لوگو امرداد
روزنگار سوم امردادماه

امردادگان خجسته‌باد/ پیروزی مازندران بر تازیان در روزگار ساسانی

امروز اَمُرداد روز از ماه اَمُرداد 3762 زرتشتی، جشن امردادگان، چهارشنبه سوم اَمُردادماه 1403 خورشیدی، بیست‌وچهارم جولای 2024 میلادی

گات ها1

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

«همانا دو نیروی خورداد و اَمُرداد (امرتات) نمایانگر شکوه و روشنایی تو هستند، و در پرتو خشترا و وهومن و اشا با آرمیتی افزایش می‌یاید. ای مزدا در پرتو این فروزگان پایدار و با نیروی مینویی می‌توان بر دشمنان پیروز شد.»

گات‌ها هات 34 بند 11

—- —– —– —–

شکوفا به جشن اَمردادگان
زمین شاد و رویندگان شادمان

امردادگانهنگامی‌که در ماه امرداد، روز امرداد فرا می‌رسد، آن‌را جشن امردادگان می‌نامند. روز امرداد از ماه امرداد برابر با سوم امردادماه در گاهشماری رسمی کشور (خورشیدی) و در گاهشماری ۳۰روزه زرتشتیان، هفتمین روز از ماه امرداد، جشن امردادگان نام دارد.
واژه امرداد به معنی بی‌مرگی و جاودانگی است.
اما واژه مرداد به معنی مرگ و نیستی است.
پس امرداد درست است.

درباره چگونگی برگزاری این جشن در زمانِ گذشته آگاهی چندانی در دست نیست.
اکنون در برخی از روستاها و شهرها، جشن امردادگان نیز برگزار می‌شود.
این جشن بیشتر در تالار آدریان یا فضایی همگانی برپا می‌شود و با اجرای برنامه‌هایی مانند نیایش، سرود، دکلمه و سخنرانی درباره جایگاه امرداد (جاودانگی) در راه شناخت و نزدیک شدن به اهورامزدا همراه است.

چو گفتار خردادش آمد به‌سر
همان‌گاه امرداد شد پیش‌تر
سخن گفت درباره رستنی
که زرتشت گوید ابا هر تنی
نباید به بیداد کردن تباه
به بیهوده برکندن از جایگاه
کزو آسوده مردم و چار پاست
تبه کردن او نه راه اهوراست.
«زراتشت‌نامه»

روز اَمُرداد مژده داد بدان
که جهان شد به طبع باز جوان.
اَمُرداد مه است سخت خرم
مِی نوش پیاپی و دمادم.
«مسعود سعدسلیمان»

جشن امردادگان نماد سرزندگی، نامیرایی، جوانی و باور به رویش دوباره است.
جشن امردادگان در امرداد روز از امردادماه، روز هفتم ماه در گاهشمار زرتشتی برگزار می‌شد. اين جشن از آن امرتات و نماد جاودانگی و تندرستی و دير زيستن است.
امرتاتَـه یا اَمرَتات در اوستایی و اَمُردات در پهلوی به معنی بی‌مرگی است.
مرداد هم‌ریشه با مردن است و  ،ا،  آغاز آن پیشوند نایی (:منفی) است که معنی آن را به بی‌مرگی دگرگون می‌کند.
امرداد فرشته‌ی بی‌مرگی و جاودانگی و مرداد ديو نيستی و مرگ است.
در باورهای ایران باستان امرداد نماد پاکی و نگهبان گیاهان است که به آبادی زمين و پاکیزگی نگر دارد. بر پایه‌ی باورهای کهن، امرداد دشمن بیماری و گرسنگی است.
امروز آگاهی ما از این جشن ناچیز است. تنها می‌دانیم که جشن امردادگان در ایران باستان یکی از جشن‌های شاد بود. ایرانیان در اين روز تن پاکیزه می‌کردند، به گلستان‌ها، بوستان‌ها و کنار رودها می‌رفتند و پس از نيايش به درگاه اهورامزدا، اين جشن را با شادی و سرور در هوای پاک و دوستی با گیاهان برگزار می‌کردند و پاسدار زیست‌بوم(محیط‌زیست) بودند.
در نیپیک بندهش گفته شده که گل چنبک (زنبق) زرد از خانواده گل‌های سوسن که به آن زنبق رشتی هم می‌گویند، گل ویژه‌ی جشن امردادگان است.

