گل‌‌هایی با عمر چند هزار ساله

در همه‌‌ی دوره‌‌ها و فرهنگ‌‌ها، گل‌‌ها جایگاه ویژه‌‌ای در زندگی و روابط احساسی مردم دارند. در روزگاران کهن، گل‌های خاصی را به عنوان پیکر مادی برخی خدایان برگزیده‌‌اند. مردم گل‌‌ها را گرامی می‌‌داشتند، آن‌‌ها را پرستش می‌‌کردند و نیروهای جادویی را به آن‌‌ها نسبت می‌‌دادند. گل به شکل غنچه، نماد زندگی نو و توانایی نهفته است. گل‌‌ها همچنین مرگ را بر سر گورها همراهی می‌‌کنند. شماری از گل‌‌ها معنای ویژه‌‌ای دارند، اما بی‌گمان معنی آن از فرهنگی به فرهنگی دیگر ناهمسان(:متفاوت) است. در این‌‌جا به بازشناسی درون‌‌مایه‌‌های برخی از گل‌‌ها می‌‌پردازیم:

گل زنبق: نام «زنبق» از نام ایزدبانوی یونانیِ رنگین‌‌کمان گرفته شده است. او روح زنان را به دنیای زیرین می‌‌برد. زنبق‌‌ها در گورستان‌‌ها می‌‌رویند و سه برگ آن نمادی از ایمان، خرد و دلاوری است.

گل خشخاش: گیاهی افیونی(:مخدر) و نماد خواب جاودان و مرگ است. افسانه‌‌ای کهن می‌‌گوید، گل خشخاش پس از جنگ «واترلو» از خون مرده‌‌ها رویید.

گل شقایق: از نام «آنِموس» یونانی آمده و نشانه‌‌ی گذرا بودن زندگی است. از این‌‌رو نمادی از مرگ است. در مسیحیت این گل نشانه‌‌ی خون حواریون و قدیسین است.

گل نیلوفر آبی (لوتوس): لوتوس مهم‌‌ترین نماد باستانی بوده که در هنرهای آسیایی پدیدار شده است. این گل نشانه‌‌ی آفرینش و همچنین پاکدلی است. ساقه‌‌ی بلند آن در حکم بند نافی است که انسان را وابسته به نهاد(:ذات) خود نگه می‌‌دارد. در حالی که گل آن نشانه‌‌ی روشن‌‌گری و آرزوهای مینوی انسان‌‌ها است.

نیلوفر از نمادهایی است که نقش پررنگی در هنر و به ویژه ادبیات دارد. حضور نمادین گل نیلوفر را به خوبی می‌‌توان در هنر ایران از دوره‌‌ی باستان تا حجاری‌‌های تخت‌‌جمشید و کنده‌‌کاری‌‌های تاق‌‌بستان و پس از آن در دوره‌‌ی اسلامی پی گرفت. در فرهنگ و هنر ایرانی این نقش را می‌‌توان بر حاشیه‌‌ی ظرف‌‌ها یا نقش سفالینه‌هایی از تپه «سیَلک» کاشان با دیرینگی بیش از شش‌‌هزار سال دید که نشانه‌‌ی سپندینگی و ایزدگونگی است. در دوره‌‌ی هخامنشی این گل در آیین‌‌های رسمی و درباری به عنوان نشانه‌‌ای از کمال و نیروبخشی در تخت‌جمشید نمایان شده و در صحنه‌‌هایی گوناگون به شکل‌‌های مختلف بازنمایی شده است. دیگر نمودهای تصویری نیلوفر را می‌‌توان در هنر ساسانی جست؛ که روایت‌‌گر صحنه‌‌ی اعطای فَرِ ایزدی به اردشیر یکم است و گل نیلوفر در زیر پای ایزد مهر جای گرفته است. از این‌‌رو، نیلوفر در آیین مهر نیز جلوه‌‌ی ویژه‌‌ای دارد و زایش بِرَهماگونه‌‌ی^* مهر از آب است.

*زایش برهماگونه نشان از رویش همراه با پاکی و بی‌آلایشی دارد.