روز ماه از ماه امرداد/ بلاش یکم؛ نگهبان دین زرتشتی و فرهنگ ایرانی

امروز روز ماه از ماه اَمُرداد 3762 زرتشتی، نَبُر، روز پرهیز از خوردن گوشت، دوشنبه هشتم اَمُردادماه 1403 خورشیدی، بیست‌ونهم جولای 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

ای مزدا، دانش و آگاهی بیکران
از آن توست همه خوبی‌هایی که بوده، اکنون روی می‌دهد و در آینده پیش خواهد آمد.
نیکوکاران را با مِهر خود در پرتو منش نیک بهره‌مند ساز و در راستای اشا، هنجار راستی،
شهریاری مینوی خویش را در تن آنان افزون گردان.

یسنا. هات ۳۳ بند ۱۰

برگرفته از نسک؛ گات‌ها، نغمه‌های ایران باستان
برگردان: موبد کورش نیکنام
پیام و سپارش زرتشت در این سرود:

۱– سرچشمه نیکی‌های گذشته، اکنون و آینده،‌ اهورامزداست.

۲– در راستای منش نیک و هنجار راستی،‌ نیکوکاران پاداش خواهند گرفت.

۳– در نهاد نیکوکاران، شهریاری مینوی اهورا پویا خواهد شد.

—- —– —– —– —–
ماه ایزد
روز ماه یکی از روزهایی است که مزدیسنان به باور ترادادی خویش، از خوردن خوراک گوشت‌دار پرهیز می کنند.
دوازدهمین روز از ماه سی‎روزه‌ی زرتشتی «ماه» و سی روز از سال ماه نامیده می‌شود. ماه نام سیاره‌ای هست كه در فرهنگستان ادب پارسی به همان ماونكهه نوشته و خوانده مى‌شود. ماونگهه در اوستا آمده یشت هفتم به ماه است. در ماه نیایش از ماه یشت گفته شده است. ماه به اوستایی «ماونگَ» مانند خورشید ستودنی است. در اساتیر، ماه سازنده‌ی نژاد ستوران شناخته شده است. در ماه‌یشت این ایزد آموزگار گیاه و رستنی خوانده می‌شود. این روز یکی از چهار روز پرهیز از خوردن گوشت است. زرتشتیان این روز را « نبر» می‌نامند و از کشتن حیوانات و خوردن گوشت خوداری می‌کنند. در این روز اوستای «ماه‌ نیایش» از  سوی زرتشتیان خوانده می‌شود.

در اوستا سازنده‌یِ تخمه و نژاد جانوران و آدمی هست و در اوستا پرورش گیاه و رستنی هست. نَبُر به چمار (:معنای) كشتار نكردن جانوران  در این روزها  و پرهیز از خوردن گوشت است. پرهیز از خوردن گوشت در خوراک خود برای چهار روز در ماه می‌دارند. در درازای روز (روزه)  كار ناپسند می شمارند، اما در هر ماه و تنها در چهار روز به نام‌های بهمن، دومین روزِ ماه، «ماه»، دوازدهمین روزِ ماه ، گوش، چهاردهمین روز به ماه و رام، بیست‌ویكم به ماه زرتشتی و مزدیسنا هست.

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

ماه ‌روز ای به روی خوب چو ماه

باده لعل مشک‌بوی بخواه

گشت روشن چو ماه بزم كه گشت

نام این روز ماه و روی تو ماه

 

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

می خور و با دوستان گفت و گو کن

 

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

بخور باده با دوستان، روز (ماه) / ز ماه خدای، آمد کارخواه

نماد این روز گل نرگس است.

—- —– —- —- —–

بلاش يکم؛ شاه کاردان ایران از دودمان اشکانی

بلاش یکم، بیست و دومین شاه اشکانی بود. او در سال 51 میلادی، پس از مرگ پدرش ونن دوم، به پادشاهی رسید. دوران فرمانروایی بلاش را، دورانی سخت و توام با بلایای طبیعی بی‌شمار یاد کرده‌اند. در تاریخ از بلاش یکم به عنوان آخرین شاه بزرگ اشکانی یاد می‌کنند. پس از وی دولت اشکانی رو به ضعف نهاد و سرانجام به دست ساسانیان فروپاشید. او 30 جولای 77 میلادی درگذشت. با این حال، روزگار پادشاهی بلاش را باید یکی از نقاط عطف تاریخ فرهنگی ایران بدانیم. تا پیش از آن، تمایل به فرهنگ یونانی، با چیرگی دودمان سلوکیان و جانشینان اسکندر بر ایران، رواج داشت و شاهان اشکانی، کم و بیش ناچار به فرهنگ یونانی‌ها گردن نهاده بودند اما بلاش، دوباره به بازگرداندن فرهنگ ایرانی پرداخت. او دین زرتشتی را دوباره رونق بخشید و حتا به گردآوری اوستا کوشید. بلاش یکم دستور به تدوین و نگارش اوستا، کتاب مقدس زرتشتیان، داد. وی در جولای سال 76، يكسال پيش از درگذشت دستور داده بود اوستا ـ آموزه‌های اشو زرتشت گردآوری شود كه اين كار او را بعدها اردشير پاپكان تكميل كرد. این اقدام نشان‌دهنده اهمیت او به پاسداشت و گسترش دین زرتشتی و فرهنگ ایرانی بود.