برگرفته از نَسک (:کتاب) از نوروز تا نوروز،
نوشته موبد کورش نیکنام، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و آیین ایران‌زمین

—- —- —- —- —-

images 10امرداد؛ امرتات

آمرتات: جاودانگی، ماندگار و بی‌مرگی نام هفتمین روز از هر ماه در  گاهشمار زرتشتی و نام پنچمین‌ ماه است. آ، واگ (واژه‌) نفی هست، مٓر: به چم مردن و مرگ، تات.  پسوند  امرداد به پارسی آمده است. در  آفرینش نگهبان گیاهان و رستنی هست ، دو گام امشاسپندان خورداد و اَمرداد به هم پیوسته هستند. آدمی بتواند این دو رده از زندگی را به وارستگی برساند و به رسایی برسد خودبه‌خود به بی‌مرگی و جاودانگی هم خواهد رسید.

در اوستا امرتات و در فارسی امرداد بنابراین امرداد یعنی بی‌مرگی و آسیب ندیدنی یا جاودانی. پس واژه “مرداد” . در ادب مزدیسنا جایی ندارد. امرداد یکی از امشاسپندان است که نگهبانی گیاهان با اوست. همیشه با امشاسپند هه اُروتات یا خورداد هستند.

در گات‌ها ، یسنا ٥١ ، بند ٧  می‌خوانیم:

كس به هفت رده، اهورامزدا، روان، نیک‌اندیشی، بهترین راستی، شهریاری مینوی، آرمان سپند، رسایی وبالندگی بی مرکی، جاودانگی برسد و بر راه آیین راستی مى‌رود، از بخشایش دو مینویی اهورامزدا به پاداش خواهد رسید خوشی خورداد و جاودانگی امرداد را دارا مى شود.

«مسعود سعد» می‌سراید:

روز امرداد مژده داد بداند

كه جهان شد به طبع باز خواند

 

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

روز امرداد مژده داد بدان

كه جهان شد به طبع باز جوان

عدل بارید بر جهان یک سر

دولت و ملک شهریار جهان

 

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

دار و درخت بنشان

 

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

به (خورداد) جوی نوین کن روان/ امرداد بیخ نو اندر نشان

—- —- —- —- —-

غار اسپهبد
دژ (قلعه) اسپهبد خورشید، شکوه تمدن چندهزارساله ایرانیان، در سوادکوه مازندران

سرآغاز بپاخیزی ايرانيان بر تازیان؛ شکست تازیان در مازندران

در 25 جولای 645 میلادی، برابر است با سوم امردادماه سال 24 خورشیدی چند ماه پس از آغاز خلافت عثمان، مردم شهر ری که به تصرف تازیان درآمده بود، علیه فرمانروای تازی خود بپاخاستند. این قیام از سوی نیروهای اعزامی سعد بن ابی وقاص سرکوب شد. در آن زمان، یزدگرد سوم، آخرین شاه ساسانی ایران، هنوز زنده بود و در خراسان بزرگتر ایستادگی می‌کرد.

در همان سال، مردم آذربایجان نیز علیه فرمانروایی تازیان قیام کردند که این قیام نیز از سوی نیروهای ولید عقبه سرکوب شد. چندی بعد، شهر استخر (شیراز) که تازیان را برای مدت کوتاهی بیرون رانده بود، دوباره به دست نیروهای تازی به فرماندهی عثمان بن عاص افتاد. شهر باستانی استخر بارها علیه عرب‌ها قیام کرده بود.

در سال 645 میلادی، نیروهای تازی موفق به تصرف مازندران نشدند. سه سال بعد، مازندرانی‌ها که بسیاری از آنان بعدها به هند مهاجرت کردند و پارسیان هند (زرتشتیان) پیشینیان آنان هستند، یورش دیگری از تازیان را درهم شکستند.

در زمان ساسانیان، بیشتر افسران ارتش ایران از میان مردان مازندرانی (تبرستان) انتخاب می‌شدند و خانواده اسپهبدان مازندران بیشترین افسران را به ارتش تسلیم می‌کردند. بسیاری از قهرمانان استقلال ایران از جمله مرداویج، بوئیان و دیلمیان دیگر از شمال ایران برخاستند و موفق به دستیابی به اهداف خود شدند. استقلال‌طلبان دیگر بیشتر خراسانی (از خراسان بزرگتر) و سیستانی (از سیستان بزرگتر) بودند.

