وهمن روز از ماه امرداد/ گرمابه شیخ‌بهایی با رازهای نهفته

امروز وهمن روز از ماه اَمُرداد 3762 زرتشتی، نَبُر روز پرهیز از خوردن گوشت، آدینه 29 تیرماه 1403 خورشیدی، نوزدهم جولای 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

اهورامزدا، دانش و آگاهی هستی‌مند.
آنگاه تو را سپند و اثربخش شناختم
که دریافتم سرآغاز  آفرینش جهانی.
هر سخن و کرداری، پاسخی مناسب دارد.
بدی سزای بدکاران
و نیکی پاداش نیکوکاران است.
هنر تو تا پایان آفرینش پابرجا خواهد بود.

یسنا؛ هات ۴۳ بند ۵

برگرفته ازدنسک: گات‌ها، نغمه‌های ایران باستان
برگردان: موبد کورش نیکنام

پیام و سپارش زرتشت در این سرود:

۱– سرآغاز و سرانجام هستی، دانش و آگاهی است.

۲– پاداش نیکوکاران و سزای بدکاران جداگانه وگوناگون است.

۳– هر سخن و کرداری با هنر مزدایی پاسخ داده خواهد شد.

—– —– —– —-

وهمن:

روز پرهیز خوردن گوشت در نزد زرتشتیان. (نَبُر)

وهمن (بهمن) نام دومین روز از ماه سی‌روزه‌ی گاهشماری زرتشتی است. وهمن یا وهومن دو بخشی است یعنی «وهو» به چم نیک و خوب و «منه» از بن «من» بمعنای اندیشیدن شناختن و فهمیدن است هر دو بخش یعنی اندیشه نیک است بهمن از فروزه‌های اهورا مزدا است در جهان مینوی نماینده‌ی اندیشه نیک. بهمن در اوستا وهومنه خوانده می‌شود.

استاد فرزانه فردوسی بزرگ می‌سراید:

سرش سبز بادا ، منش ارجمند

منش بر گذشته ز چرخ بلند

نخستین آفریده‌‌ی اهورامزد هست و یكی از مهین ایزدان مزدیسنای هست .

در جهان مینویی نماد پاكى اندیشه و خرد و دانایی خداوندگار هست.

آدمی را به خرد و اندیشه كردن و دانایی بهره مى‌بخشد و آدمی را به پروردگار هستی نزدیک مى‌سازد .

وهمن همان بزرگ امشاسپند و ایزد بزرگ هست كه در خواب روان اشو زرتشت سپنتمان را به پیشگاه اهورامزدا رهنمون كرد .

ایزد وهومنه به آدمی سخن نیک و گفتار برتر آموزش مى‌دهد و آدمی را از ژاژگویی و هرزه‌گویی باز مى‌دارد.

اندیشه‌ی نیک و منش نیک اهورایی و نخستین امشاسپند و پرستار جانوران هست . نخستین روز نبر در ماه زرتشتی هست و در این روز خوردن گوشت پرهیز مى‌دارند . با ایزد ماه ، گوش، و رام روز هم كار هستند.

اندیشه‌ی نیک، اندیشه‌ای است که مردمان سراسر جهان را به‌سوی اشا سو می‌دهد و اندیشه بد اندیشه‌ای است که مردمان را به فریب و کژ راهی انداخته و آنها را از اشا دور می‌سازد. در گات‌ها سناریوی آزاد اندیشی و دموکراسی اجتماعی به‌روشنی به‌چشم می‌خورد. وهومن به اندازه‌ای در آیین مزدیسنی مهم است که گفته می‌شود آن زندگی بهترین زندگی به‌شمار می‌آید و تنها از راه اشا می‌توان به آن رسید. واژه‌ی وهومن در گات‌ها ۱۲۷ بار آمده است.

زرتشت با نیروی خرد و بکارگیری اندیشه‌ی نیک به شناخت خداوند دست یافت‌. اندیشه نیک یا خرد مقدس یا بهمن نمادی از گوهر خرد اهورا مزدا است که خود سرچشمه خرد است.

گل نماد روز وهمن یاس سپید است.