ارزشمندترین کار فرهنگی وی، کنار گذاشتن خط یونانی و استفاده از خط و الفبای ایرانی بود که از روی خط آرامی ساخته شد. این خط که به خط پهلوی شناخته شد تا پایان دوره ساسانی، کم و بیش و با اصلاحاتی دوام آورد. بر روی سکه بلاش، برای نخستین بار، تصویر آتشگاه کنده شد و این رسم نیز، تا پایان روزگار ساسانی، یعنی به مدت بیش از 600 سال، باقی ماند. از دیگر اقدامات این پادشاه اشکانی، باید به ایرانی کردن نام شهرها و دور ریختن عنوان‌های یونانی اشاره کرد؛ رویکردی که به تدریج فراگیر شد و ایران در برابر روم به استقلال فرهنگی رسید.
بلاش یکم یکی از پادشاهان تاثیرگذار ایران در دوران اشکانیان بود. او با اقدامات و تصمیمات خود نقش مهمی در بازگرداندن و گسترش فرهنگ و تمدن ایرانی ایفا کرد.
بازپس‌گیری ارمنستان از دیگر کارهای او بود. بلاش یکم تلاش‌های بسیاری برای بازپس‌گیری ارمنستان از رومیان انجام داد و برادر خود، تیرداد، را به عنوان شاه ارمنستان گمارد. این اقدام نشان‌دهنده تلاش او برای حفظ تمامیت ارضی ایران بود.
بلاش یکم با شورش‌های داخلی متعددی روبرو شد و توانست بر بسیاری از آن‌ها چیره شود. با مرگ بلاش در سال 78 میلادی، رقابت برای جانشینی او بالا گرفت. مورخان این اختلافات را سرآغاز فروپاشی دودمان اشکانی می‌دانند.
در دامنه کوه بیستون نقش برجسته بلاش بر روی تخته سنگی نقش بسته‌ است. در دامنه کوه بیستون و در ۴۰۰ متری شمال شرقی نقش برجسته گودرز، تخته سنگ چهار ضلعی نامنظمی به بلندی ۲٫۵ متر دیده می‌شود که در سه روی آن سه نقش برجسته با برجستگی کم قرار دارد. نقش میانی، بلاش شاه اشکانی را به حالت تمام رخ به طول ۱۸۰ سانتیمتر نشان می‌دهد. او گردنبندی بر گردن و کمربندی به کمر داشته، و نیم تنه ساده‌ای که از کمر به پایین چسبان است و هم‌چنین دامنی گشاد بر تن دارد. بلاش ریشی توپی و سبیل تاب داده و گیسوانی بلند دارد که سربندی این موهای بلند را تزیین کرده‌است.
بلاش در دست چپ خویش پیاله‌ای دارد و دست راستش را به طرف آتشدانی دراز کرده و چیزی به داخل آن می‌ریزد. بر بدنه آتشدان کتیبه در ۹ خط به خط پهلوی اشکانی کنده شده است.

—– —- —- —- —–

یادروز هشتم امردادماه:

روز پرهیز خوردن گوشت در نزد زرتشتیان. (نبر)

روز بزرگداشت عارف “شيخ شهاب‏ الدين سهروردی” نامور به “شيخ اشراق”.