ملی‌گرایی (ناسیونالیسم) ایرانی تا آن حد پُرتوان و در جسم و روان هر ایرانی است که کمتر تاریخ‌نویس ایرانی درباره دوران حکومت تازیان بر میهن، مطلب نوشته است که عنوان این دوران شده است: «دو قرن سکوت». (برگرفته از تارنما روزنامک/ نوشیروان کیهانی‌زاده)

دژ اسپهبد خورشید در سوادکوه مازندران:

در کتاب‌های کهن تاریخ طَبَری و تاریخ طَبَرِستان اشاره شده: در زمان جنگ ایران با خلیفه عباسی در صدر اسلام بعد از دهه‌ها هنوز در خاک طبرستان، اسپهبدان به دفاع از داشته‌هایشان می‌پرداختند. در دوره جنگ ایران با سرداران عباسی در کوهستان‌های البرز در خاک امروزی سوادکوه، بنا بر گفته‌های تاریخی خانواده اسپهبد خورشید، واپسین بازمانده خاندان اسپهبدان که در شمال ایران و در حوزه جنوب‌شرقی و جنوب دریای مازندران سکونت داشته‌اند، به این تاق پناه می‌برند. این دهانه تاق واپسین سرپناه ایرانیان در شمال کشور، در برابر جنگ با خلیفه عباسی بوده است. با توجه به داده‌های تاریخی می‌توان در دوران پایانی ساسانیان از این سازه به عنوان قلعه و پادگان نظامی نام برد. خاص‌ترین دژ کشور که از دید دیرینگی تاریخی، پر اهمیت‌ترین سنگر نظامی در تمام تاریخ ایران و واپسین پناهگاه مقاومت ایرانیان در برابر لشکر تازیان بوده است.

نخستین آتشکده دوران ساسانیان در مازندران کشف شده است

این اثر در پنج کیلومتری غار تاریخی اسپهبد خورشید قرار گرفته و بخشی از مجموعه بناهای مربوط به اسپهبدان تبرستان در این منطقه از سوادکوه است. در کاوش تپه‌کلای روستای ارفه‌ده سوادکوه سازه‌ای به مساحت نزدیک به ۳۰۰ متر با نقشه مشابه با چهارتاقی‌های زمان ساسانیان به دست آمده، در مرکز این سازه یک آتش‌دان با تزیینات گچی کشف شد که کاربرد آیینی این ساختمان را به اثبات می‌رساند.

—- —- —- —- —- —-

یادروز سوم امردادماه:

جشن ” امردادگان “.

یکی از جشن‌های دوازدگانه‌ی سالیانه ایرانی در روزهای هم‌ نام ‌شدنِ روز و ماه است و برای گرامی‌داشتِ منش و کُنش و خویش‌کاری امُرداد یکی از فروزه‌های شش‌گانهِ خِرَد و دانشِ فرمانروا بر فرارَوَندِ هستی است. امشاسپندِ جاودانگی امرداد همواره در کنار امشاسپندِ رسایی خرداد، نگهبان آب و گیاه هستند. ایرانیان در گذشته برای برگزاری این جشن به باغات و مزارع رفته و به شادی می‌پرداخته‌اند.

 

واگذاری امتياز بهره‏ برداری از معادن ايران به “رويتر” انگليسی در زمان “ناصرالدين شاه”. (۱۲۵۱ خورشیدی)

 

“حسینقلی خان” نظام السلطنه، از اعاظم رجال دوران قاجار که در عمران و آبادی شهرها و نشر آثار فرهنگی و تاریخی شوقی وافر داشت درگذشت. (۱۲۸۸ خورشیدی)

 

“صمصام السلطنه” رییس الوزرا و وزیر جنگ، وزیران خود را تعیین و معرفی کرد. (۱۲۹۰ خورشیدی)

 

قانون جدید حکومت نظامی برای اولین بار در یازده ماده به تصویب مجلس شورای ملی رسید. (۱۲۹۰ خورشیدی)

 

“علی اكبر داور” وزير عدليه، قانونی  در خصوص ازدواج و طلاق به مجلس تقديم نمود. (۱۳۱۰ خورشیدی)

 

آغاز محاكمه “دكتر ليندنبلات” آلمانی مدير كل سابق بانک ملی و همكاران وی در عدليه به جرم اختلاس. (۱۳۱۲ خورشیدی)

 

تصویب قانون کاپیتولاسیون. (۱۳۴۳ خورشیدی)

 

ایران پیشنهاد دولت عراق مبنی بر بازگشت به عهدنامه ۱۹۳۷ را رد کرد. (۱۳۴۹ خورشیدی)

 

درگذشت “دکتر حمید عنایت” ، نويسنده و مترجم توانای ايرانی. (۱۳۶۱ خورشیدی)

 