—— —– —– —–

۲۹ تیر سالروز ثبت اثر ملی گرمابه شیخ‌بهایی
گرمابه شیخ‌بهایی یکی از آثار تاریخی با ویژگی‌های منحصر به‌فرد اصفهان است که در دوره صفوی و به دستور شاه عباس اول و به دست شیخ‌بهایی ساخته شده است. این حمام در خیابان عبدالرازق، کوچه شیخ‌بهایی جای دارد و در ۲۹ تیر ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۶۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
یکی از ویژگی‌های برجسته این گرمابه، سیستم گرمایشی آن است که به گفته‌ها و افسانه‌ها تنها با یک شمع کار می‌کرده است. این سیستم با استفاده از لوله‌های سفالی زیرزمینی، گازهای متان و اکسیدهای گوگردی را به مشعل خزینه گرمابه هدایت می‌کرده و این گازها به عنوان منبع گرما در مشعل خزینه می‌سوخته‌اند. این سیستم به گونه‌ای طراحی شده بود که حرارت را یکنواخت در سراسر حمام پخش می‌کرد و باعث گرم شدن آب حمام می‌شد.
تاریخچه و بازسازی
این گرمابه در سال ۹۹۵ خورشیدی (۱۶۱۶ میلادی) به دست شیخ‌بهایی طراحی و ساخته شد و تا نزدیک به۲۰ سال پیش همچنان به عنوان گرمابه عمومی فعال بود. در سال ۱۳۹۷، این حمام از مالکان آن خریداری و بازسازی اساسی شد. امروزه، گرمابه شیخ‌بهایی به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری اصفهان شناخته می‌شود و بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می‌کند.
به دلیل سیستم گرمایشی منحصر به‌فرد و طراحی خاص، حمام شیخ‌بهایی با افسانه‌ها و داستان‌های گوناگونی آمیخته شده است. برخی بر این باورند که این گرمابه تنها با یک شمع گرم می‌شده و این موضوع باعث شده که به عنوان یک اثر اسرارآمیز شناخته شود.
شیخ بهایی، با نام کامل بهاالدین محمد بن حسین عاملی، یکی از دانشمندان برجسته دوره صفوی بود. او در سال 925 خورشیدی (۹۵۳ مهی، ۱۵۴۷ میلادی) در بعلبک، لبنان زاده شد و در سال 999 خورشیدی (۱۰۳۱ مهی، ۱۶۲۱ میلادی) در اصفهان درگذشت. شیخ بهایی در دانش‌های گوناگون مانند فلسفه، منطق، ریاضیات، نجوم، فقه و عرفان دانایی داشت و بیش از ۱۰۰ کتاب و رساله در زمینه‌های مختلف تالیف کرده است. او همچنین به عنوان معمار و طراح برخی از آثار مهم معماری دوره صفوی شناخته می‌شود، از جمله تقسیم زاینده‌رود و طراحی گنبد مسجد امام اصفهان. او همچنین بنیادگذار حلوا‌شکری ،نان سنگک و فرنی بوده است.
وضعیت کنونی گرمابه: گرمابه شیخ‌بهایی هم‌اینک به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری اصفهان شناخته می‌شود و بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می‌کند. با این حال، سیستم گرمایشی آن به دلیل تخریب و خاموش شدن شعله، دیگر فعال نیست.

—– —– —– ——-

یادروز 29 تیرماه:

واگذاری شيلات شمال ايران به “استفان ليانازوف” سرمايه ‏دار روسی. (۱۲۷۲ خورشیدی)
پس از آن‏كه “ناصرالدين شاه قاجار” امتياز “رويتر” مبنی بر تاسيس بانک شاهنشاهی و بهره‏‌برداری از بعضی معادن ايران را به انگليسی‌ها واگذار كرد، دولت روسيه نيز به هم‏چشمی انگلستان در صدد اخذ امتياز جديدی بود. سرانجام دولت روس با تحت فشار قرار دادن شاه، امتيازات متعددی از جمله امتياز شيلات شمال ايران و صيد ماهی و نيز امتياز تاسيس بانك استقراضی را به دست آورد. در اين ميان، “استفان ليانازوف”، از سرمايه‏ داران روسی، امتياز شيلات شمال ايران را به دست آورد. پس از مرگ “ليانازوف”، امتياز شيلات شمال به ورثه او منتقل گرديد. پايان آخرين دوره امتياز “ليانازوف”، با انقلاب روسيه و از هم گسيختن امور ورثه مصادف شد. پس از آن از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۶ خورشیدی دولت شوروی با پرداخت مبلغی، از شيلات بهره‏ برداری می‌كرد. اين امتياز بعدها به صورت مشاركت بين ايران و انگلستان ادامه يافت تا اين كه با ملی شدن شركت شيلات ايران در سال ۱۳۳۱ خورشیدی، تمام امور مربوط به ماهیگيری، به دولت ايران محول شد.

“سپهدار تنکابنی” به علت اختلاف با بختیاری‌ها از رییس‌الوزرایی استعفا داد. (۱۲۸۹ خورشیدی)

“محتشم السلطنه” وزیر امور خارجه، در سفارت روس حضور یافته و از واقعه اصفهان و قتل ویس قنسول اظهار تأسف نمود. (۱۲۹۴ خورشیدی)

“لوئی سايان”، دبير مسئول سنديكای كارگری جهان وارد تهران شد. (۱۳۲۵ خورشیدی)

آغاز عمليات “والفجر ۲” توسط دلاور مردان ایران زمین در جریان جنگ تحمیلی. (۱۳۶۲ خورشیدی)

تصويب قطعنامه ۵۹۸ شورای امنيت سازمان ملل متحد درباره لزوم پايان جنگ ايران و عراق. (۱۳۶۶ خورشیدی)

درگذشت “محمدحسن گنجی“، استاد جغرافیای ایرانی، پدر جغرافیای نوین و هواشناسی ایران. (زاده ۲۱ خرداد ۱۲۹۱ بیرجند – درگذشته ۲۹ تیر ۱۳۹۱ تهران)

او آموزش عالی را در تهران (دارالمعلمین عالی ۱۳۰۹–۱۳۱۲) انگلستان (۱۳۱۲–۱۳۱۷) و ایالات متحده آمریکا (۱۳۲۳-۱۳۳۱) در رشته جغرافیا با تاکید بر اقلیم‌‌شناسی انجام داد و پایان‌نامه‌اش درباره آب و هوای ایران به‌زبان انگلیسی بود.