“شيخ شهاب‏ الدين سهروردی”، حكيم، متكلم، اديب و فيلسوف شهير، نامور به “شيخ اشراق”، در سال ۱۱۵۵ میلادی در سهرورد در حوالی زنجان زاده شد. او ملقب به‌شهاب‌الدین، شیخ‌اشراق، شیخ مقتول و شیخ‌شهید، فیلسوف نامدار ایرانی است.
وی تحصیلات مقدماتی را که شامل حکمت، منطق و اصول فقه بود در نزد مجدالدین جیلی استادِ فخر رازی در مراغه آموخت و در علوم حکمی و فلسفی سرآمد شد و با هوش و ذهن و نیک‌اندیشی بر بسیاری از علوم آگاهی یافت. وی بعد از آن به اصفهان، که در آن زمان مهم‌ترین مرکز علمی و فکری در سرتاسر ایران بود، رفت و تحصیلات صوری خود را نزد ظهیرالدین قاری به نهایت رسانید. در گزارش‌ها معروف است که یکی از همدرسان وی، فخرالدین رازی، که از بزرگ‌ترین مخالفان فلسفه بود، چون چندی بعد از آن زمان، و بعد از مرگ سهروردی، نسخه‌ای از کتاب تلویحات وی را به او دادند آن را بوسید و به‌یادِ همدرس قدیمش در مراغه اشک ریخت.
سهروردی پس از پایان تحصیلات رسمی، به‌سفر در داخل ایران پرداخت و از بسیاری از مشایخ تصوف دیدن کرد. در واقع، در همین دوره بود که شیفته راه تصوف شد و دوره‌های درازی را به اعتکاف و عبادت و تفکر گذراند. او همچنین سفرهایش را گسترش داد و به آناتولی و شامات رسید و چنان‌که از گزارش‌ها برمی‌آید، مناظر شام در سوریه کنونی او را بسیار مجذوب خود کرد. در یکی از سفرها از دمشق به‌حلب رفت و در آنجا با ملک‌ظاهر پسر صلاح‌الدین ایوبی “سردار معروف مسلمانان در جنگ‌های صلیبی” دیدار کرد. ملک‌ظاهر که محبت شدیدی نسبت به دانشمندان داشت، مجذوب این حکیم جوان شد و از وی خواست که در دربار وی در حلب ماندگار شود. سهروردی نیز که عشق شدیدی نسبت به‌مناظر آن دیار داشت، شادمانه پیشنهاد ملک‌ظاهر را پذیرفت و در دربار او ماند. در همین شهر حلب بود که وی کار بزرگ خویش، یعنی، حکمةالاشراق را به‌پایان برد.
اما سخن گفتن‌های بی‌پرده و بی‌احتیاط بودن وی در بیان معتقدات باطنی در برابر همگان و زیرکی و هوشمندی فراوان وی که سبب آن می‌شد که با هرکس بحث کند، بر وی پیروز شود و نیز استادی وی در فلسفه و تصوف، از عواملی بود که دشمنان فراوانی مخصوصاً از میان علمای قشری برای سهروردی فراهم آورد.
سرانجام به دستاویز آن که وی سخنانی برخلاف اصول دین می‌گوید، از ملک‌ظاهر خواستند که او را به‌ قتل برساند و چون وی از اجابت خواسته آن‌ها خودداری کرد، به صلاح‌الدین ایوبی شکایت بردند. متعصبان او را به الحاد متهم کردند و علمای حلب خون او را مباح شمردند “اتهام او معاندت با شرایع آسمانی اعلام شد”.
صلاح‌الدین که به‌تازگی سوریه را از دست صلیبیان بیرون آورده بود و برای حفظ اعتبار خود به تایید علمای دین احتیاج داشت، ناچار در برابر درخواست ایشان تسلیم شد.
به‌همین دلیل، پسرش ملک‌ظاهر، ،ناگزیر سهروردی را در ۵ رجب ۵۸۷ مهی (هجری قمری) به زندان افکند و شیخ همان‌جا درگذشت. آرامگاه وی در مسجد امام سهرودی شهر حلب است.
سهروردى تنها فيلسوف ايرانى است كه داراى دستگاه فلسفى است.

 

درگذشت “شاه سلیمان” با نام “شاه صفی دوم” فرزند ارشد “شاه عباس دوم” و پادشاه صفوی بین سال‌های ۱۰۴۵ تا ۱۰۷۳ خورشیدی. (۱۰۷۳ خورشیدی)

 

مجلس شورای ملی قانون “آيين دادرسی كيفری” را از تصويب گذراند و ايران دارای اصولی مصوب و یکنواخت برای محاکمات جزایی شد. (۱۳۰۷ خورشیدی)

 

زادروز “عبدالرفیع حقیقت” متخلص به “رفیع”، محقق، مورخ و شاعر معاصر . (۱۳۱۳ خورشیدی)

 

“علی سهيلی” نخست وزير، در مجلس اقدامات خود را در مدت چهار ماه زمامداری خود تشريح و استعفا نمود. (۱۳۲۱ خورشیدی)

 

نمايندگان مجلس در يک جلسه خصوصی ابراز تمايل به نخست وزيری “حسين پيرنيا” مؤتمن الملک، نمودند ولی وی سر باز زد. (۱۳۲۱ خورشیدی)

 

زادروز “حافظ ناظری”، آهنگساز، خواننده سنتی ایرانی و فرزند “استاد شهرام ناظری”. (۱۳۵۸ خورشیدی)

 

