زبان یونانی بود. در این دوره، ارمنیان چون الفبای ویژه نداشتند برای نوشتن از حروف یونانی یا سریانی بهره می‌گرفتند.
دوره‌ی دوم یا دوره‌ی ارمنی نوشتاری از زمان آفرینش الفبا آغاز شده و سه مرحله را سپری کرده است:
الف- مرحله‌ی ارمنی کهن (به ارمنی: گرابار)، از سده‌ی 5 تا 11م.
ب- مرحله‌ی ارمنی میانه از سده‌ی 12 تا 16م، ج- مرحله‌ی ارمنی نوین (به ارمنی: آشخارابار)، از سده‌ی 17م تا کنون.
الفبای کنونی ارمنی با کوشش فرزانه‌ای به نام مسروپ ماشتوس آفریده شد. او نشانه‌هایی هماهنگ با آواهای زبان ارمنی ساخت و آن را با آفرینش الفبای ملی توانمند کرد. نخست با دیدی علمی به گفتار و گویش ارمنیان گوش داد و چونان موسیقیدانی چیره‌دست به جداسازی و دسته‌بندی صداها و آواهای آن پرداخت. پس از کوشش بسیار 36 صوت یا آوا را شناسایی کرد و برای هر یک نشانه یا واژی آفرید. این واژ‌ها را «الفبای مسروپی» نیز می‌نامند.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌ست با عنوان «پیشینه‌ی زبان ارمنی و خویشاوندی آن با زبان پارسی»، به قلم گارون سارکسیان که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است. متن کامل این نوشتار را در رویه‌ی ششم (تاریخ و باستان‌شناسی) امرداد شماره‌ی 470 بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 470 با عنوان «خطر در کمین آرامگاه داریوش بزرگ»، از دوشنبه، 29 خرداد 1402 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی فایل پی‌دی‌اف شماره‌ی 470 هفته‌نامه امرداد
فروش اینترنتی نسخه‌ی چاپی شماره‌ی 470 امرداد
اشتراک ایمیلی هفته‌نامه‌ی امرداد