درگذشت ایرج جهانشاهی، نویسنده، مترجم و ویراستار ادبیات کودکان و نوجوانان، (زاده ۱ اسفند ۱۳۰۵ تهران – درگذشته ۲۹ تیر ۱۳۷۰ تهران)

او در رشته تاریخ و جغرافیا و علوم تربیتی در دانشکده ادبیات و دانشسرای عالی تهران تحصیل کرد و نخستین کتاب فارسی اول دبستان را با همکاری عباس سیاحی نوشت که مدت‌ها در مدارس تدریس می‌شد.

زادروز محسن افتاده، نوازنده ساز فاگوت “باسون” و عضو ارکستر سمفونیک تهران و بنیانگذار ارکستر مجلسی رودکی، (زاده ۲۹ تیر ۱۳۲۵ تهران – درگذشته ۲۹ آذر ۱۴۰۲ تهران)

او از ۱۲ سالگی در هنرستان عالی موسیقی نواختن ساز فاگوت را آغاز کرد و از سال ۱۳۴۰ به دعوت حشمت سنجری، به نوازنده اول فاگوت و همکار ثابت ارکستر سمفونیک تهران بدل شد و این همکاری تا سال ۱۳۵۶ ادامه یافت. پس از گشایش تالار وحدت، از او برای نوازندگی فاگوت دعوت شد.

زادروز نعمت‌اله آغاسی، خواننده، (زاده ۲۹ تیر ۱۳۱۸ دزفول – درگذشته ۱۴ آبان ۱۳۸۴ کرج)

او از خوانندگان سرشناس موسیقی مردم‌پسند و کوچه بازاری بود که پیش از خوانندگی، باکارگری کسب درآمد می‌کرد.
وی با خواندن آهنگ‌هایی مانند آمنه و لب کارون، در سالن‌های موسیقی لاله‌زار تهران، علاقه‌مندان زیادی پیدا کرد.

زادروز “اسكندر مقدونی”، ویرانگر “تخت جمشید”، ویرانگری که در هيچ جنگی شكست نخورد، وی پس از تصرف امپراتوری “پارسيان” در شهر بابل درگذشت. (356 پ.م)

هشتاد و پنج هزار سرباز ارتش امپراتوری عثمانی مقابل ارتش ۱۴۰ هزار نفری تیمور لنگ حوالی شهر آنکارا شکست سختی خورده و بایزید اول، سلطانشان به اسارت درآمد. (1400 م)

مرگ “امريكو وسْپوس” دريانورد ايتاليايی و يكی از كاشفان آمريكا. (1512 م)

اختراع “ساعت جيبی” معروف به ساعت تخم مرغی در آلمان. (1600 م)

روز ملی و استقلال “كلمبيا” در آمريكای مركزی. (1810 م)
كشور جمهوری “كلمبيا” با ۱/۱۴۱/۷۴۸ كيلومتر مربع وسعت، در آمريكای مركزی، در شرق اقيانوس آرام واقع شده است. جمعيت كلمبيا بيش از ۴۲ ميليون نفر است كه بیشتر دو رگه سرخ و سفيد هستند و كاتوليک مذهبند. پايتخت كلمبيا شهر “بوگوتا” و واحد پولش، “پزوی كلمبيا” است. زبان رسمی مردم كلمبيا، “اسپانيايى” است.

مرگ “برنارد ريمان” رياضیدان معروف آلمانی. (1866 م)

زادروز “بنيتو موسولينی” ديكتاتور فاشيست ايتاليا. (1883 م)

در دوران جنگ اول جهانی، نخستين بار در تاريخ ايالات متحده آمريكا سربازگيری از طريق قرعه‌كشی آغاز شد. اين كشور قانون نظام وظيفه اجباری ندارد. (1917 م)

مرگ “گوليلمو ماركونی” دانشمند ايتاليايی و مخترع راديو. (1937 م)

درگذشت “پل والِری” شاعر و اديب مشهور فرانسوی. (1945 م)

ترور “ملک عبداللَّه” اولين پادشاه اردن هاشمی در بيت‌المقدس هنگام ورود به مسجد اقصی. (1951 م)

امضای قرارداد ژنو پس از شكست فرانسه از ويتنام و تشكيل ويتنام شمالی و جنوبی. (1954 م)

“نيل آرمسترانگ” فضانورد آمريكايی و فرمانده “آپولو ـ ۱۱” نخستين فرد از كره زمين، گام بر سطح ماه نهاد. (1969 م)

اشغال بخش ترک‌‌نشين قبرس از سوی نيروهای نظامی تركيه. (1974 م)

شورای امنيت تصويب كرد كه دولت‌های عضو نبايد “بيت المقدس”را به عنوان پايتخت اسرائيل به رسميت بشناسند.(1980 م)