زادروز “محسن چاووشی”، آهنگساز، ترانه سرا،نوازنده و خواننده پاپ ایرانی(۱۳۵۸ خورشیدی)

 

ارسال چهارمين نامه صدام به مسوولان ايران پس از پايان جنگ. (۱۳۶۹ خورشیدی)

 

زادروز عبدالرفیع حقیقت،  پژوهشگر، مورخ و شاعر “متخلص به رفیع”، (زاده ۸ امرداد ۱۳۱۳ سمنان)

او به مدت هفت سال نزد محمد صالح حائری مازندرانی (سمنانی) به تحصیل علوم قدیمه و رجال پرداخت و مقدمات مطالب تاریخ سمنان را فراهم کرد. ابتدا در وزارت فرهنگ و هنر، سپس در سازمان تأمین اجتماعی و سرانجام در سازمان رادیوتلویزیون ملی ایران دارای مشاغل متعدد شد و آخرین سمت او سرپرست گروه تاریخ رادیو تلویزیون ملی بود.

 

درگذشت “دکتر سيد جلال الدين مجتبوی” استاد برجسته و پژوهشگر شهير علوم عقلی. (۱۳۷۸ خورشیدی)

 

درگذشت “امیرحسین آریان‌پور”، نویسنده، فرهنگ‌نویس،مترجم و استاد دانشگاه(۱۳۸۰ خورشیدی)

 

سالروز درگذشت سلیمان روح‌افزا  “سیمون ایمره”، استاد موسیقی سنتی ایران و نوازنده تار، (زاده سال ۱۲۸۶ تهران – درگذشته ۸ امرداد ۱۳۵۹ تهران)

 

سالروز درگذشت احمد سهیلی‌خوانساری، شاعر، پژوهشگر، کتاب‌شناس و خطاط، (زاده سال ۱۲۹۱ تهران – درگذشته ۸ امرداد ۱۳۷۳ تهران)

 

سالروز درگذشت نامی پِتگر، نقاش، (زاده ۱۱ آذر  ۱۳۲۴ تهران – درگذشته ۸ امرداد ۱۳۸۷ نوشهر)

او فرزند علی‌اصغر پتگر و برادرزاده جعفر پتگر از نقاشان برجسته ایران بود که ابتدا مانند پدرش به شیوه واقعگرایانه نقاشی می‌کرد.

 

سالروز درگذشت حسین آهی، شاعر و پژوهشگر، (زاده ۳ آذر ۱۳۳۲ تهران – درگذشته ۸ امرداد ۱۳۹۸ تهران)

او به چهار زبان فارسی، عربی، پهلوی و آلمانی مسلط بود و  پژوهش‌هایی در زمینه صرف، منطق، اصول عروض، نحو، نجوم و … انجام داد.

 

روز جهانی “دوستی”.

 

روز جهانی “مبارزه با قاچاق انسان.”

 

درگذشت “بلاش يکم” شاه باتدبير اشکانی. (77 م)

 

“نبرد اجنادین” بین نیروهای مسلمان و امپراتوری روم شرقی به وقوع پیوست که با شکست قاطع رومیان و تصرف فلسطین از سوی مسلمانان انجامید. (634 م )

 

شهر جدید بغداد در کرانه غربی رود دجله به دستور خلیفه المنصور عباسی بنیاد نهاده شد. (762 م)

 

آغاز نفوذ سياسی و استعماری هلند در كشور اندونزی. (1602 م)

 

زادروز “ژوزف ايشِندروف” شاعر و اديب نامی آلمانی. (1788 م)

 

ايجاد “تورنتو” بزرگترين شهر كانادا كه در زمان پایه‌گذاری “يورک” نامگذاری شده بود و از سال ۱۸۳۴ به “تورنتو” نامیده شد. (1793 م)

 

درگذشت “اتو فن بيسمارک”، مردی كه آلمان را به صورت كشوری واحد درآورد. (1898 م)

 

نخستين مسابقه اتومبيلرانی دور دنيا در پاريس به پايان رسيد. (1908 م)

 

نخستين عكس متحرک رنگی، پس از اختراع اين نوع فيلم به معرض نمايش گذارده شد. (1928 م)

 

روز ملی و استقلال “وانوآتو”. (1980 م)

كشور جمهوری “وانوآتو”، جزايری است با وسعت ۱۲/۱۹۰ كيلومتر مربع كه در مركز قاره اقيانوسيه واقع شده است. جمعيت آن ۲۰۰ هزار نفر می‌باشد که به ۳ زبان رسمی انگليسی، فرانسوی و بيسلاما صحبت می‌كنند. پايتخت اين كشور شهر بندری “ويلا” و واحد پول آن “واتو” می باشد. نظام حكومتی آن، جمهوری با يک مجلس قانون‏گذاری است.