هنگامی که سخن از شاهنامه و فردوسی در میان است، دکتر علیرضا قیامتی چنان شیوا و رسا سخن میگوید و شور در دلها میافکند که به راستی مِهر به ایران و شاهنامه را در دل هر شنوندهای فزونی میبخشد و جان و توانی دیگر میدهد. اما در خو و سرشت والای او نیست که خود را بهتمامی به دست سخنان شورآفرین بسپارد. خِرد روشنبین و دانش و بینش او چنان است که دید و داوریاش دربارهی شاهنامه، پژوهشگرانه، دانشورانه و سنجیده است، از آنرو که فرازوفرود شاهنامه را بهدرستی میشناسد و میکوشد دوستداران این کتاب پُرارج را به داوریای برپایهی خِرد فرابخواند. پس پروایی ندارد از آنکه بگوید شاهنامه نیز (مانند هر کتاب دیگر) نقدپذیر است.
دکتر علیرضا قیامتی استاد دانشگاه و شاهنامهشناسی برجسته است. «الگوهای همسان حماسی»(1395)، «نیایشهای یزدانی و منظومههای پهلوانی»(1399) دو کتاب از او دربارهی شاهنامه و جهان حماسی ایرانزمین است؛ و همچنین آثاری مانند: «تاثیر شاهنامه بر دیگر حماسههای ملی»، «همهساله اردیبهشت هژیر»، «سخنگفتن پهلوانی»، «آرمانشهر در شعر معاصر»، «عرفان ایرانی پیامآور مِهر و راستی».
– برای نگریستنی همهسویه، شاید یادآوری این نکته هم بایسته باشد که گاه ستایشهای پُررنگولعابی از شاهنامه میشود که راه را بر هر داوری و نقدی میبندد. به گمان شما آیا آن ستایشهای بیمرز و اندازه، یکی دیگر از آسیبهای شاهنامهشناختی نیست؟
– بیگمان چنین است. اگر بنا باشد که شاهنامه را متنی بدانیم که نباید آن را نقد کرد، یا حتا برخی آن را کتاب سپندی (:مقدسی) بدانند، دیگر راهی برای داوری دربارهی آن نمیماند. این هم آسیبی است که به نام دوستی با شاهنامه و فردوسی به این کتاب زده میشود. هرچند برخی از آن احساسها و دوستیها، واکنش به کسانی است که با شاهنامه و ایران ستیز دارند. جوانترها در برابر ستیز و دشمنیها، سخنهای تندی بر زبان میرانند. با این همه، هستند کسانی که هیچگونه نقدی را دربارهی شاهنامه روا نمیدارند. به یاد دارم که یکی از استادان شاهنامهشناس در جایی گفته بود که برخی نکتههایی که در شاهنامه آمده، نقدپذیر است. سخن او درست بود، اما کسانی همین را هم تاب نیاوردند و به این استاد تاختند و او را سرزنش کردند که چرا دربارهی شاهنامه چنین گفته است! به هر روی، ما باید شاهنامه را کتابی ببینیم که در دل استورههای آن نکتههایی هست که چهبسا با آرمانهای کنونی جهان سازگار نیست؛ هرچند این را هم نباید ناگفته گذاشت که در میان حماسهها و شاهکارهای ادبی جهان، کمتر کتابی را میتوانیم بیابیم که به پیراگی و آراستگی شاهنامه باشد، اما این برتری سبب نمیشود که شاهنامه را نقدناپذیر گمان ببریم.
آنچه در بالا آمده است بخشی از گفتوگویی است از شهداد حیدری با دکتر علیرضا قیامتی، استاد دانشگاه و شاهنامهشناس با عنوان «شاهنامه بازتابی از درد و رنج تاریخی ایرانیان است» که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این گزارش را در رویهی چهارم (شاهنامه) شمارهی 479 امرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 479 از دوشنبه، چهارم دیماه 1402 خورشیدی، به شوند دشواریهای پخش همچنان در نمایندگیها و چند دکه در تهران در دسترس خوانندگان خواهد بود.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی فایل پیدیاف شمارهی 479 هفتهنامه امرداد
فروش اینترنتی نسخهی چاپی شمارهی 479 امرداد
اشتراک ایمیلی هفتهنامهی امرداد
نشانی نمایندگیها و دکههای فروش امرداد در تهران
برای دریافت فایل اکسل نمایه امرداد کلیک کنید
برای آگاهی بیشتر با شمارههای: 31 و 30 – 88325329 – 021 تماس بگیرید.