حمله منافقين و ارتش بعث عراق به مناطق كَرَند غرب و سرپل ذهاب در استان كرمانشاه. (۱۳۶۷ خورشیدی)

 

درگذشت “محمود استاد محمد” ، نمایشنامه‌نویس و کارگردان باسابقه تیاتر ایران. (۱۳۹۲ خورشیدی)

 

درگذشت رسام ارژنگی، نقاش برجسته و شاعر، (زاده سال ۱۲۷۱ تبریز – درگذشته ۳ امرداد ۱۳۵۴ تهران)

او در خانواده‌ای كه نسب آن به ميرک “نقاش بزرگ عهد صفوی” می‌رسيد و نياكان او همه نقاش و رسام فرش و همه تصویرگر بودند، زاده شد.

 

سالروز درگذشت ضیاالدین سجادی، استاد دانشگاه، پژوهشگر ادبیات فارسی، مترجم و مصحح، (زاده ۶ خورداد ۱۲۹۹ مشهد – درگذشته ۳ امرداد ۱۳۷۵ تهران)

 

درگذشت سیف‌اله یزدانی، خوشنویس، (زاده سال ۱۳۱۰ دامغان – درگذشته ۳ امرداد ۱۳۶۲)

 

سالروز درگذشت حسین زمردیان، استاد رشته ژئوفیزیک و ژئودزی و بنیان‌گذار گرانی‌سنجی نوین در ایران، (زاده ۱۷ شهریور ۱۳۱۵ شیراز – درگذشته ۳ امرداد ۱۳۹۹ تهران)

او در دانشگاه تهران در کنار استادان محمود حسابی و حسین کشی‌افشار در رشته فیزیک به تحصیل پرداخت و پس از لیسانس از سال ۱۳۳۹ برای ادامه تحصیل به آلمان رفت و فوق‌لیسانس و دکترای رشته ژئودزی از دانشگاه فنی مونیخ دریافت کرد.

 

ارتش روم “کنستانتين کبير” را به عنوان امپراتور تازه اعلام کرد. (306 م)

 

چند ماه پس از آغاز خلافت عثمان، مردم “شهر ری” كه به تصرف عرب درآمده بود بر ضد حاكم عرب شهر قيام كردند كه اين بپاخيزی آنان بعدا به دست سربازان اعزامی “سعد بن ابی وقّاص” سركوب شد. (645 م)

 

دولت روم شرقی قسطنطنيه را از صليبون چهارم پس گرفت و قلمرو خود تا دريای آدريانتيک را تثبيت کرد. (1261 م)

 

زادروز “هارمِنتس رامبِراند” نقاش و هنرمند نامی هلندی. (1606 م)

 

اعدام “آندره شِنيِه” شاعر فرانسوی در جريان انقلاب اين كشور. (1794 م)

 

اختراع و آزمايش اولين لوكوموتيو باری جهان در انگلستان توسط “جورج استيفنسون”، مهندس و مخترع انگليسی. (1814 م)

 

آغاز جنگ بين چين و ژاپن در جنوب شرقی آسيا. (1894 م)

 

اولين پرواز هواپيما بر فراز دريای مانش. (1909 م)

 

صدور دستور سری حمله نظامی به ايران از سوی “چرچيل” نخست‌وزير وقت انگلستان به ژنرال “ويول”. (1941 م)

 

سقوط حكومت “بنيتو موسولينی” ديكتاتور ايتاليا در جريان جنگ جهانی دوم. (1943 م)

 

نيروی هوايی آلمان نخستين دسته جت‌های جنگنده خود از نوع “ام . ای ــ ۲۶۲ “را وارد ميدان جنگ كرد. (1944 م)

 

بمباران بي‏امان بندر هامبورگ آلمان با هواپيماهای آمريكا و انگليس(1944 م)

 

آمريكا به يک آزمايش اتمی زير دريايی در نزديكی جزاير “بيكينی” دست زد كه پنجمين انفجار اتمی به شمار می آيد. (1946 م)

 

سقوط حکومت سلطنتی تونس ، توسط جنبش آزادی بخش ملی مردمی. (1956 م)

 

با پیروزی سه بر یک آرژانتین مقابل هلند در وقت‌های اضافه، این تیم قهرمان جام جهانی فوتبال ۱۹۷۸ آرژانتین شد. (1978 م)

 

در اثر سقوط هواپیمای کنکورد پرواز شماره ۴۵۹۰ خطوط هوایی ایرفرانس در پاریس تمام ۱۱۳ سرنشین هواپیما کشته شدند. (2000 م)

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1403-11-17